Чашкаял (Кужэҥер кундем)

Ял Чашкаял рушла Чашкаял, Большой Чашкаял Эл РоссийРоссий Регион Марий ЭлМарий Эл Кундем Кужэҥер Ял илымвер Топкавлак Координат-влак 56.885278, 48.987556°53′07″ с. ш. 48°59′15″ в. д.56.885278° с. ш. 48.9875° в. д.  (Я) Икымше гана палемдыме 1874 Тошто лӱм-влак Чашкеръял Калыкчот ▼145 еҥ (2010) Калык-влак марий, руш Инаныше-влак чимарий, танле Шагат ӱштӧ UTC+3 Телефон код +7 83637 Почто индекс 425562 Автомобиль код 12 Код ОКАТО 88 220 870 012 Чашкаял Моско Россий Чашкаял Йошкар-Ола Марий Эл

Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Чашкаял ончал.

Чашкаял (рушла Чашкаял, Большой Чашкаял) — Российыште Марий Элын Кужэҥер кундемыштыже верланыше Топкавлак ял шотан илемыш пурышо ял. Калыкчот: 191 еҥ (2005 ий), 145 еҥ (2010 ий).

Верланыме вер

Топкавлак сола деч 3 километр эрвел могырно верланен.

Эртымгорно

Тиде ял 17 курым мучаш гыч -18-ше курым тӱналтыш жапыште шочын. Ты верыш эн ондакак Шернур гыч мари-влак кусненыт. Чашкаял ялын верже нунылан моткоч келшен, тораштырак огыл чодыра, памаш верланен. Эн ондакак тушко Мокей лӱман еҥ толын улмаш, садланак ялыште эн кумдан кучылталтше фамилий - тиде Мокеев.

Ондак тиде ял Топкавлак солаште эн кугу лийын, арам огыл тудым Кугу Чашкаял манын лӱмденыт.

1874 ийыште ты ялыште чылажге 48 пӧрт лийын, тушто 142 поръеҥ да 165 ӱдырамаш иленыт. Ял калык 113 имньым,154 ушкалым, 371 моло изи вольыкым онченыт. Чашкаял ял Шернур волость Вӱрзым уезд Вятский губернийыш пурен ыле.

1930 ийыште ты ялыште, ик пӧртыштӧ, школым почыныт, туныктышыжо Е. А. Исакова лийын. Варыжым школлан посна зданийым чоҥен улыныт. Ты школ 1970 ий мартек лийын. Тылеч вара йоча-влак Топкавлак селаш тунемаш коштыт. Кугу Ачамланде сар жап годым ты ял гыч 73 еҥ фронтыш каен, чаманен каласаш логалеш улыжат 34 еҥ гына пӧртылын.

1950 ийыште Чашкаял ялыште эмлымвер почылтеш, кудыжо 1994 ий мартек пашам ышта. Ялыште книгагудо почылтеш, кудыжым 1990 ий тӱҥалтышыште петырат.Ялыште клуб пашам ыштен,танцплощадкат лийын. Ялыш пурмаште кевытым ыштыме ыле, кызыт тудын олмышто чапле пӧртым чоҥен шындыме. 1990 ий тӱҥалтышыште йочасадым ышташ тӱҥалыныт, но тӱрлӧ амаллан кӧра чоҥен шуктен огытыл. 1988 ийыште ты кундемыште ял клуб пашам ышташ тӱҥалеш.

1957 ийыште ялыште икымше радио лектеш, а 1965 ийыште-телевизор. Чашкаял ялын эн кӱкшӱ верыште улмыжлан кӧра, 1969 ийыште телевышкым шындат, но 1992 ийыште тудым кораҥдат.

Ялыште тыгак МТФ, имньывече,пареҥгехранилище уло. 1974 ийыште сӧсна вута пашам ышташ тӱҥалеш. 1984-1990 ийлаште ялыште асфальт корным шарат. 2005 ий шорыкйол тылзын икымше кечыжлан ты ялыште чылажге 64 сурт уло, чылажге 191 еҥ ила. Ялыште пӧрт-влак кок могырым ик кужу уремым ыштат. Таче кечылан ялыште кок кевыт пашам ышта.

Эн кумдан кучылталтше тукымлӱм-влак: Мокеев, Макматов, Исаковмыт лийын улыт. Чашкаял ял кызыт мартеак шке калыкше дене кугешна. 1930 ий гыч 1940-ше ийла мартек трактор бригадыште М. Ф. Мокеев кыртмен пашам ышта.

Йошкар Знамя орден дене А. Ф. Иванов, Пашаче Йошкар Знамя орден ден З. В. Макматова палемдалтыныт.

Ты кундем гыч лекше, Марий Эл кундемлан палыме поэт ден писатель, литературовед, артист-влак лектыныт. Нунын кокла гыч иктыже - поэт, «Югорно» эпосым кусарыше - Анатолий Мокеев, поэтесса - А. И. Мокеева, филологий шанче кандидат - Г. Н. Сандаков.

Таче кечылан ялышке газым пуртымо.

Лӱмлӧ еҥ-влак

• Иванов А.Ф. — Йошкар Тисте орденын кавалерже.
• Исаков Григорий Прокопьевич — 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• Исаков Фёдор Михайлович — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• Макеев Георгий Филиппович — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• Макматова З.В. — Паша Йошкар Тисте орденын кавалерже.
• Мокеев Анатолий Иванович — марий серызе, почеламутчо, кусарыше.
• Мокеева А.И. — марий серызе, почеламутчо.
• Сандаков Г.Н. — филологий шанче кандидат.

Кылвер-влак

• Деревня Чашкаял (Большой Чашкаял).

Литератур

1. История сел и деревень Республики Марий Эл. Куженерский район: Сборник документальных очерков. — Йошкар-Ола: Комитет Республики Марий Эл по делам архивов, Государственный архив Республики Марий Эл, Администрация муниципального образования «Куженерский район», 2006. — 320 с. ил. С. 165.