Палымут

Йылмылончыш шанчыште палыму́т — лӱммутын але олмештышмутын палыжым (могай улмыжым) ончыктышо ойлымаш ужаш. Палымут могай?, кусо? да кунамсе? йодышлан вашмутым пуа.

• Лӱммут ончылно палымут ок вашталт.
• Палымут ойлончышто рашемдык да предикат лиеш.

Южо палымут кужун да кӱчыкын каласалтеш: ошо - ош, шеме - шем, йошкарге - йошкар, ужарге - ужар, кошарге - кошар, ныжылге - ныжыл. Лӱммут ончылно рашемдык семын кӱчык формо кучылталтеш, мутлан: ош куэ, ужар лышташ, шем чодыра, кошар тоя. Лӱммут почеш але шкетшым каласыме годым тыгай палымут кугу сынан лиеш, мутлан: куэ ошо, лышташ ужарге.

Таҥастарымаш таҥдыш

Наста-влакын икгай палышт тӱрлӧ ойыртеман — изи але кугу — лийын кертыт. Тидым каласен пуаш йылмын посна йӧнжӧ уло. Тудым таҥастарымаш таҥдыш маныт. Тыгай таҥдышыже кокыт уло: таҥастарыме да превосходный.

Виктарчык

Таҥастарыме		Превосходный
тыглай	йыжыҥан
изирак	утларак изи	эн + палымут эн изи, эн ошо палымут + деч + палымут сылне деч сылне ошо деч ошо
ошырак	утларак ошо
сылнырак	утларак сылне
кӱчыкрак	утларак кӱчык

Танастарыме таҥдыш

Таҥастарыме таҥдыш ик настан палыже вес настан деч утларак але шагалрак улмым ончыкта. Таҥастарыме таҥдышын кок сынже уло: тыглай да йыжыҥан. Тыглай сынжым -рак супикс ышта, мутлан: Памаш яндар, мо яндар — яндаррак мемнан шӱмна. Мардеж писе, мо писе — писырак ме улына. (Б. Данилов) Таҥастарыме таҥдышын йыжыҥан сынже утларак шомак полшымо дене ышталтеш, мутлан: Вес пӧлемже утларак кугу да волгыдо. (А. Юзыкайн)

Таҥастарыме таҥдышан палымут ойлончышто рашемдык але предикат лиеш.

Таҥастарыме таҥдышан палымут-влакым возен моштымаш

1. Мутысо пералтышдыме пытартыш о, е, ӧ гласный-влак -рак супиксым ушымо годым ы йӱкыш савырнат да ы йӱкпале возалтеш, мутлан: ошо - ошырак, сылне - сылнырак, кӱкшӧ - кӱкшырак'.
2. Пералтышан йоҥйӱк да соҥйӱк дене пытыше палымутлаште -рак супикс ончылан ы ок возалт, мутлан: изи - изирак, кугу - кугурак, виян - виянрак.

Превосходный таҥдыш

Палымутын превосходный таҥдышыже марий йылмыште ушныман сынжан гына. Тудо моло настан качествыж дене таҥастарымаште эн кугу качествым ончыкта.

Превосходный таҥдыш кок семын ышталтеш:

• палымут ончылно эн шомак каласкалеш, мутлан: Тыйын кидет, Ава, эн шыма, тыйын пелештыметше эн ласка. (Д. Орай)
• кок икгай палымут деч почеш мут дене кучылталтеш, мутлан: Кумда деч кумда пасу теле кечым южатышат, ош мыжерже дене леведалтын малаш возо. (Я. Ялкайн)

Палымутын ышталтмыже

Ышталтме ойыртемышт дене палымут-влак кок кугу тӱшкалан шелалтыт:

• Тӱҥ палымут-влак, нуно супиксдыме улыт, мутлан: кумда, яндар, ару, чолга, нарашта, чулым, чевер.
• Вес мут гыч лийше палымут-влак, мутлан: Йошкар-Оласе, курымаш, тӱҥдымӧ-мучашдыме.

Палымут-влак вес шомак гыч кум йӧн дене ышталтыт:

1. супикс полшымо дене: пиал - пиалан, чап - чапле, олык - олыкысо, лышташ - лышташдыме;
2. мут ушалтме дене: икмарда, икоян, иктаҥаш, пелганде;
3. мут мужыралтме дене: изи-кугу, кӱчык-кужу, ош-чевер, шем-ужарге.

