Содержанийышке куснаш

Семык

Википедий — эрыкан энциклопедий гыч материал

Семыккеҥежым эртаралтше ик кугу марий пайрем.

Пайремын шарлыме кумдыкшо

[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Пайремым Марий Элыште илыше олык марий-влак, эрвел марий-влакат эртарат.

Семык Кугече деч вара, шым арня эртымеке, вӱргечын пура да рушарнян Тройчын кечын мучашлалтеш.

Пайремын кӱлешлыкше

[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Семык толмо дене ме кеҥежын толмыжым умылена. Кеҥеж пагыт ятыр тыглай огыл йӱлам конда. Нуно эше кугезына-влакын тыглай огыл тӱняумылымашышт дене, еш кокласе илыш радамжым йӧнештарен колташ, родо-тукым дене пеҥгыде кылым кучен, келшен илаш полшен.

Пайрем йӱла радам

[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Йӱла радам ожно пайремын чыла кечыштыжат шукталтын. Радамым кажне айдеме, еш, тукым шуктышаш улмаш.

Вӱргечын да изарнян - пайремын тӱҥ кечылаштыже. Кугезына-влак вес тӱняште улшо родыштым унала вучен вашлийыныт, мончашке пуртеныт, тукымышт дене пырля уштеныт, тыгодым кажне тоштыеҥлан сортам чӱктен, уштымо кочкыш-йӱыш дене сийленыт, вара ужатен колтеныт.

Вӱргече гыч изарняш вончымо йӱд осал вийым озаланыме жаплан шотлалтын. Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кӧгӧн дене омсам петыреныт, тулым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым ороленыт, тӱрлӧ йӱк-йӱаным луктын, осал шӱлышым поктеныт. Самырык-влак тиде йӱдым мыскарамат ыштылыныт, рвезе-влак, мутлан, капка ончык пырням ораленыт, леведыш ӱмбак кӱзен, тӱнтык рожым петыреныт, мончаште вӱд подым кумыктен кертыныт. Варажым тӱшкан олыкыш воленыт да ӱжара нӧлтмеш модын, мурен-куштен эртареныт, ӱдыр-влак пеледышым погеныт.

Изарня тӱвыт кече маналтеш. Кече лекмеш мончаш пурымо йӱлаже шке шотан лийын.

Пайрем годым калык ятыр ойӧрӧм эскерен: мланде пашам ышташ огеш лий улмаш, ӱдырамаш-влак шӱртым чиялтен, вынерымат ошемден огытыл. Тиде чарымым шуктыдымо койыш шолемым але тӱтаным пасушко конден кертын. Кугарня, калыкыште тудым лопка Семык маныныт, тӱшкан жапым веселан эртарыме кече лийын. Мер калык кӱсле, шӱвыр сем почеш кап-кылым лывыртен, чоным куандарен. Ӱдыр-рвезе-влак самырык пагытыштым ончычсо семынак веселан эртареныт. Тиде кечын чӱчкыдынак сӱанымат тарватеныт. Шуматын але рушарнян пайрем мучашлалтын. Тидын деч вара яра кеҥеж але сыҥга жап (уржа пеледме, шыркам колтымо пагыт) тӱҥалын. Тудо 2-3 арня шуйнен. Тиде жапыште мланде пашам ышташ чаралтын.

Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, туге гынат посна йӱла-влак аралалт кодыныт.

  • О. А. Калинина "Марий пайрем-влак. Полшык", Йошкар-Ола, 2006