Рыбаков, Пётр Спиридонович
| Пётр Спиридонович Рыбаков | |
|---|---|
| Пётр Эсеней | |
| Шочмаш дене лӱм | Пётр Спиридонович Рыбаков |
| Шочын | 1926 ий 8 идым |
| Шочмо вер | РСФСР, Марий автоном область, Маскасола кундем, Эсенейсола ял |
| Колен | 1984 ий 14 ӱярня (57 ий) |
| Колымо вер | Йошкар-Ола |
| Чап пӧлек да премий |
|
Пётр Эсеней (Пётр Спиридонович Рыбаков) (1926 идым 8, РСФСР, Марий автоном область, Маскасола кундем, Эсенейсола ял — 14 ӱярня 1984, Йошкар-Ола) — марий серызе, драматург, артист, кусарыше, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
Илыш корныжо
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Пётр Эсеней 1926 ийын идым тылзын 8-ше кечынже Марий автоном область Маскасола кундем Эсенейсола ялеш кресаньык ешеш шочын. Кузнецово школышто тунемын. 17 ияш рвезе фронтыш каен. Демобилизаций деч вара сельсовет секретарьлан ыштен. 1949–1954 ийлаште Ленинградысе А.Н. Островский лӱмеш театральный институтышто тунемын. Республикысе калык творчестве пӧртын директоржылан, М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драмтеатрын актёржылан, МАССР культур министерствын методистшылан, «Марий коммуна» да «Молодой коммунист» газет редакцийлаште ыштен.
Литератур пашам 1954 ийыште тӱҥалын. Ик актан икмыняр пьесым возен, нуно Культур министерствын репертуар сборниклаштышт савыкталтыныт. 1961 ийыште Маргостеатрын сценыштыже тудын пьесыж почеш «Арва шеҥгек йога» спектакль шындалтын. Варажым «Пиалан ваштар-влак», «Шуматкечын – мончашке» да моло комедийже-влак ончыкталтыныт. П. Эсенейын драматургын да актёрын усталыкше лийын, тудо калык мыскарам пален да шижын моштен. Арам огыл тудын чыла комедийжымат ончышо-влак эреак куанен вашлийыныт да онченыт. Писательын друматургиян произведенийлаштыже эртакак каньыле мыскара, калыкын тыглай кутырымо йылмыже, воштылчык да койдарчык лийыныт.
П. Эсеней марлаш Ж.-Б. Мольерын «Плутни Скапена» (1958), Ю. Петуховын «Двадцать свадеб в год» (1960), Н. Дьяконовын «Квартет Курочкина» (1964), Д. Суптельын «Шумит Днипро» (1965), А. Мирзагитовын «Змея за пазухой» (1965), А. Макаёнокын «Трибунал» пьсыштым да молымат кусарен.
П. Эсенейын возымо пьесе-влак тӱшка сборниклаште, «Ончыко» журналыште савыкталтыныт. 1982 ийыште Марий книга издательствыште «Пьеса-влак» лӱман книгаже савыкталтын. Кугу Ачамланде сар годым «За боевые заслуги» медаль дене наградитлалтын.
Тӱҥ произведенийже-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Коклазе : пьеса // Кече лекме годым. Йошкар-Ола, 1956. С. 80—94.
- Корак сӱан : сатир, комедий // Палыме лийына. Йошкар-Ола, 1958. С. 54—65.
- Йодмым шуктеныт : комедий // Томаша. Йошкар-Ола, 1962. С. 81—91.
- Первый пашадар : пьеса // Кас лиймек. Йошкар-Ола, 1966. С. 3—20.
- Пьеса-влак [Пьесы]. Йошкар-Ола, 1982. 200 с.
Рушлаш кусарыме
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Черная копилка : комедия / пер. И.Законова. Йошкар-Ола, 1979. С. 204—218.
Театр постановкыжо-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Арва шеҥгек йога [Мякина летит в сторону : комедия]. (Мар. театр) 1961.
- Пиалан ваштар-влак [Счастливые клены: комедия]. (Мар. театр) 1969.
- Шуматкечын мончашке [В субботу в баню : комедия]. (Мар. театр) 1974.
- Кӧлан кече шыргыжеш [Кому улыбается солнце : комедия]. (Мар. театр) 1979.
- Янлык суд [Суд зверей : сказка]. (Мар. театр) 1982.
Илышыже да творчествыже нерген литератур
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Писатели Марийской АССР : биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1976. С. 332—333.
- Абукаев-Эмгак В. Эсенейын сеҥымаш кечыже // Марий Эл. 2002. 9 май.
- Регеж-Горохов В. Тудо шкенжым курымлен коден... // Ончыко. 2006. № 8. С. 150—157.
- МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 308.
Чап
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
[1] «Бойысо суаплан» медаль (1945).
[2] «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль (1945).
Литератур
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Марийская биографическая энциклопедия : 3849 имен в истории Марийского края и марийского народа / авт. и рук. проекта В. Мочаев. - Йошкар-Ола, 2007. С. 308.
- Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 705-706.
Важ-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ «Бойысо суаплан» медаль дене наградитлыме Наградной лаштыкыште ончыкталтын.