Курыкмарий кундем

Курыкмарий кундем
	Кундем
Курыкмарий кундем
	Кырыкмары кымдем, Горномарийский район
Тисте[d]	Ойып[d]
	56°20′ с. ш. 46°34′ в. д.HGЯO
Эл	Россий
Ужашыже	Марий Эл
Административ рӱдӧ	Чыкма
Администраций вуйлатыше	Арганякова Наталья Николаевна
Эртыш да географий
Негызлыме	1921
Кумдык	1730 км² (6-й);
Шагат ӱштӧ	MSK (UTC+4)
Калыкчот
Калыкчот	26 083 еҥ (2010 ий)
Калык-влак	марий, руш
Инаныше-влак	Танле
Официал йылме-влак	руш, марий
Цифрр идентификатор-влак
Телефон код	+7 83632
Автомобиль код	12
	Официал сайт
	Медиафайлы на Викискладе

Курыкмарий кундем (курыкмарла Кырыкмары кымдем, рушла Горномарийский район) — Марий Эл Республикын ик кундемже. Рӱдолаже — Чыкма (курыкмарла Цикмӓ).

Географий

Курыкмарий кундем Марий Эл Республикын кечывалвел-касвел ужашыштыже верланен. Юл эҥер ты кундемым кок ужашлан шелеш.

Пурла Юл серыште: Виловат, Йоласал, Эмӓн, Пайскырык, Микрӓк, Картук, Носола, Кугусола, Шӹндӹрйал, Кожерля, Шактенваж.

Шола Юл серыште: Вӹтлäмары.

Шур эҥер серыште: Ӓвӓсир, Шур-Кушыргы, Яштуга, Пӹркемсола, Краселицӹ, Этьвайныр дон Оврашныр. Кумдыкшо 1716,2 кв. км. Тышке олык, нур, чодра, эҥер, ер, куп-влак пурат. Юлын пурла серыштыже верланыше ужаш Курык вел лӱмдалтеш. Шола ужашыже Олык вел маналтеш.

Эртык

Курыкмарий кундемын эртымгорныжо акрет жап гычак тӱҥалеш. Археологий шымлымаш ончыктен: тиде верыште ожнысек калык колым кучен, сонарыш коштын, емыжым, мӱйым поген. Варажым мландым куралаш да вольыкым ончаш тӱҥалын. Акрет финн-угор тӱшка гыч тыште ожнысо марий-влак лектыныт, нунак курыкмарий калыкын кугезышт лийыныт.

X — XIII курымлаште Курык вел ужаш Юл Булгарийыш пурен, Русьлан йӧзакым тӱлен. XIII-XV курымлаште курыкмарий мланде Шӧртньӧ Ордан кид йымалныже лийын, вара (XV-XVI курымлаште) Озаҥысе ханлыкыш ушнен.

Курыкмарий йылме — Марий Эл Республикын кугыжаныш йылме улеш.