Степанов, Максим Степанович

Максим Степанович Степанов
Макс Майн
Шочын	1914 ий 8 сорла(1914-08-08)
Шочмо вер	Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Непот ял
Колен	1988 ий 5 ага(1988-05-05) (73 ий)
Колымо вер	Йошкар-Ола
Эл	Российская империя[d]  Совет Социализм Республик-влак Ушем
Тыршымаш алан	почеламутчо, прозаик, кусарыше, журналист, редактор, серызе, новеллист
Чап пӧлек да премий	Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо (1974), РСФСР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1984), Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1946, 1951, 1964, 1984)

Макс Майн (Максим Степанович Степанов) (1914 сорла 8, Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Непот ял — 5 ага 1988, Йошкар-Ола) — марий серызе, почеламутчо, драматург, прозаик, журналист, кусарыше, РСФСР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1941), Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо (1974), 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.

Илыш корныжо

Макс Майн кресаньык ешеш шочын. Изинекак тулыкеш кодын. Ачаже империализм сар гыч черланен толын да 1915 ийыште колен. Тыге изи Максимын лудын-возен моштыдымо аваже Анна Васильевна ныл йоча дене марийже деч посна кодеш. Сылне пӱртӱс лоҥгаште вераҥше, чодыран, ужар посто гай кумда олыкан кундемеш тудын йоча да рвезе годсо жапше эртен. Изи годсек тунемаш тыршен. Шочмо ялысе тӱҥалтыш классым пытарымек, 1927–1931 ийлаште Йошкар-Оласе марий шымияш шоклышто тунемын. 

Нурма тӱҥалтыш школым тунем лекмек, Йошкар-Олашке марий шымияш школыш тольым. Тудо ола тӱрысӧ Нечаевка ялеш верланен. Пеленем йолташем ыле. Кас велеш олашке толын шуынна. Ончена – школ суралыме. Икмагал омса воктене шогылтына. Мом ышташ? Куш каяш? Олаште палымына уке. Йолташем дене тӱрлым мутланен шогена. Ик ӱдырамаш малаш пуртыш… Иктаж лу шагат жапыште туныктышо-влак тольыч. Экзаменым кучаш толшо-влакым ик классыш чумырышт да йодыштат тӱҥальыч. Кастене пале лие: мыйым тунемаш налыныт. Мый кугу куан дене мӧҥгӧ кайышым… Первый сентябрь толын шуо. Авам имньым кичкыш. Орвашке, пу ора ӱмбак, иктым-весым оптыш да олашке тарванышна. Ынде мый ик-кок кечылан огыл, а тунемме ий мучкылан каем…

Тыште тудым сылнымут деке марий йылмым да литературым туныктышо С.Н. Николаев шӱмаҥден.

Шочмо йылме ден литературым Сергей Николаевич Николаев туныктен. Туныктышын полшымыж дене вара семын литератур  дек чот шӱмаҥынна. Шкеат почеламутым, ойлымашым возаш пижна. Первый почеламутемым возымем нигунам ом мондо… Санкомиссий председатель Ваню нерген мый первый гана мыскара почеламутым возышым. Почеламут йымалан шке фамилием огыл, а шояк лӱмым, «Пӱкш» манын шынденам. Пырдыж газет лекмеке, йоча-влак погынен шогалыныт, да мом тушто возымо, пеш лудыт…

Тиде жапыштак почеламут ден ойлымаш-влакым возаш тӱҥалын. Южо произведенийже «У вий» да «Пионер йӱк» журналыште савыкталтыныт. Тыштак С. Чавайн, И.А. Борисов, К.Т. Коряков, Олык Ипай да молат полшен шогеныт.

1931–1934 ийлаште Москосо редакционно-издательский техникумын корректор-влакым ямдылыме пӧлкаштыже тунемын. Рвезе поэтлан кушкашыже кумдан палыме руш писатель, поэт да сымыктыш пашаеҥ-влак дене вашлиймаш полшен. Макс Майн тунамак кугу совет поэт, революцийын трибунжо Владимир Маяковскийын поэзийжым чот йоратен, тудын деч тыршен тунемын.

Техникумым пытарымек, Йошкар-Олашке толын. Шинчымашым шке нӧлташ тӧчен: шуко возен, савыкталтын. 1934 ийыште «Шольымын возымашыже гыч» да «Ямде улына» йоча-влаклан возымо ойлымаш книга-влакым савыктен.

