Руш
Руш калык, руш-влак (рушла ру́сские) — эрвел славян калык; ик йылме, культур, эртымгорно дене кылдалтше калык. Эн шукынжо Российыште илат. Тыгак, Украина, Беларусь, Казахстан, Узбекистан, Латвий, Кыргызстан, Эстоний, Литва, Молдово, Приднестровье, Туркменистаныште руш-влак шукын илат. 2002 ийлан руш калыкын тӱнямбал чотшо 130 миллион еҥ, Российыште 116 миллион еҥ (Россий калык чот деч 79,8 %). Руш-влак эн шукынжо танле тын йӱла почеш илат. Руш йылме дене мутланат.
Калыкчот
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Руш-влакын чот вашталтмышт:
| Ий | Чот | Мынярлан вашталтын, % |
|---|---|---|
| 1646 | 7 000 000* | … |
| 1719 | 11 000 000* | +57,00 |
| 1795 | 20 000 000* | +82,00 |
| 1843 | 36 000 000* | +80,00 |
| 1896 | 55 667 469 | +54,63 |
| 1926 | 77 791 124 | +39,74 |
| 1939 | 99 591 520 | +28,02 |
| 1959 | 114 113 579 | +14,58 |
| 1970 | 129 015 140 | +13,06 |
| 1979 | 137 397 089 | +6,50 |
| 1989 | 145 155 489 | +5,65 |
| 2002 | 115 889 107** | −3,32** |
| 2010 | ???? | ???? |
*Цифрым пеҥгыдын каласаш ок лий.
**Российыште гына.
Шарлымаш
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Совет Ушемын ондаксе эллаштыже
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Российыште руш калыкын чотшо 79,8 % (2002 ийлан). Йот элла гыч руш-влак эн шукын Приднестровьеште илат - тиде элын калык чот дечыж руш-влак 30,4 % айлат. Умбакыже, ондак Совет Ушемыш пурышо эл-влакыште:
- Латвий (2000-ше ийлан 29,6 %),
- Эстоний (2000-ше ийлан 25,6 %),
- Казахстан (2009-ше ийлан 23,7 %),
- Украина (2001-ше ийлан 17,3 %),
- Кыргызстан ((2009-ше ийлан 7,8 %),
- Абхазий (2003-шо ийлан 10,9 %),
- Беларусь (2009-ше ийлан 8,3 %),
- Литва ((2001-ше ийлан 6,3 %)
- Молдово (2004-ше ийлан 5,9 %)
- Узбекистан (2000-ше ийлан 4,9 % наре)
- Туркменистан (2001-ше ийлан 3,5 % наре),
- Кечывалвел Осетий (2000-ше ийлан 2,8 % наре),
- Азербайджан (1999-ше ийлан 1,8 %),
- Грузий (2002-ше ийлан 1,5 %, Абхазий ден Кечывалвел Осетий деч посна),
- Таджикистан (2000-ше ийлан 1,1 %),
- Армений (2001-ше ийлан 0,5 %)
Россий Федерацийыште
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Шукын Российын рӱдӧ, кечывалвел да йӱдвел-касвел ужашыштыже илат, тыгак Уралыште. 2002 ийлан субъект-влак кокла гыч руш-влак эн шукын Вологдо велыште илат (96,56 %). Ингушетий, Чечня, Дагестаныште руш-влакын чотышт эн изи (5% наре).