Курыкмарий кундем

Википедий — эрыкан энциклопедий гыч материал
Кундем
Курыкмарий кундем
Кырыкмары кымдем, Горномарийский район
Тисте[d] Ойып[d]
Тисте[d] Ойып[d]
Эл Россий Россий
Ужашыже Марий Эл
Административ рӱдӧ Чыкма
Администраций вуйлатыше Арганякова Наталья Николаевна
Эртыш да географий
Негызлыме 1921
Кумдык

1730 км²

  • (6-й)
Шагат ӱштӧ MSK (UTC+4)
Калыкчот
Калыкчот 26 083 чел. (2010 ий)
Калык-влак марий, руш
Инаныше-влак Танле
Официал йылме-влак руш, марий
Цифрр идентификатор-влак
Телефон код +7 83632
Автомобиль код 12

Официал сайт
Курыкмарий кундем картыште
Логотип Викисклада Медиафайлы на Викискладе

Курыкмарий кундем (курыкмарла Кырыкмары кымдем, рушла Горномарийский район) — Марий Эл Республикын ик кундемже. Рӱдолаже — Чыкма (курыкмарла Цикмӓ).

Марий Эл Республик

Географий[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Курыкмарий кундем Марий Эл Республикын кечывалвел-касвел ужашыштыже верланен. Юл эҥер ты кундемым кок ужашлан шелеш.

Пурла Юл серыште: Виловат, Йоласал, Эмӓн, Пайскырык, Микрӓк, Картук, Носола, Кугусола, Шӹндӹрйал, Кожерля, Шактенваж.

Шола Юл серыште: Вӹтлäмары.

Шур эҥер серыште: Ӓвӓсир, Шур-Кушыргы, Яштуга, Пӹркемсола, Краселицӹ, Этьвайныр дон Оврашныр. Кумдыкшо 1716,2 кв. км. Тышке олык, нур, чодра, эҥер, ер, куп-влак пурат. Юлын пурла серыштыже верланыше ужаш Курык вел лӱмдалтеш. Шола ужашыже Олык вел маналтеш.

Эртык[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Курыкмарий кундемын эртымгорныжо акрет жап гычак тӱҥалеш. Археологий шымлымаш ончыктен: тиде верыште ожнысек калык колым кучен, сонарыш коштын, емыжым, мӱйым поген. Варажым мландым куралаш да вольыкым ончаш тӱҥалын. Акрет финн-угор тӱшка гыч тыште ожнысо марий-влак лектыныт, нунак курыкмарий калыкын кугезышт лийыныт.

X — XIII курымлаште Курык вел ужаш Юл Булгарийыш пурен, Русьлан йӧзакым тӱлен. XIII-XV курымлаште курыкмарий мланде Шӧртньӧ Ордан кид йымалныже лийын, вара (XV-XVI курымлаште) Озаҥысе ханлыкыш ушнен.

Курыкмарий йылмеМарий Эл Республикын кугыжаныш йылме улеш.

Тыгак ончо[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Ӧрдыж кылвер-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]