Почешмут

Почешмут — ойлончышто самостоятельный мут-влак кокласе кылым ончыктышо служебный ойлымаш ужаш. Почешмут ок вашталт. Южганум лица супикс дене каласалтеш. Ойлончышто йыжыҥже ок лий, но вес мут дене пырля ойлончо йыжыҥ составыш пура.

Мутлан: 1. Пӱнчӧ йыр(умландарыше) куралде кодымо изирак сӧрем уло. (А. Асаев) 2. Андрий ала-мо йӱк деч(умландарыше) кенета помыжалте. (Я. Ялкайн) 3. Григорий Петрович музык нерген(дополнений) веле огыл, моло нергенат(дополнений) ойлен мошта. (С. Чавайн)

Почешмут тӱрлӧ знаменательный ойлымаш ужаш дене пырля каласалтеш:

лӱммут дене: Ынде Сакар чодыра корно дене ошкылеш, чодыра юж дене шӱла. (С. Чавайн);
палымут дене: Самырыкда годым тыланда тунемаш кӱлеш. (А. Юзыкайн);
чотмут дене: Тӱжем денат, тӱжем дене мӱкш эрталеш, шӱльӧ парчаш шинчын каналта. (С. Чавайн);
олмештышмут дене: Геройна шкеж нерген каласкалаш ок йӧрате. (В. Иванов);
причастий дене: Элнет курык волымаште корно суран шарыме гае мотор лийын. (С. Чавайн)

Шкет почешмут-влак: дене, деран, деч, деке, гыч, гоч, семын, гай, годым, марте, даҥыт, йотке, наре, еда, гана, кӧра, верч, чоло, виса, нерген, утла, пачаш, шотышто да молат.

Йыжыҥан почешмут-влак: деч ончыч, деч вара, деч посна, деч гоч, дене пырля.

Наречий гыч лийше почешмут-влак

Ятыр почешмут наречий гыч лийын: вашеш, ваштареш, воктене, воктеч, гоч, йыр, вошт, почеш, олмеш, пелен, йымалне, йымаке, йымалан, йымачын, лишне, лишан, лишыч, лишке, покшелне, покшеке, покшелан, покшеч, ончылно, ончыко, ончылан, ончыч, ӱмбалне, ӱмбаке, ӱмбач, ӱмбалан, шеҥгеке да молат.

Нуно наречий семынат почешмут семынак кучылталтыт. Икте-весышт деч ойыраш ойлончышто мут-влак кокласе кыл полша.

Наречий ден почешмутын икте-весышт деч ойыртемалтмышт

Наречий	Почешмут
шукыж годым глагол пелен шога: кнагам йымаке пышташ; йҥже вес мут деч поснат раш: воктенет, пеленет; шкетынак ойлончын йыжыҥже лиеш; действийын признакшым умылтара; шкетланже йодышым шындаш лиеш: кузе? кунам? ятыр молат	вес ойлымаш ужаш почеш веле каласалтеш: кнага йымаке кагазым пышташ; вес мутын ыҥжым веле рашемдаш полша: клуб воктене, йолташ пелен; ойлончын йыжыҥже ок лий; мут кокласе кылым ончыкта; шкетшын йодышыжо уке

Почешмутын лицаште каласалтмыже

Лӱммутан кучылталтмыште лийа супикс-влак кок семын кучалталтыт — лӱммутышто але почешмутышто, мутлан: вует гыч — вуй гычет, тупышт гыч — туп гычышт.

Олмештышмутан южо кучылталтмыште лица супикс почеш мутышто гына каласалтеш, мутлан: мый денем, тый денет.

Почешмутым да пеленсе мутым возен моштымаш

Почешмут пырля каласыме мутшо деч эре посна возалтеш, мутлан: урем дене, олык гыч, ял мучко, вуй ӱмбалне, пӧрт дек.
Йоҥйӱк дене пытыше мутыш -же (-жо, -жӧ) супиксым ушымек, супиксын пытартыш йӱкпалеже почеш мут ончылно возалтде кодын кертеш, мутлан: аваж дене, толмыж еда, ӧрмыж годым.
-ыже (-ыжо, -ыжӧ) супиксыштат пытартыш йоҥйӱкше почешмут ончылно возалтде кодын кертеш, мутлан: упшыж дене, пыжашыж деран.

почешмут		мут кокласе кыл
лӱммут	почешмут	Илыш нерген кнага
палымут		Ошо дене чиялташ
чотмут		Икте гыч пуэдымек
олмештышмут		Моло деч ончылно
причастий		Тунемме годым келшымаш

Паша гыч мастарлык памаш шочеш. (В. Колумб) Авай! Айдеме тыйым пӱтынь ӱмырлан эр кече гаяк шӱмыштӧ ашна. (С. Николаев) Нимо деч гоч ом чыте тулым... (В. Колумб)

Негыз

Марий йылме. Теорий. 5-9 класслан учебник. З.В. Учаев. 1993, Марий кнага савыктыш.