Тиде жапыштак Марий радиокомитетыште, Медведево райгазетыште пашам ыштен. Шке сылнымутшым почеламут, ойлымаш, очерк, да статья-влак дене пойдарен.

1936–1938 ийлаште «Марий коммуна» газет редакцийыште тыршен. Возымым чарнен огыл.

1938-1940 ийлаште Марий учитель институтышто тынемын. Вара адак «Марий коммуна» газет редакцийыш пӧртылын. 1939 ийыште Макс Майнын «Пеледше мланде» лӱман икымше почеламут книгаже лектын.

1942 ийыште телым Совет армий радамышке кая да сар пытымеш немецко-фашистский капыр-влак ваштареш кучедалеш. Кугу Отечественный сар жапыште Касвел фронтышто кредалын, Орловско-Курский кугу кредалмаште лийын. Тыгак шке вийжым Орел, Минск, Брянск да моло олалам утарымаш верч чаманен огыл. Совет Украиным, Белоруссийым, Балтий сер воктенысе республиклам да Ригам утарышаш верч кредалын. Варажым, Икымше Белорус фронтын составышкыже ушнен, Германий марте мийын шуын, Берлиным штурмоватлыше коклаште лийын. Рейхстаг пырдыжыште тыгак шке кидпалыжым коден: «Йошкар-Ола – Берлин. Мариец Степанов».

Фронтышто салтакат, автоматчикат, минометчикат, артиллеристат, связистат, санитарат, разведчикат лияшыже логалын. Кредалмаште лӱддымылыкым ончыктымыжлан Йошкар Шӱдыр орден да вич медаль дене палемдалтын. Сар тул коклаштат поэт шкенжын мурпашажым чарнен огыл. «За Родину», «Гвардия» да моло фронтысо газетла дене кылым кучен шоген. Икана огыл тудын нергенат возеныт:

«В атаке  Степанов был впереди, увлекая за собой товарищей. Раненный в ногу, решительно отказывался покинуть поле боя… Таков он, наш военкор!»

Тыгак «Марий коммуна» да «Марийская правда» республикысе газетлашке возен шуктен. Кум почеламут книгаже лектын: «Клятва» (1942), «Родина верч, Сталин верч» (1943), «Патыр-шамыч» (1945). Произведенийлаште тудо совет калыкан фронтысо да тылысе подвигшым але марте нигунам уждымо-колдымо кӧргӧ вий-куатшым моктен воза. Сеҥымашлан ӱшан йоҥгалтеш тудын кажне почеламутыштыжо. Садланак сар жапысе возымо шуко почеламутшо утларак публицистике сынан.

1941 ийыште СССР писатель ушемышке пурен.

1944 ийыште КПСС член лийын.

Сар пытымек, 1946-1951 ийлаште Максим Степанович «Марий коммуна» газет редакцийыште литпашаеҥ да пӧлка вуйлатышылан ыштен.

1951-1954 ийлаште КПСС ЦК пеленысе Высший партийный школышто тунемеш. Поэт творческий пашажым эшеат вияҥда, шуко ойлымаш ден почеламут, поэме ден йомак сборник-влакым савыктен луктеш.

1974 – «Марий АССР-ын калык поэтше» чап лӱмым пуеныт.

1984 – РСФСР Верховный Совет Президиум Чап грамотыж дене палемдалтын.

1985 – II степенян Отечественный сар орденым пуэныт.

Тыгак Марий Эл республике да Татар АССР-ын парламентыштын Президиумышт грамот дене палемденыт. Тылеч посна правительствын, тӱрлӧ писатель ушемын, ведомствын Чап грамотым налын.

Макс Майн ош тӱням 5 май 1988 ийыште коден каен. Пытартыш кечылаже нерген Светлана ӱдыржӧ шарналта:

Тудо, камвозын, чотак эмганымыжлан кӧра шуко жап кынел кертде кийыш. Но нигунамат кечкыжын, мемнан тургыжландарен огыл. Авам дене, шкетшым коден, сад-пакчаште але моло вере каенна гынат, чытенак киен. Кеч-мыняр йӧсӧ лийын гынат, мемнам вурсен огыл. Пӧртылмекына, кушто лиймына, мом налмына, сад-пакчаште емыж-саска могайрак, радамын йодыштын, чыла палымыже шуын. Спецбольницын врачше-влак ик кечын гына терген, «Тендан шӱмда кеч эрлак сандалыкыш чоҥештышаш космонавтын гай» манын лыпландарен кодышт. Эрлажланак колыш. Тиде Ленинский печать кечын, 1988 ий 5 майыште, лие, а кок кече гыч, 7 майыште, Радио кечын, Турун шӱгарлаш тойышна. Моткоч ушеш кодшо кечылаште илыш дене чеверласыш…

