Уганда

Википедий — эрыкан энциклопедий гыч материал

Уганда (англичанла Uganda) — Эрвел Африкысе эл. Пошкудо-влак:

Кечывалвел-эрвелне — Викторий верланен.

Рӱдолаже Кампала.

Калыкчот[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Угандысе йылме-влак

Калыкчот — 33,4 млн. (2010 Сӱрем тылзылан).

Кугеммаш идалыклан — 3,6 % (тӱнямбалне 2-шо вер);

Шочмаш — 48 еҥ 1000-лан;

Колымаш — 12 еҥ 1000-лан;

Кокласе илыме жап — пӧръеҥ-влакын 52 ий, ӱдырамаш-влакын 54 ий (2010);

Кокласе ийгот — 14,8 ий (Гиннес рекорд книгашке эн самырык эл семын пурен)

Иммунодефицит вирус (ВИЧ) дене эмганымаш — 6,4 % (2010 ий)[1];

Олаште илыше-влакын чотышт — 13 % (2008).

Калык-влак:

да т.м. Чылажге 24 930 000 еҥ.

Эртымгорно[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Акрет жап годым Уганда кундемым Пигмей племена- влак айлен шогеныт. мемнан эран 1 курым гыч Банту племена влакат тиде кундемышке толын лектыныт. 10-11 курым гыч нилот племена-влак пӱтьынек кызытсе Уганда кундемысе кумдыкышто илаш тӱҥалыныт. 16 курымышто Нилот племена -влак шке кугыжанышым чоҥеныт. Тудо Уньорро лӱмым налын. 18 курымышто Викторий воктене Буганда феодал кугыжаныш шочын . 19 курым кыдаллан тудо Рӱдӧ Африкыште ик эн виянлан шотлалташ тӱҥалын. Икымше европеец- влак Уганде кумдыкышто 18 курымышто лектыныт. 1862 ийыште англичан Дж.Спикын экспедицийже толын лектын. Нуно Буганда кугыжаншын корольжым христиан вераш савыреныт. Вара тиде кундемыште кумдан палыме путешественник Генри Мортон Стэнли толын. Тудын полышыжлан кӧра Бугандысе корольым христиан -влакын миссонер ушемышке пуртеныт. Англикан-проповедник влак Угандышке 1877 ийыште толыныт. Почешыштак 1879 ийкугыжанышын у корольжо Мванге христианин, католик, мусульман-валкым эл гыч покташ тӱҥалын. Сайышке тиде шуктен огыл.1888-1892 ийлаште реллигий дене кылдалтше сар каен шоген.

  1. "Прививка или жизнь. Социальные болезни Уганды" статья. // The New Times, 22.11.2010