Гордеев, Геннадий Филимонович

Геннадий Филимонович Гордеев
Геннадий Гордеев
Шочмаш дене лӱм	Геннадий Филимонович Гордеев
Шочын	1960 ий 5 сӱрем(1960-07-05) (64 ий)
Шочмо вер	Марий АССР, Поранча кундем, Яндемерсола ял
Тыршымаш алан	серызе
Чап пӧлек да премий	«Йыван Кырля 1909—2009» шарнымаш медаль Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (2005), Марий Эл Республикысе В. Колумб лӱмеш литератур премий (1995), Марий Эл Республикысе М. Шкетан лӱмеш Кугыжаныш премий (1999)

Геннадий Гордеев (Геннадий Филимонович Гордеев) (1960 сӱрем 5, Марий АССР, Поранча кундем, Яндемерсола ял) — марий серызе, драматург, мер пашаеҥ, Марий Эл Республикысе В. Колумб лӱмеш литератур премийын лауреатше (1995), Марий Эл Республикысе М. Шкетан лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше (1999), Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (2005), Россий Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (2017).

Илыш корныжо

Геннадий Гордеев 1960 ийын сӱрем тылзын 5-ше кечынже Марий АССР, Поранча кундем, Яндемерсола ялеш шочын. Геннадий Гордеев ондак Ермучаш тӱҥалтыш, вара Матородо (Куракин) кыдалаш школышто тунемеш. Школ деч вара Совет  армий радамыште служитлен. Марий кугыжаныш университетыште историй-филогогий  факультетыште тунемын, тыгодымак ойлымаш да повесть-влакым возен шога, «Ончыко» да  «Кече» журналлаште, газетлаште савыкта. Университет деч вара 1987-1996 ийлаште «Пионер йӱк» журналыште  литератур редакторлан, «Кугарня» газетыште тӱҥ редакторын  алмаштышыжлан, «Марий Эл» газетыште обозревательлан пашам ыштен. 1996-2002 ийыште – марий телевиденийыште ондак «Вӱршер», вара «Чон почын» да «Мый тыге шонем» общественно-политический передаче-влакын редакторжо да вӱдышыжӧ. Марий телевиденийыште ыштыме жапыштак журналист, публицист, драматург Г. Гордеев марий сымыктышыште у сомыллан пижеш – «Чоныштем илет» телефильмлан сценарийым воза да тудым эфирлан ямдылымаште редактор сомылым шукта. А 2001 ийыште «Чоныштем илет»  фильмын авторжо семын Саратов олаште эртыше «ТелеПроФи» лӱман тӱнямбал фестивальын дипломантше лиеш. Кызыт Марий самырык театрыште сылнымут пӧлкам вуйлата. 1999 ийыште Г. Гордеев ожнысо илыш трилогийжылан Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий дене палемдалтын, а 2005 ийыште Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже лиеш да 2010 ийыште тудын оҥышкыжо Марий Эл Кугыжанышын «Йыван Кырля. Калык верч тыршымаш» юбилейный медальжым пижыктат.

Тӱҥ произведенийже-влак

• Вучыдымо увер: ойлымаш // Ончыко. 1981. № 6. С. 98—109.
• Ониса кока. Паша веле чоным кандара: ойлымаш-вл. // Ончыко. 1986. № 3. С. 48-56.
• Волгыжмо вашеш: повесть // Саман. 1989. № 1. С. 6—24. № 2. С. 36—54.
• Омса вес велне: повесть ден ойлымаш-вл. Йошкар-Ола, 1990. 264 с.
• Ӧртӧмӧ он: ист. трагедий // Ончыко. 1995. № 7. С. 75—146.
• Болтуш: ист. драма// Ончыко. 1995. № 8. С. 3—61.
• Пӧртыл, ӱдырем!.. драма // Ончыко. 1999. № 12. С. 19—84.
• Мый ом суко садак... ист. драма // Ончыко. 2002. № 6. С. 79— 1 Ю.
• Чоныштем илет: телесценарий // Марий Эл. 2002. 19—22, 27—29 март ; 2—5, 9—11, 16—19 апр.
• Куван кеҥеж: драма // Ончыко. 2009. № 1. С. 78-113.
• Кунам кÿдырчö кÿдырта: койдарчык // Ончыко. 2010 № 6. С.69-120.
• Мый ом суко садак... (XVI курым - кок тул коклаште): исторический трилогий. Йошкар-Ола: Изд. дом "Ото", 2010. 256 с.

Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак

• Водяная мельница: рассказ  / пер. С. Суркова // Молодой коммунист. 1989. 18 февр.
• Ӓвӓмӹн юкшым колам. Ӹдӹр дон шӹжвӹк.  Ирӹк кек: шайыштмашвлӓ // пер. на горномар. М. Кудряшова // У сем. 1995. № 2. С. 131-143.

