Курыкмарий кундем
| Курыкмарий кундем Кырыкмары кымдем, Горномарийский район | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
| Эл | Россий | ||||
| Статус | Марий Эл | ||||
| Административ рӱдӧ | Чыкма | ||||
| Негызлыме | 1921 | ||||
| Администраций вуйлатыше | Арганякова Наталья Николаевна | ||||
| Официал йылме-влак | руш, марий | ||||
| Калыкчот (2010 ий) | 26 083 | ||||
| Калык-влак | марий, руш | ||||
| Инаныше-влак | Танле | ||||
| Кумдык | 1730 км² (6-мше(о) вер) | ||||
| Шагат ӱштӧ | MSK (UTC+4) | ||||
| Телефон код | 83632 | ||||
| Автомобиль код | 12 | ||||
| Официал сайт | |||||
 |
|||||
 Медиафайлы на Викискладе | |||||
![Тисте[d]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Gornomariysky_rayon.svg)
![Ойып[d]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Coat_of_arms_of_Gornomariysky_Raion.png)
Курыкмарий кундем (курыкмарла Кырыкмары кымдем, рушла Горномарийский район) — Марий Эл Республикын ик кундемже. Рӱдолаже — Чыкма (курыкмарла Цикмӓ).
Географий[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
Курыкмарий кундем Марий Эл Республикын кечывалвел-касвел ужашыштыже верланен. Юл эҥер ты кундемым кок ужашлан шелеш.
Пурла Юл серыште: Виловат, Йоласал, Эмӓн, Пайскырык, Микрӓк, Картук, Носола, Кугусола, Шӹндӹрйал, Кожерля, Шактенваж.
Шола Юл серыште: Вӹтлäмары.
Шур эҥер серыште: Ӓвӓсир, Шур-Кушыргы, Яштуга, Пӹркемсола, Краселицӹ, Этьвайныр дон Оврашныр. Кумдыкшо 1716,2 кв. км. Тышке олык, нур, чодра, эҥер, ер, куп-влак пурат. Юлын пурла серыштыже верланыше ужаш Курык вел лӱмдалтеш. Шола ужашыже Олык вел маналтеш.
Эртык[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
Курыкмарий кундемын эртымгорныжо акрет жап гычак тӱҥалеш. Археологий шымлымаш ончыктен: тиде верыште ожнысек калык колым кучен, сонарыш коштын, емыжым, мӱйым поген. Варажым мландым куралаш да вольыкым ончаш тӱҥалын. Акрет финн-угор тӱшка гыч тыште ожнысо марий-влак лектыныт, нунак курыкмарий калыкын кугезышт лийыныт.
X — XIII курымлаште Курык вел ужаш Юл Булгарийыш пурен, Русьлан йӧзакым тӱлен. XIII-XV курымлаште курыкмарий мланде Шӧртньӧ Ордан кид йымалныже лийын, вара (XV-XVI курымлаште) Озаҥысе ханлыкыш ушнен.
Курыкмарий йылме — Марий Эл Республикын кугыжаныш йылме улеш.
