Ялкаева, Надежда Сайфулловна

Надежда Сайфулловна Ялкаева
Надежда Сайфулловна Ялкаева
	Надежда Ялкайн
Шочмаш дене лӱм	Малда Сайфулловна Шамшиева
Шочын	1916 ий 3 ӱярня
Шочмо вер	Россий империй, Ӱпӧ губерний, Пӱрӧ уезд, Реве ял
Колен	1987 ий 21 теле (71 ий)
Колымо вер	Йошкар-Ола

Надежда Ялкайн (Ялкаева — шочмо лӱмжӧ Малда Сайфулловна Шамшиева)) (1916 ӱярня 3, Россий империй, Ӱпӧ губерний, Пӱрӧ уезд, Реве ял — 21 теле 1987, Йошкар-Ола) — марий серызе, кусарыше, туныктышо.

Илыш корныжо

Надежда Ялкайн 1916 ий ӱярня тылзын 3-шо кечынже Ӱпӧ губерний Пӱрӧ уезд Реве ялеш кресаньык ешеш шочын. Тӱҥалтыш школым Пӱрӧ олаште пытарен. Кыдалаш образованийым Москошто налын. Вара Москосо 2-шо медицинский институтын рабфакыштыже тунемын. Писатель Яныш Ялкайнлан марлан лектын. 1937 ийысе вӱран пуламырлан кӧра тудо, мӱшкыран, Башкирийыш пӧртылын.

Сар деч ончыч Н.Ялкайн Марпединститутыш пурен, 1942 ийыште пытарен. Башкирийысе школлаште туныктышо лийын. 1958 гыч 1968 ий марте Йошкар-Оласе йочасадлаште воспитательницылан ыштен. Вара уэш Башкирийыш куснен, 1973 ий марте школ директор лийын.

Сераш школышто тунеммыж годымак тӱҥалын. «Ме чоҥена» икымше ойлымашыже 1934 ийыште «У вий» журналыште савыкталтын. Яныш Ялкайным арестоватлымек да лӱен пуштмек, тудлан, «калык тушманын» ватыже семын, шке возымыжым савыкташ темлаш лӱдыкшӧ лийын. Сандене сылнымут пашам кӱлынжӧ марийжын поро лӱмжым пӧртылтымек гына ышташ тӱҥалын. «Йоча сад» икымше почеламут книгаже 1964 ийыште лектын. Варажым «Ошкылам пеленет», «Оҥай пассажир» да моло книгажат савыкталтыныт. Йоча садлаш коштшо да школышто тунемше-влак коклаште марий йоча сылнымутым шараш Н. Ялкайн пеш шуко ыштен. Йоча учрежденийлаште чӱчкыдын уна лийын, тушто К. Чуковский, С. Маршак дене вашлиймыж нерген каласкален, почеламут-влакым лудын.

Марийжын поро лӱмжым пӧртылтымек, Н.Ялкайн книгам савыктыше-влаклан ятыр полшен, писатель-классикын арален кодымо рукописьшым, дневникшым пуэн.

Пытартыш ийлаштыже почеламут ден ойлымашыже-влакым чӱчкыдын «Ямде лий» газетеш, «Пионер йӱк» журналеш савыктен, печатьыште шарнымаш-влакым возен. 1980 ийла кыдалне возымо ик эн кугурак произведенийжылан «Шочмо кече» повесть шотлалтеш, тудо Кугу Ачамланде сар жапысе кугурак ийготан йоча-влакын илышышт да пашаштлан пӧлеклалтын. Изи лудшо-влаклан «Топкай» ойлымаш сборникше «Малыш» издательствыште колымекше лектын.

Н. Ялкайнын почеламут ден ойлымашыже-влак рушла, татарла, башкирла савыкталтыныт. Тудо шочмо марий йылмыш иза-шольо калык-влакын писательыштын возымыштым кусарен.

1987 ий 21 декабрьыште колен.

Тӱҥ произведенийже-влак

Йоча сад : почеламут-вл. сб. [Детский сад : стихи]. Йошкар-Ола, 1964. 24 с.
Изи ; Рошток ден Шыпок: ойлымаш, йомак // Ончыко. 1973. № 6. С. 95—98.
У пеледыш : ойлымаш-вл. [Новые цветы : рассказы]. Йошкар-Ола, 1974. 64 с.
Почеламут-влак // Ончыко. 1976. С. 98.
Ошкылам пеленет : почеламут, поэма [Шагаю рядом с тобой : стихи, поэма]. Йошкар-Ола, 1977. 56 с.
Йӧршын йомак семын ; Чевер: ойлымаш-вл. // Ончыко. 1980. № 4. С. 104—106.
Шоляшем-падырашем : почеламут-вл. [Мой младший брат : стихи]. Йошкар-Ола, 1981. 16 с.
Почеламут-влак // Ончыко. 1982. № 4. С. 111—112.
Оҥай пассажир : почеламут-вл. [Интересный пассажир : стихи]. Йошкар-Ола, 1986. 16 с.
Шочмо кече : повесть // Шочмо кече. Йошкар-Ола, 1988. С. 56—129.
Тау, Россий ; Пызле-пошкудем ; Шӱмыштем — памаш ; Волгыдо сирень ; Пӧлекем : почеламут-вл. // Ончыко. 1990. № 1. С. 52—54.

Рушлаш кусарыме произведенийже-влак

Мама : стихи / пер. В.Панова // Дружба. Йошкар-Ола, 1982. С. 147—148.
Страна друзей ; Разговор с Янышем ; Зимней ночью ; Мама ; Спасибо роднику ; Признание : стихи / пер. А. Мосунова, В. Панова, Н. Репина, П. Панченко // Соловьиный родник. Йошкар-Ола, 1984. С. 121—125.
К Мавзолею : стихи / пер. А. Мосунова // Главные ценности наши. Йошкар-Ола, 1987. С. 168.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

Поляновский М. Рассказы в фотографиях : о встрече Н.С. Ялкайн с Корнеем Чуковским // Детская лит. 1972. № 11. С. 61.
Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1976. С. 352—353.
Исламов Д. Тылат, шӧртньӧ падыраш // Марий коммуна. 1981. 24 окт.
Ялкайн Н. Памятные встречи : воспоминания о С. Чавайне и Я. Ялкайне // Певец народа. Йошкар-Ола, 1988. С. 71—74.
Тимофеева 3. Поро шарнымаш // Кугарня. 1996. 8 март.
МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 420.

Литератур