Театр постановкыжо-влак

• Ӧртӧмӧ он [Князь Ӧртӧмӧ : ист. трагедия]. (МТЮЗ) 1993.
• Болтуш : ист. драма. (МТЮЗ) 1994.
• Пӧртыл, ӱдырем!.. [Доченька, вернись!..: драма]. (МТЮЗ) 1994.
• Илаш гын, илаш [Жить так жить : сцены из деревен. жизни]. (МТЮЗ) 1995.
• Шӱшпык муро, умыр кас [Соловьиная трель : комедия]. (МТЮЗ) 1996.
• Мый ом суко садак... [Не преклонюсь...: ист. драма]. (МТЮЗ) 1997.
• Шкетан : драма. (МТЮЗ) 1998.
• Ял ӱмбалне мужыр йӱксӧ [Над деревней пара лебедей : муз. комедия]. (МТЮЗ) 2000.
• Куп, але Кӱрышталтын йоҥга сӱан сем [Одинокая мелодия : драма]. (МТЮЗ) 2003.
• Куван кеҥеж [Бабье лето : психолог, драма]. (МТЮЗ) 2004.
• Пеледыш лӱман мурызо [Её звали Лилий : муз. драма]. (МТЮЗ) 2006.

Литературно-критический, публицистике статьяже-влак

• Автор ден герой-влак // Ончыко. 1987. № 4. С. 82-85.
• У «Салика» мом  темда //  Марий коммуна. 1989. 20 янв.
• Калыкын праваже верч  тÿшка вий дене // Марий коммуна. 1989. 5 окт.
• Литература -  пагытын чурийже // Марий коммуна. 1989. 22-23 нояб.
• Мландышке угыч  пӱртӱс юмо толеш  // Марий Эл.  1994.  24 март.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

• Шаймарданов В. Омса вес велне // Марий коммуна. 1989. 27 апр.
• Егоров В. Тӱҥжӧ шӱм-чон яндарлык// Ончыко. № 5. 1991. С. 125— ПЕ
• Белкова С. Йолташым саламлена [размышления после премьеры спектакля «Князь Ӧртӧмӧ» ]. // Марий Эл. 1993. 16 нояб.
• Егоров В. Шке калыкым йӧратыме кумылжо тукымвожыштак // Кугарня. 1996. 19 июль.
• Кудрявцева Р. Рассказ Геннадия Гордеева «Водяная мельница» : опыт целост. анализа // Психолого-педагогические проблемы совершенствования системы повышения квалификации. Йошкар-Ола, 1996. С. 44—47.
• Кудрявцева Р.А. Кугу пуламыр да калык пӱрымаш // Гордеев Г. Мый ом суко садак… Пьеса-влак. Йошкар-Ола: ООО «Издательский дом «Ото», 2010. С. 249–254.
• Ятманов Л. Тӱҥалме корно нимучашдыме // Кугарня. 1997. 21 фев. Григорьев Ю. Мый денем пырля — кӧргӧ Юмем // Марий Эл. 1 янв.
• Абукаев-Эмгак В. «Марий ушем» тыге шочын // Марий Эл. 2000. 22 апр.
• Носова С. Кудымшо лауреат // Марий Эл. 2002. 8 окт.
• Беляева Т. Символика в драматической трилогии Г.Гордеева «Князь Ӧртӧмӧ», «Болтуш», «Не преклонюсь...» // Марийское краеведение, опыт и перспективы. Йошкар-Ола, 2003. С. 102—105.
• Бояринова Г. Драмы Г.Гордеева «Князь Ӧртӧмӧ» и «Болтуш» // Проблемы марийской и финно-угорской филологии. Йошкар-Ола, 2005. С 79-86.
• Сидорова А. Кызыт суксо да языкан чон нерген шонкалем // Кугарня. 2005. 8 июль.
• Ендылетова Э. Калыкемым вияным ужнем // Кугарня. 2006. 24 март. Геннадий Гордеев // Кызытсе марий пьесе. Йошкар-Ола, 2007. С. 63—64.
• Григорьев Ю. Пеледыш лӱман мурызо // Марий Эл. 2007. 13 март. МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 93.

Чап

• Марий Эл Республикысе В. Колумб лӱмеш литератур премий (1995).
• Марий Эл Республикысе М. Шкетан лӱмеш Кугыжаныш премий (1999).
• Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (2005).
• «Йыван Кырля 1909—2009» шарнымаш медаль (2010).
• Россий Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (2017).

Кылвер-влак

• Марийская история в лицах. Гордеев Геннадий Филимонович.(руш)
• Марийскому драматургу Геннадию Гордееву исполнилось 50 лет.(руш)

Литератур

1. Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 174–177.
2. Кудрявцева Р.А. Кугу пуламыр да калык пӱрымаш // Гордеев Г. Мый ом суко садак… Пьеса-влак. Йошкар-Ола: ООО «Издательский дом «Ото», 2010. С. 249–254.