Шеҥше
Сола
|
Шеҥше (рушла Шиньша) — Российыште Марий Элын Морко кундемыштыже верланыше сола Шеҥше ял шотан илемын рӱдерже. Калыкчот: 1328 (2004 ий)[4], 1165 еҥ (2010 ий)[5].
Верланыме вер[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Ола сынан Морко посёлко деч 26 километр эрвел могырно верланен.[6]
Шеҥше ялын шочмыжо[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
XVIII курымышто Шеҥше ял «Шиньша тож» семын палемдалтын. Тиде ялыште 37 сурт-оралте лийын. Марий АССР-ын картыштыже Тушак ял палемдалтын огыл. Вес семынже Шинь (Шин) – шомакше Кугушень мут дене кылдалтын, марлаш тиде шомак «Кугу вондер» семын кусаралтеш. Эше вес семын «Шеҥше эҥерын серже» маныт.
Тополегенде почеш ялын лӱмжым «кӱнчышӧ», «пургедше», «шӱкедылше» мут дене умылтарат.
Ялын шочмыжо нерген легенде[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Тиде пеш шукерте ожно лийын. Ял олмышто пич чодыра гӱжлен шоген. Йырваш каяш лийдыме куп-влак лийыныт. Чодыраште тӱрлӧ кайыквусо ден янлык-влак иленыт. Ик мотор кечын тышке кум изак-шоляк – Ямада, Ягылбай, Ямала толын лектыныт. Нуно изеҥер воктен верланеныт. Изак-шоляк-влак пашаче лийыныт, сандене пеш вашке гына суртым нӧлтеныт. Тыге ял шочын.
Эше вес легенде уло. Шеҥше чодырашке ӱдыр ден каче шылын толыныт. Нуно эркын гына йоген шинчыше вӱд сер воктене верланеныт. Кугурак-влак ойлат, пуйто тиде эҥер Шиньшинка лийын. Тиде эҥерыш кызытсе жаплан 17 памашшинча гыч вӱд йоген пура. Памаш вӱд яндар, йӱштӧ, тамле. Тошто памашинча-шамыч йомыт, нунын олмеш весе почылтыт. Сандене вес шонымаш тыгай: Шиньша – «шинча-шамыч» манмым ончыкта.
Лӱмлӧ еҥ-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
[7] [8] Алексеев Сергей Алексеевич (шочын: 1906 ий.) — 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
[9] 
[10] 
[11] Григорьев Василий Григорьевич (шочын: 1918 ий.) — Йошкар Шӱдыр орденын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
[12] [13] [14] Егоров Василий Егорович (шочын: 1919 ий.) — II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
[15] [16] Иванов Александр Иванович (шочын: 1914 ий.) — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.- [17] [18]
[19] Леонтьев Даниил Андреевич (шочын: 1923 ий.) — III степенян Чап орденын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше. - Петров Иван Петрович (шочын: 1897 ий.) — Марий автоном областьын исполком вуйлатышыже.
- Сандакова (Ягулбаева) Светлана Викторовна (шочын: 1975 ий.) — артистке, Марий Эл Республикын сулло артистше, Марий Эл Республикысе М. Шкетан лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше.
[20] [21] [22] Сидоров Алексей Иванович (шочын: 1922 ий.) — I степенян Ачамланде сар орден, II степенян Ачамланде сар орден да Йошкар Шӱдыр орден-влакын кавалерже, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
.png){kind=small}
Кылвер-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Литератур[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Важ-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
- ↑ Телефонные коды Республики Марий Эл.
- ↑ Почтовые индексы. Марийская республика, Моркинский район.
- ↑ Общероссийский классификатор административно-территориального деления объектов (ОКАТО).
- ↑ Село Шиньша (Шеҥше, Тушак Шинша, Богородское).
- ↑ Численность населения городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов. Моркинский муниципальный район.
- ↑ Торалык Яндекс.Карте-влак ӱзгарын полышышт дене висалтын.
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Йошкар Шӱдыр орден дене наградитлыме Наградной лаштыкыште ончыкталтын.
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.»
- ↑ II степенян Ачамланде сар орден дене наградитлыме Наградной лаштыкыште ончыкталтын.
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ III степенян Чап орден дене наградитлыме Наградной лаштыкыште ончыкталтын.
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
- ↑ Электронный банк документов «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.».
.png)
.png)