Ешыже

Пелашыже, Ольга Иосифовна Яковлева (Степанова) 1920 ий  сорла тылзын 14 кечыштыже Шернур район Пӱнчерйымал ялеш шочын. Илыш корныжым корректор семын тӱҥалын да ӱмыржӧ мучко ты пашам ыштен. Пытартышлан чӱчкыдын черланен, вара шинчаже ужмым чарнен. 2005 ий ӱярня тылзын 15 кечыштыже илыш дене чеверласен.

Кугурак икшывыже, Диана Максимовна Степанова, - юрист. Кок йочаже уло – Ольга ден Максим.

Изирак икшывыже, Светлана Максимовна Чайка, - экономист. Наташа ӱдыржӧ уло.

Сылнымут корныжо

М. Майн сылнымут корныш 1920 ийла мучаште шогалын. Ончыч Йошкар-Оласе марий шымияш школышто тунеммыж годым пырдыж газетлашке возен шоген. Южо возымо текстшым шке лӱмжö дене савыктен огыл (мутлан, «Пӱкш»). Шымияш школышто тунеммыж годымак журналеш кок почеламутшо лектын – «Олий», «Чавайн йолташлан». Икана, уремыште ужмекышт, артист Пӧтр Пайдуш тудлан тыге каласен:

«М. Степанов тый улат мо? Журналеш лекше почеламутетым лудым. Оҥайын возенат, мылам келшыш».

Кумлымшо ийла гыч тӱҥалын, М. Майн пытартыш шӱлышыжӧ марте марий сылнымутым вияҥдымаште тыршен. Тиде жапыште шуко почеламутым, ойлымашым, статья, очерк-влакым возен. Тыгак тудо пьесе ден поэме-влакын авторжо семын палыме лиеш. Йомак ден балладымат савыктен. Чылаже 20 утла книгаже марла да 7 книга рушла савыкталтыныт. 1934 ийыште икымше книгажым возен – тиде «Шольымын возымашыже гыч». Тудым марий калыкын йӧратыме писательже С. Чавайн редактироватлен. Тиде ийынак «Ямде улына» ойлымаш книгаже савыкталтын. Филологий шанче кандидат С. Черных нине книга-влак шотышто возен:

«Каласаш кӱлеш, поэтын тунам возымо ятыр произведенийже жап тергымашым чытен огыл. Нуно але риторика да лозунг сынан, сылнылак шотышто кукшо лийыныт, садланак шукертсе газетласе пурак коклаш йомыныт…»

1939 ийыште поэтын икымше почеламут сборникше лектын. Тыште поэт шочмо-кушмо элым да Марий кундемым моктен мура, социализмым чоҥышо совет калыкын патырлыкше тудын чон-кумылжым сымыстара. Совет саман жапыште уэмше марий ялын тӱсшым да илыш корныжым сӱретлымаш М. Майнын тӱҥ темыже лийын.

Марий поэзийын келге шонымашан, куатле шӱм тулан йӱкшӧ поснак сар жапыште шуаралтын, пеҥгыдемын. Сар тӱҥалмеке, икымше кечылаштак, поэт «Марий коммуна» газетеш фашизмым кырен шалаташ ӱжшӧ у почеламутым савыкта, рушла гыч А. Суриковын, В. Лебедев-Кумачын возымыштым кусара.

Поэт совет калыкын илышыжым чапландара. Совет Ушемыш тӱрлӧ калык-влакын келшен илыме, элын у илыш корныш шогалме нерген куанен воза. Тиде Маргизыште савыкталтше тыгай сылнымут книгалаштыже раш палдырна: «Патырлык нерген муро», «Почеламут-влак». 1952 ийыште Макс Майнын рушла «Гусли поют о счастье» сборникшым Москосо «Советский писатель» савыктыш луктын.

Макс Майнын творчествыштыже кугу верым сар жап налеш. Шукыжым тудо сарын кышаже, ӱмыреш коржшо тошто сусыр тынысле илышын тушманже-влак нерген воза. Поэтын лирике геройжо фашист кашак ваштареш пырля кредалме фронтысо йолташыже-влакым шарналта. Тудын койыш-шоктышышт, кӧргӧ шижмашыжт гоч совет еҥын характержым ончыкта да иктешла. Тыгай произведенийлаште эртыше кугу сарым, война деч варасе у илышым сӱретлымаш тыныслык, эрык да пиал верч кучедалме теме дене пеш чак кулдалтын.

