Достоевский, Фёдор Михайлович
| Фёдор Михайлович Достоевский | |
|---|---|
 | |
| Шочын | 30 Шыжа (11 Кылме) 1821 ий[1][2][3] |
| Шочмо вер | |
| Колен | 28 Шорыкйол (9 Пургыж) 1881 ий[2][1][4][…] (59 ий) |
| Колымо вер | |
| Эл | |
| Тыршымаш алан | кусарыше, романист, эссеист, новеллист, журналист, философ, биограф, серызе, публицист, прозаик |
| Ача | Михаил Андреевич Достоевский[d] |
| Ава | Мария Фёдоровна Достоевская[d] |
| Кышкар:Wikidata gender switch | Анна Григорьевна Достоевская[d][5] да Мария Дмитриевна Достоевская[d] |
| Йоча-влак | Любовь Фёдоровна Достоевская[d] |
| Автограф |
 |
| Сайт | fedordostoevsky.ru(руш) |
 Медиафайлы на Викискладе | |
 Произведения в Викитеке | |
.svg){kind=small}
Федор Михайлович Достоевский (але марий семын Достоевский Микал Вӧдыр) (11 Кылме 1821 – 9 Пургыж 1881) – руш серызе, романым, кӱчык историйым да эссем возен. Осалчык ден касартыш, Идиот да Карамазов иза-шольо роман-влакым возымаш кӧра палыме лийын. Тудо 7 йоча гыч кокымшо лийын, кудо кодыныт илыше. Латкуд ияш годымжо аваже чахотко деч колен. Ачаже кугу йоча шамычым Фёдор ден Михаилым (вара тыгак писатель лийын) Петербургыши К. Ф. Костомарова лӱман пансионыш колтен.
Писательын самырык илышыже[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
1837 ий Достоевскийлан пеш ойыртемалтше дате лийын. Тиде ийын аважын да Пушкинын ко-лымо кечыже, кудын творчествыжым изаж дене изи годымак лудаш йӧратеныт, адакшым тиде ийын Петебургыш кусненыт и «Глдавный инженерный училищыщ» пуреныт. 1839 ийыште ачажым пуштыныт, тидым тудын крепостнойжо-влак ыштеныт манын шонат. Достоевский Бе-линскийын кружокышто пашам ыштен. Военный службо гыч луктын колтымо деч ик ий ончыч, Достоевский икымше гана «Евгений Гранде», «Бальзак»-ым (1843) кусарен луктеш. Ик ий гыч тудын икымше произведенийже «Бедные люди» калыкышке лектеш, и тудо палыме лиеш. В. Г. Белинский кӱкшын аклен тиде произведенийым. Но вес «Двойник» книгам нигӧ умылен огыл. Вашке «Белые ночи» лукмо деч вара питсательым «Петрашевский паша» шот дене арестоватленыт (1849). Достоевский тудын ваштареш виктарыме титак дене келшен огыл, Суд тудым «эн тӱҥ преступникла палемден».
Военный суд подсудимый Достоевскийым титаканлан шотла. Мо шотышто: мартыште тиде ийын тудо Москва гыч дворянин Плещеев деч… литератор Белинскийын преступный копий письмажым налын да тиде письмам собрашийлаште лудын: эн ончыч подсудимый Дуров дене, вара подсудимый Петращевскмий дене. Садлан военный суд тудлан приговорым луктын, «за недонесение о распространении преступного о религии и правительстве письма литератора Бе-линского…» военный постапновлений свод шотышто лишаяш тудым чин, права да чыла состояний деч. Тудлан смертный казнь лийшаш, лӱймаш дене (растрелянием).
Важ-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Белкин А. А. Достоевский Ф. // Краткая литературная энциклопедия (rus.) — Москва: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Кирпичников А. Достоевский, Федор Михайлович (rus.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. XI. — С. 72—81.
- ↑ T. Se. Dostoievsky, Feodor Mikhailovich (англ.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 8. — P. 438—439.
- ↑ Fjodor Dostojewski (нидерл.)
- ↑ Достоевская, Анна Григорьевна (rus.) // Доде — Евразия — 1931. — Т. 23. — С. 331—332.
- ↑ Бороздин А. К. Достоевский, Федор Михайлович (rus.) // Русский биографический словарь — СПб: 1905. — Т. 6. — С. 608—670.
- ↑ http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0304347981900478