Марий йылме

Википедий — эрыкан энциклопедий гыч материал
Марий йылме
Эл-влак Россий
Регион-влак Марий Эл
Официал статус Марий Эл
Марла моштышо 600 000
Статус есть угроза исчезновения[d]
Классификаций
Категорий Евразийысе йылме-влак

Урал еш

Финн-угор укш
Финн-юлысо тӱшкем
Возыктыш кириллице
Йылме код-влак
ГОСТ 7.75–97 мач 445
ISO 639-1
ISO 639-2 chm
ISO 639-3 chm — марий (кашакле)
mhr — олыкмарий
mrj — курыкмарий
Ethnologue chm
Linguasphere 41-AAC-a
IETF chm
Glottolog mari1278

Мари́й йы́лмефинн-угор тӱшкаш пурышо йылме. Кутырышо-влак кокла гыч эн шукынжо марий улыт, тӱҥ шотышто Марий Элыште да Пошкырт Элыште илыше-влак.

Финн тӱшкемыш (балто-финн, саам, мордва, одо да коми йылме-влак дене пырля) пура. Марий Эл деч посна тыгак Виче вӱдкундемыште да эрвел могырышто, Урал марте шарлыме. Марий йылмыште кок кундемой уло: курыкмарий, тӱҥ шотышто Юлын курык серыште (Чыкма воктене) да изиш олык серыште шарлыме, да олыкмарий, олык серыште веле (Йошкар-Ола воктене) шарлыме; олыкмарий кундемойыш тугак эрвел кутыртышвлак пурат.

Йылмылончыш радам[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Мутвундо[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Марий мут-влак тыгерак йоҥгат: http://www.forvo.com/languages/chm/

Йӱклончыш[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Сингармонизм[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Чот мут[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Тӱҥ статья: Чотмут
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 20
Ик, икыт Кок, кокыт Кум, кумыт Ныл, нылыт Вич, визыт Куд, кудыт Шым, шымыт Кандаш, кандаше Индеш, индеше Лу Латик, латикыт Коло
30 40 50 60 70 80 90 100 1000 10000 1000000 1000000000
Кумло Нылле Витле Кудло Шымле Кандашле Индешле Шӱдӧ Тӱжем Тӱмем Амион Камысыр

Олмештыш мут[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Тӱҥ статья: Олмештышмут
Чынвозыш Руш йылмыш кусарымаш
Мый Я
Тый Ты
Тудо Он, она, оно
Ме Мы
Те Вы
Нуно Они
Суффикс Аҥгличанла йодыш Мутлан (чонан) Мутлан (чондымо)
- кö, мо (who, what) йоча (a child - subject) ял (a village - subject)
-(ы)н кöн, мон (whose, what's) йочан (of a child) ялын (of a village)
-лан кöлан, молан (to whom, to what/why) йочалан (to a child) яллан (to a village)
-(ы)м кöм, мом (whom, what) йочам (a child - object) ялым (a village - object)
-ге кöге, моге (with whom, with what) йочаге (with a child) ялге (with a village)
-ла кöла, мола (like who, like what) йочала (like a child) ялла (like a village)
-(ы)ште/(ы)што/(ы)штӧ кушто (where) - ялыште (in a village)
-(ы)шке/(ы)шко/(ы)шкӧ, -(ы)ш1 кушко/куш (where to) - ялышке/ялыш (to a village)
-ш/еш/эш кушан (where to) - ялеш (into a village)
- (when) - -

Йылме шымлымашын эртыкше[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Ныл тӱҥ марий наречий-влак.      Курык Марий      Йӱдвел-Касвел Марий      Олык Марий      Эрвел Марий

Возыктыш[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Тӱҥ статья: Марий возыктыш

Литератур[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

  • Троицкий В. П., Черемисско-русский словарь, Казань, 1894 (курык да олык);
  • Васильев В. М., Записки по грамматике народа мари, Казань, 1918 (курык да олык);
  • Шорин В. С., Маро-русский словарь горного наречия, Казань, 1920;
  • Кармазин Г. Г., Материалы к изучению марийского языка, Краснококшайск, 1925 (олык);
  • Его же, Учебник марийского языка лугово-восточного наречия, Йошкар-Ола, 1929;
  • Васильев В. М., Марий Мутэр (словарь горн. и лугов.), Центриздат, М., 1929;
  • Castrén M. A., Elementa grammaticae tscheremissicae, Kuopio, 1845 (курык);
  • Wiedemann F., Versuch einer Grammatik der tscheremissischen Sprache, SPB, 1847 (курык);
  • Budenz J., Erdei és hegyi cseremisz szótár, Pest, 1866 (марла, венг., лат. мутер, курык да олык);
  • Szilasi M., Cseremisz szótár, Budapest, 1901 (марла, венг., немычла мутер, курык да олык);
  • Ramstedt C., Bergtscheremissische Sprachstudien, Helsingfors, 1902 (кроме текстов мар., немычла мутер, курык);
  • Beke О., Cseremisz nyelvtan, Budapest, 1911 (грам. горн. и лугов.);
  • Räsänen M., Die tschuwassischen Lehnwörter im Tscheremissischen, Helsinki, 1920;
  • Lewy E., Tscheremissische Grammatik, Lpz., 1922 (лугов.);
  • Wichmann Y., Tscheremissische Texte mit Wörterverzeichnis und grammatikalischem Abriss, Helsingfors, 1923 (кроме текстов словарь и грам. очерк, горн. и лугов.);
  • Räsänen, Die tatarischen Lehnwörter im Tscheremissischen, Helsinki, 1923.

Часть материалов предоставлена проектом Фундаментальная электронная библиотека «Русская литература и фольклор» (© 2004 ФЭБ) Д. Бубрих.

Кылвер-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]