Макс Майн Марий кундемын коммунизм корныш шогалмыжым Совет Элын ямже дене иктышке уша. Тидын нерген 1964 ийыште лекше «Марий мланде» почеламут сборникше каласкала:

Мланде йӱк – кӱсле кылым моштен темдалмаш,
Шӱвырнам оҥарен, шокталтен моштымаш.
Мландын йӱкшӧ – пеледыш лыжган пеледмаш,
Пасуэш кушшо шурнын лойген тайналтмаш.
Мландын йӱкшӧ – пушеҥге лышташ лӱҥгалтмаш,
Эн мотор кайыкнан чарныде мурымаш.
Мландын йӱкшӧ – мемнан пӱтынь калыкын йӱк.
Мландын йӱк – заводнан, фабрикынан лӱшкымаш,
Электрический станций-влакнан волгалтмаш.
Мландын йӱк – космонавтын лӱдде кӱзымаш,
Планет йыр савырнен, чоҥештен пӧртылмаш.
Мландын йӱк – коммунизмыш виян тошкалмаш,
Шӱмбел Ленинын знамям нӧлтен ошкылмаш.

Макс Майн Кугу Сар деч вара тыгак шке вийжым драматургий жанрыштат терга. 1964 ийыште Йошкар-Оласе калык театр тудын «Тул вошт» драмыжым шынден, а Марий республикысе курчак театрлан поэт «Ший памаш» (1966), Кӱтӱчын ӱдыржӧ» (1968), «Айдар» (1970), «Илен рывыж иге» (1972) пьесе-йомаклажым пӧлеклен. 1971 ийыште М. Шкетан лӱмеш Марий музыкально-драматический театрын артистше-влак Максим Степановичын возымо ик эн кугу произведенийжым – кум кыдежан «Ануш» драмыжым – модын ончыктеныт.

Тыгак поэт йоча литератур вияҥдымашке шуко вийым пыштен. «Кудывечым кӧ ӱштын» (1959), «Коремыште» (1963), «Пионерий ошкылеш» (1967) ойлымаш сборникше-влак, Москосо Детгизыште рушла «Пуговица» (1960), «Кто подмел двор» (1964), В. Муравьев дене пырля ямдылыме «Заветный родник» (1961) йомак-влак книгаже савыкталтыныт.

1973 ийыште «Тукымын семже» сборникше савыкталт лектеш. Тышке тӱрлӧ жапыште тӱрлӧ темылан возымо произведений-влак пуреныт. Формо да жанр шотышто нуно тӱрлӧ улыт – почеламут дене пырля балладым, поэмым, мурым ужаш лиеш. Содержаний могырымат, возымо жап денат нуно Совет элын, марий калыкын илышыж гыч кумда пагытым авалтат, поэтын чумыр творчествыже гыч ойырен налме произведений-влак улыт.

Автор тыгак балладе жанрлан кугу верым ойыра да тиде сылне лирике жанрым марий поэзийыште пеҥгыдемдаш шуко вийым пышта. «Йошкар знамя нерген балладе», «Волгоградысе тополь» да молат тыныс илыш, эрык верч уло усталык, уло кӧргӧ чон-кумыл дене возеымо улыт.

Поэтын мыскара умдыжат пӱсӧ. Тудо общественный да еш кокласе илышым лугышо тӱрлӧ порволышашлык, кӱлдымаш койышан еҥ-влакым – бюрократым, йӱшым, арамлогарым – почка.

«Келшымаш аршашыш» «Балтик серыште», «Туркмен», «Чуваш», «Карел», «Грузий», «Башкир», «Мордва», «Узбек», «Таджик» поэтический цикл-влак пурат.

Газет редакцийште пашам ыштымыж годым шуко статьям, корреспонденцийым, очеркым, фельетоным, сценкым возен.

Макс Майнын творчествыжлан кушкаш кусарыме пашат чот полшен. Нылле ий наре шочмо калыкын сылнымутшым пойдарыше-влак радамыште лийын, тудо руш да моло иза-шольо поэт-влакын шуко мурсаскаштым марий йылмышке кусарен: А. Пушкиным, М. Лермонтовым, Н. Некрасовым, М. Исаковскийым, А. Сурковым, Д. Бедныйым, С. Маршакым, С. Михалковым, Ш. Руставелиым, Т. Шевченком, Д. Джамбулым, М. Рыльскийым, М. Джалильым, Г. Тукайым, Я. Райнисым, Я. Купалым, Э. Межелайтисым, П. Хузангайым, А. Кешоковым, Г. Гейным, Эмми Сяом да тулеч молат.

