Достоевский, Фёдор Михайлович
| Фёдор Достоевский | |
| Фёдор Михайлович Достоевский | |
| Тыршымаш алан: | |
|---|---|
| Шочмо вер: |
[[]] |
| Гражданство: | |
Федор Михайлович Достоевский (але марий семын Достоевский Микал Вӧдыр) (11 Кылме 1821 – 9 Пургыж 1881) – руш серызе, романым, кӱчык историйым да эссем возен. Осалчык ден касартыш, Идиот да Карамазов иза-шольо роман-влакым возымаш кӧра палыме лийын. Тудо 7 йоча гыч кокымшо лийын, кудо кодыныт илыше. Латкуд ияш годымжо аваже чахотко деч колен. Ачаже кугу йоча шамычым Фёдор ден Михаилым (вара тыгак писатель лийын) Петербургыши К. Ф. Костомарова лӱман пансионыш колтен. Писательын самырык илышыже 1837 ий Достоевскийлан пеш ойыртемалтше дате лийын. Тиде ийын аважын да Пушкинын ко-лымо кечыже, кудын творчествыжым изаж дене изи годымак лудаш йӧратеныт, адакшым тиде ийын Петебургыш кусненыт и «Глдавный инженерный училищыщ» пуреныт. 1839 ийыште ачажым пуштыныт, тидым тудын крепостнойжо-влак ыштеныт манын шонат. Достоевский Бе-линскийын кружокышто пашам ыштен. Военный службо гыч луктын колтымо деч ик ий ончыч, Достоевский икымше гана «Евгений Гранде», «Бальзак»-ым (1843) кусарен луктеш. Ик ий гыч тудын икымше произведенийже «Бедные люди» калыкышке лектеш, и тудо палыме лиеш. В. Г. Белинский кӱкшын аклен тиде произведенийым. Но вес «Двойник» книгам нигӧ умылен огыл. Вашке «Белые ночи» лукмо деч вара питсательым «Петрашевский паша» шот дене
арестоватленыт (1849). Достоевский тудын ваштареш виктарыме титак дене келшен огыл, Суд тудым «эн тӱҥ преступникла палемден»
Военный суд подсудимый Достоевскийым титаканлан шотла. Мо шотышто: мартыште тиде ийын тудо Москва гыч дворянин Плещеев деч… литератор Белинскийын преступный копий письмажым налын да тиде письмам собрашийлаште лудын: эн ончыч подсудимый Дуров дене, вара подсудимый Петращевскмий дене. Садлан военный суд тудлан приговорым луктын, «за недонесение о распространении преступного о религии и правительстве письма литератора Бе-линского…» военный постапновлений свод шотышто лишаяш тудым чин, права да чыла состояний деч. Тудлан смертный казнь лийшаш, лӱймаш дене (растрелянием).