Тӱҥ палымут	Вес мут гыч лийше палымутЛЭмД
	Ойлымаш ужаш	супикс	тыглай	йыжыҥан
				пырля	кореш гоч
чулым поро сай шыма чолга сылне ужар яндар кумда	лӱммут	-ан -аш -ле (-ло, -лӧ)	ушан, кечан, тылзаш, талукаш, тамле, йӧнлӧ	пелганде, вичияш, икоян, иктаҥаш, икгай, сылнымутан	изи-кугу, кадыр-кудыр, волгыдо-кӱрен, ошалге-канде, киддыме-йолдымо, тӱрлӧ-тӱрлӧ
	лӱммут	-дыме (-дымо, -дымӧ)	вийдыме, омыдымо, йӱкдымӧ
	лӱммут наречий	-се (-со, -сӧ, -ысе, -ысо, -ысӧ)	оласе, пасусо, мӧҥгысӧ, эҥерысе, тупысо, кӧргысӧ, эрласе, ожнысо, тӱнысӧ

Южо палымут лӱммутыш вончен, тыгай улыт, мутлан: рвезе, шоҥго, поян, нужна, йорло, икмарда. Нуно палымут семынат, лӱммут семынат кучылталтыт: Ужар шӱман рвезырак олмапу тӱҥыш мераҥ нултымо деч кож лӱсым шондаш гай пидме. Шкеже Иван Васильевич вич кугурак рвезым пеленже налешат, руэн, кылме олмапу пундышым куклаш тӱҥалеш. (Шабдар Осып)

Супикс дене лийше палымут-влакым возен моштымаш

1. Пералтышдыме е, о, ӧ йоҥйӱк дене да пералтышан а йоҥйӱк дене пытыше мутышко -ан, -аш супиксым ушымо годым нине йоҥйӱк-влак лектын возыт, мутлан: кинде - киндан, имне - имнян [имн' + ан], мӧртньӧ - мӧртнян, парня - парняш, арня - арняш.
2. Соҥйӱк дене пытыше палымутлаште -се (-со, -сӧ) супикс ончылан ы возалтеш, мутлан: кидысе, вуйысо, тӱрысӧ.
3. Палымутым ыштыме годым -се (-со, -сӧ), -дыме (-дымо, -дымӧ) супикс ончылсо пералтышдыме йоҥйӱк ы йӱкпале дене ончыкталтеш, мутлан: ойго - ойгыдымо, тумо - тумысо, тумыдымо.
4. Супикс мучашcе йоҥйӱк -влак муттӱҥысӧ пералтышан йоҥйӱклан келыштаралтын возалтыт, мутлан: фермысе, школысо, вӱдысӧ.

Йыгыр палымут-влак

Йыгыр палымут-влак кок йӧн дене ышталтыт:

• мут ушалтме дене, мутлан: икгай, икмарда;
• мут мужыралтме дене, мутлан: ош-шышталге, ныжылге-чевер, йымыжге-ныжылге.

Ушалтме йӧн дене лийше йыгыр палымут-влак пырля возалтыт, мужыран йыгыр палымут-влак — кореш гоч.

Палымутым лӱммут семын кучылтмаш

Лӱммутан йыгыре кучылталтмыштым алмаштен, палымут ойлончышто лӱммут семын шкетынак кучылталтеш да чот, вочмык, лица дене вашталт кертеш, ойлончын тӱрлӧ йыжыҥже лиеш, мутлан: 1. Юл гыч Чарлашке йошкарге-влак толыт. (С. Чавайн) 2. Ожно изи ешанынат мландыже кугу лийын, кугу ешанже изи мланде дене илен. (Д. Орай) 3. Эр марте йошкаргылан полыш толын шуын. (С. Чавайн)

И.	йошкарге	йошкарге-влак	ешан
Р.	йошкаргын	йошкарге-влакын	ешанын
Д.	йошкаргылан	йошкарге-влаклан	ешанлан
В.	йошкаргым	йошкарге-влакым	ешаным
М.	йошкаргыште	—	ешаныште
Н.	йошкаргышке	—	ешанышке
О.	йошкаргеш	—	ешанеш

	Ед. ч.	Мн. ч.
1.	шергаканем	шергаканна	шергаканем-влак
2.	шергаканет	шергаканда	шергаканет-влак
3.	шергаканже	шергаканышт	шергакан-влакше

Негыз

• Марий йылме. Теорий. 5-9 класслан учебник. З.В. Учаев. 1993, Марий кнага савыктыш.