Янгильдин, Елизар Осипович
Елизар Осипович Янгильдин | |
---|---|
Елизар Янгильдин | |
Шочмаш дене лӱм | Елизар Осипович Янгильдин |
Шочын | 1914 ий 1 идым |
Шочмо вер | Россий империй, Ӱпӧ губерний, Пӱрӧ уезд, Чорай ял |
Колен | 1994 ий 13 шыжа (80 ий) |
Колымо вер | Йошкар-Ола |
Чап пӧлек да премий |
Елизар Янгильдин (Елизар Осипович Янгильдин) (1914 идым 1, Россий империй, Ӱпӧ губерний, Пӱрӧ уезд, Чорай ял — 13 шыжа 1994, Йошкар-Ола) — марий серызе, кусарыше, журналист, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
Илыш корныжо
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Елизар Янгильдин 1914 ий идым тылзын 1-ше кечынже Ӱпӧ губерний Пӱрӧ уезд Чорай ялеш кресаньык ешеш шочын. 1932 ийыште Пӱрӧ оласе педагогический техникумым пытарен. Мишкан школышто туныктышылан ыштен. Шке землякше Я. Ялкайнын ӱжмыж почеш Москош куснен. Учпедгизыште корректор, литератур пашаеҥ лийын. Вара МАССР Наркомпросышто инспекторлан ыштен. Сар тӱҥалме деч ончыч Н.К. Крупская лӱмеш МГПИ-ш пурен. Кугу Отечественный сарын тӱҥалме икымше кечылаж гычак фронтышто лийын. Сӧй дене Венгрий ден Австрий марте шуын.
Сар деч вара ятыр ий печать пашаште, ты шотышто «Марий коммуна» газет редакцийыште, книга издательствыште ыштен.
Сераш 1930 ийла кыдалне тӱҥалын. Икымше почеламут ден ойлымашыже-влак Башкирийысе марла газетлаште, «Ямде лий» пионер газетыште савыкталтыныт. Ятыр вийым да усталыкым тудо мер-политик литературым, пӱртӱс нерген статья, очерк, сӱрет-влакым, тыгак школ учебник-влаклан сылнымутан произведений-влакым кусарымылан пуэн.
Йоча-влаклан ойлымашлам серен. 1950 ийла мучаште – 1960 ийла тӱҥалтыште тудо кум сборникым луктын: «Сылне эр», «Какшан серыште», «Юл воктене». Варажым писатель сар прозым возаш кумылаҥын. Тыге тудын «Берлин марте», «Ачам олмешат» повестьше-влак шочыныт.
Йочалан возымо ойлымашлаштыже Е. Янгильдин шочмо кундемын пӱртӱсшӧ нерген оҥайын каласкален, тудым шекланен ончаш ӱжын. Военно-патриотический темылан возымаштыже прозаик сарын неле да тунамак геройло тургымжым чын сӱретлаш тыршен.
Немыч-фашист захватчик-влак дене лӱдде да талын кредалмыжлан Йошкар Шӱдыр орден дене наградитлалтын. Печать органлаште ятыр ий сайын тыршымыжлан «Паша ветеран» медаль дене, кок гана (1953, 1958) МАССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Чап грамотыж дене палемдалтын.
Тӱҥ произведенийже-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Сылне эр : йоча ойлымаш-вл. [Прекрасное утро : рассказы для детей]. Йошкар-Ола, 1957. 52 с.
- Какшан серыште : ойлымаш-вл. [На берегу Кокшаги : рассказы]. Йошкар-Ола, 1960. 64 с.
- Юл воктене : ойлымаш-вл. [На Волге : рассказы]. Йошкар-Ола, 1965. 96 с.
- Берлин марте : повесть [До Берлина]. Йошкар-Ола, 1966. 152 с.
- Тыге тӱҥалын : ойлымаш, повесть, шарнымаш [Так начиналось : рассказ, повесть, воспоминания]. Йошкар-Ола, 1981. 144 с.
- Ачам олмешат : повесть ден ойлымаш-вл. [И за отца : повесть и рассказы]. Йошкар-Ола, 1985. 96 с.
Рушлаш кусарыме произведенийже
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Прекрасное утро : рассказ / пер. В. Муравьева // Зеленая роща. М., 1976. С. 7—8.
Илышыже да творчествыже нерген литератур
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1976. С. 363—364.
- Галютин Ю. Марий мутын кумылзакше // Марий Эл. 1999. 1 сент.
- Анисимов Э. ...И толмач стал писателем // Мар. правда. 1999. 1 сент.
- Зайниев Г. Чорайыште — Йыпшаш, элыште — Элизар // Эр элем — эр велем. Йошкар-Ола, 2004. С. 62—93.
- Журналист-фронтовик // Марий Эл. 2004. 3 сент.
- МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 423.
Чап
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- [1] «Бойысо суаплан» медаль (23.08.1943).
- [2] Йошкар Шӱдыр орден (05.04.1945).
- [3] «Лӱддымылыклан» медаль (15.05.1945).
- Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1953, 1958).
- [4] «Паша ветеран» медаль.
Литератур
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Марийская биографическая энциклопедия : 3849 имен в истории Марийского края и марийского народа / авт. и рук. проекта В. Мочаев. - Йошкар-Ола, 2007. С. 423.
- Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 738-739.
Важ-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 737.