Гармонь

Марий гармоньчо Саша Иванов.
П.Васильевын фотожо

Эрвел марий мурызо Сергей Байназов музыканым шокта
П.Васильевын фотожо

Кид гармонь (рушла - Ручная гармонь) — «гармоника» ешыш пурышо семӱзгар. Кок пелекорпус ӱмбалне клавиатур-влакым вераҥдыме, нунын коклаште — мех (В. Регеж-Гороховын произведенийыштыже — мек). Шоктымо годым изи гармонь-влакым кидыште кучен шогаш лиеш, кугуракым - ончыко шогалтен шинчышыла шоктат.

Эртык

Икымше кид гармоньым 1822 ийыште Берлиныште Христиан Фридрих Людвиг Бушман (1805—1864) мастар ыштен.

Гармонь-влак Российыште

• 
  Ливенский гармонь
• 
  Белбородовын хроматический гармоньжо
• 
  Музыкан-тальянка-влак
• 
  Хромка гармонь
• 
  Баян
• 
  Челыбинскысе тоштерыште шогышо кленча да кем шотеш ыштыме гармонь
• 
  «Шке шоктышо» немыч гармоньын рекламыже. 1906 ий.
• 
  Пошкырт Элыште Янаул олаште шогышо гармоньлан памятник

Йот элласе гармоника-влак

• Концертина (англичан концертина) — семӱзгарым Английыште 1827 ийыште Чарльз Уитстон ыштен. Мекым шупшылмо-темдыме годым йӱкшӧ ик гай.
  • Немыч концертина — семӱзгарым 1832 ийыште немыч мастар Фридрих Улиг ыштен. Мекым шупшылмо-темдыме годым немыч концертина тӱлӧ йӱкым пуа.
• Бандонеон — немыч концертина негызеш 1840 ийыште немыч мастар Генрих Банд ыштен. Мекым шупшылмо-темдыме годым немыч концертина тӱлӧ йӱкым пуа.
• Аккордеон — хроматический кид гармонь, Европышто шочын да туштак кумдан шарлен. Российыште аккордеоным фортепиано шотан пурла клавиатуран семӱзгар-влакым лӱмдат.

• 
  Концертина
• 
  Бандонеон
• 
  Аккордеон

Марий гармоньчо-влак

Чыла марий гармоньчо-влакым ик статьяште тӱрыснек возен шукташ ок лий, сандене, тыште икмыняр кумдан палыме лӱм-влакым палемдыме:

• Анатолий Ермаков, Кельмаксола гыч (гармонь) — Марий Эл Республикын сулло артистше
• Ермаков, Анатолий Леонидович, Кельмаксола гыч (гармонь) — тӱвыра да сымыктыш колледжын преподавательже.
• Саша Иванов (гармонь)
• Пчёлкин, Сергей Александрович, Морко кундем, Себеусад ял гыч (баян) — «Памаш шинча» ансамбль вуйлатыше.
• Сергей Байназов (музыкан - тальянка)
• Арсений Яйцов (гармонь) — концертмейстер, Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже, Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже.
• Сергей Пакеев (гармонь)
• Анатолий Ванин (гармонь)
• Йорга Каче (Павел Филиппов)
• Веткин, Евгений Аркадьевич, Шернур кундем (баян, гармонь) — Кукнур школын туныктышыжо.
• Егошин, Владимир, Киров вел, Кукарка кундем, Родыгино ял (гармонь) — администраций пашаеҥ, гармоньчо-виртуоз.
• Станислав Шакиров (музыкан - тальянка) — мурызо, семлызе, композитор, «Мари» ансамбльым вуйлатыше, Марий Эл Республикын калык артистше.
• Якимов, Василий Иванович, Маскасола кундем, Юбилейный посёлко гыч (баянист) — руш фольклор ансамбль вуйлатыше.