Макс Майнын эн сай произведенийже-влак руш йылмыш, тыгак татар, мордва, удмурт, башкир, чуваш, эстон йылмыш кусарыме улыт.

Тӱҥ произведенийже-влак

Книга-влак

• Шольымын возымашыж гыч : тунемше пионер нерген ойлымаш [Записки брата : рассказ о пионере]. Йошкар-Ола, 1934. 40 с.
• Ямде улына : икшыве-шамыч нерген ойлымаш [Всегда готовы : рассказы о детях]. Йошкар-Ола. 1934. 36 с.
• Пеледше мланде : стих-шамыч сб. [Цветущая земля : стихи]. Йошкар-Ола, 1939. 80 с.
• Клятва : почеламут-шамыч [Стихи]. Йошкар-Ола, 1942. 44 с.
• Родина верч! Сталин верч! : почеламут-вл. [За Родину! За Сталина! : стихи]. Йошкар-Ола, 1948. 52 с.
• Патыр-шамыч : почеламут сб. [Богатыри : сб. стихов]. Йошкар-Ола, 1945. 48 с.
• Патырлык нерген муро : почеламут-шамыч [Песня о мужестве : стихи]. Йошкар-Ола, 1949. 80 с.
• Мир верч, cap ваштареш : почеламут-вл. [За мир против войны : стихи]. Йошкар-Ола, 1952. 84 с.
• Кудывечым кӧ ӱштын? : ойлымаш-вл. [Кто подмел двор? : рассказы]. Йошкар-Ола, 1959. 24 с.
• Почеламут-влак [Стихи]. Йошкар-Ола, 1960. 112 с.
• Коремыште : ойлымаш-вл. [В овраге : рассказы]. Йошкар-Ола, 1963. 28 с.
• Мландын йӱкшӧ : почеламут-вл. [Голос земли : стихи]. Йошкар-Ола, 1964. 96 с.
• Ший памаш : пьеса-вл. [Серебряный родник : пьесы]. Йошкар-Ола, 1966. 80 с.
• Салтакын ужмыжо : фронтовикын блокнотшо гыч [Глазами солдата : фронтовые записи]. Йошкар-Ола, 1967. 72 с.
• Пионерий ошкылеш : ойлымаш ден йомак-вл. [Пионерия шагает : рассказы и сказки]. Йошкар-Ола, 1968. 84 с.
• Тукымын семже : почеламут, баллада, поэма [Meлодии поколения : стихи, баллада, поэма]. Йошкар Ола, 1973. 144 с.
• Ануш : пьеса, ойлымаш, шарнымаш [Аннушка : пьесы, рассказы, воспоминания]. Йошкар-Ола. 1975. 176 с.
• Кӱтӱчын ӱдыржӧ : йомак пьеса-вл. [Дочь пастуха : пьесы-сказки]. Йошкар-Ола, 1977. 116 с.
• Тӱжем йолташ : ойлымаш-вл. [Тысяча друзей : рассказы]. Йошкар-Ола, 1978. 76 с.
• Волгыдо урем : почеламут, баллада, муро [Светлая улица : стихи, баллада, песни]. Йошкар-Ола, 1981. 184 с.
• Тулан кӱкшака : очерк, шарнымаш [Огненная высота : очерки, воспоминания]. Йошкар-Ола, 1984. 192 с.

Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак

Книга-влак

• Гусли поют о счастье: стихи. М., 1952. 108 с.
• Пуговица: рассказы / пер. на рус. В. Муравьева. М., 1960. 16 с.
• Заветный родник: рассказы по мотивам мар. легенд и преданий / В. Муравьев, М. Майн. Йошкар-Ола, 1961. 64 с.
• Кто подмел двор? Рассказы / пер. на рус. В. Муравьева. М., 1964. 48 с.
• Пуговица: рассказы / пер. на укр. Киев, 1964. 16 с.
• Человек-богатырь: стихи и поэмы. Йошкар-Ола, 1970. 76 с.
• Подарок для друзей: рассказы / пер. на укр. Киев, 1974. 32 с.
• Кто подмел двор? Рассказы / пер. на рус. В. Муравьева. М., 1974. 48 с.
• Кузнец-удалец: стихи / пер. на рус. Е. Благининой. М., 1980.

Посна произведений-влак

• Весточка: стихи / пер. на рус. А. Коренева // Великая Отечественная. Т. 2. М., 1970. С. 487.
• Когда же я свадьбу снаряжу? Стихи / пер. на рус. Г. Горностаева // Песнь любви. Т. 2. М., 1972. С. 121.
• Последние дни в Берлине / пер. на рус. А. Некрасова // Бойцы нашей батареи: рассказы писателей – участников Великой Отеч. войны. М., 1974. С. 428–432.
• В час передышки / пер. на рус. А. Мосунова // Ради жизни на земле: стихотворения о Великой Отечественной войне. М., 1975. С. 145.
• Весточка; Советская улица / пер. на рус. А. Казакова // 60 лет советской поэзии. Т. 3. М., 1977. С. 273–274.
• Сын России: стихи / пер. на рус. М. Головенчица // Братство. Л., 1982. С. 234–235.
• Весточка: стихи / пер. на рус А. Коренева // Победа: стихи военных лет. М., 1985. С. 297; Стихи о Великой Отечественной войне. Кн. 1. М., 1985. С. 5.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

• Авипов А. Райгазет гоч – сылнымут аланыш // Марий Эл. 2002. 11 июнь.
• Анисимов Э. Голос Земли // Мар. правда. 1999. 6 авг.
• Васин К. По зову земли // Мар. Правда. 1997. 11 июля.
• Галкина В. Певец деревни // Мар. Правда. 1997. 11 дек.
• Егоров В. Самырыклан возаш – кугу пиал // Кугарня. 1998. 5 июнь.
• Исиметов М. Рейхстагеш лӱмжым возен // Арслан тукым. Йошкар Ола, 1985. С. 218–235.
• Китиков А. Кырмен кушкын // Марий Эл. 1998. 11 июль.
• Китиков А. Саскаже лыҥ веле // Марий Эл. 1993. 7 июль.
• Колумб В. Талукаш мурпашанам иктешлен // Ончыко. 1969. № 2. С. 108.
• Любимов В. Пÿрымашлан ом öпкеле // Марий Эл. 1998. 2 июль.
• Майн М. Мый тыге кушкынам // Ончыко. 1984. № 5. С. 103–105.
• Макс Майн: к 100-летию со дня рождения: материалы к биобиблиографии [буклет] / Нац. библиотека им. С.Г. Чавайна. Йошкар-Ола, 2014. 48 с.
• Макс Майн // Писатели Марийской АССР: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 165–171.
• Макс Майн // Писатели Марий Эл: биобиблиогр. cправочник / сост. А. Васинкин, В. Абукаев и др. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008. С. 385–388.
• МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 223.
• Пирогов Г. Сылнымут аланым йöратен // Марий Эл. 2003. 12 июнь.
• Поэт, салтак, тыныслыкым моктен мурышо // Ончыко. 2004. № 7. С. 66–70.
• Савицкий В. Командир штурмовой группы: очерк // Ночь перед парадом. М., 1970. С. 172–175.
• Тимиркаев А. Поро ача, поэт // Ончыко. 1994. № 8. С. 117–123.
• Чайка С. Сылнымутын патыр эргыже: Марий АССР-ын калык поэтше М. Майнын шочмыжлан 8 августышто 100 ий темеш / вашмутланымаш: Борис Шамиев – Светлана Чайка // Ончыко. 2014. № 7. С. 30–40.
• Черных С. Патыр калыкын мурызыжо // Ончыко. 1974. № 4. С. 78–82.
• Черных С. Певец богатырской мощи народа // Восхождение. Йошкар-Ола, 1984. С. 155–168.

Чап

• Ачамланде сар орден.
• Йошкар Шӱдыр орден (1945).
• «Бойысо суаплан» медаль (1944).
• Марий АССР-ын Калык почеламутчыжо (1974).
• РСФСР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1984).
• Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1946, 1951, 1964, 1984).

Кылвер-влак

• Макс Майн.(руш)
• Макс Майн.(руш)
• Об установке мемориальной доски Максу Майну (Степанову Максиму Степановичу), народному поэту Марийской АССР.(руш)

Литератур

1. Марийская биографическая энциклопедия : 3849 имен в истории Марийского края и марийского народа / авт. и рук. проекта В. Мочаев. - Йошкар-Ола, 2007. С. 223.
2. Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 385–388.