Липатов, Александр Тихонович
| Александр Тихонович Липатов | |
|---|---|
| Александр Липатов | |
| Шочмаш дене лӱм | Александр Тихонович Липатов |
| Шочын | 1926 ий 3 ага |
| Шочмо вер | РСФСР, Ульяновск вел, Новый Урень сола |
| Колен | 2014 ий 15 сӱрем (88 ий) |
| Колымо вер | Россий, Марий Эл Республик, Йошкар-Ола |
| Эл | |
| Тыршымаш алан | шанчызе |
| Чап пӧлек да премий |
|
Александр Липатов (Александр Тихонович Липатов) (1926 ага 3, РСФСР, Ульяновск вел, Новый Урень сола — 15 сӱрем 2014, Россий, Марий Эл Республик, Йошкар-Ола) — руш серызе, туныктышо, журналист, шанчызе, йылмызе, филологий шанче доктор (1991), профессор (1996), Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже (1986), Россий Журналист-влак ушемын йыжъеҥже, МарКУ-н Почётан профессоржо (2014).
Илыш корныжо
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Марина Копылова 1926 ийын ага тылзын 3-шо кечынже Ульяновск вел Новый Урень солаш кресаньык ешеш шочын. Ача-аваже репрессийыш логалыныт, да тудо куд ий нунын дене пырля ӧрдыж кундемыште илен. 1943 ийыште фронтыш каен, артиллерий войскаште кредалын. Сар деч вара Совет Армий радамыште умбакыже служитлен – 1957 ий марте кадровый офицер лийын. Кӱшыл филологий шинчымашым Озаҥ кугыжаныш университетыште налын, тудым жап деч ончыч отличиян диплом дене пытарен. 1972 ийыште Йошкар-Олаш толын. 1973 ий гыч республикысе кӱшыл школ системыште ыштен. МарКУ-н кугурак туныктышыжо, доцентше лийын, 1986 ий гыч Н.К. Крупская лӱмеш МГПИ-ште ыштен. 1990 ийыште «Семантические аспекты русской омонимии на разных языковых уровнях» теме дене докторлык диссертацийым арален. 1993 ийыште тудлан профессор учёный лӱмым пуымо. 350 утла шанче пашан авторжо.
А. Липатов руш йылме да тӱшка языкознаний, русистике да индоевропеистике, йылмын этимологийже да синергетикыже аланыште пагалыме специалист лийын. Ятыр ий мучко шанче сборниклам, сылнымутан савыктышым редактироватлен. Тӱткӧ да поро кумылан критик лийын, республикысе ӱшаным сулышо ятыр поэт ден прозаиклан усталык корныш шогалаш полшен. Российысе да республикысе печатьыште лекше шымлымашан возымыжо, мемнан писатель-влакын творчествышт нерген статья-влак да нунын произведенийышт шумлык келге рецензий-влак эреак оҥай, шке шотышт дене нелытан да вучыдымо лийыныт.
Кажне книгажат – «За гранью слова – даль», «Основы риторики», «В злате кованное слово», «Прикосновенье к тайне», «Легендарная Финноугрия», «Семантическая радуга перифраза», «Мир аббревиатур сегодня» да молат – республикысе илышыште пале кышам кодышо лийын. Автор эн неле наста нергенат моткоч каньылын да оҥайын каласкален моштен, тыгодым шанче шинчымаш кӱкшытымат иземден огыл.
А. Липатов Кугу Отечественный сар годым Йошкар Шӱдыр орден да сӧй медаль-влак дене, нунын коклаште «За боевые заслуги» медаль дене, наградитлалтын. Туныктымаш пашаште суапше «За трудовое отличие» медаль дене палемдалтын. Пашан ветеранже лийын. «МАССР наукын сулло пашаеҥже» (1986) лӱм дене суапландаралтын. Россий журналист ушемын йыжынъеҥже. Россий Федерацийысе кӱшыл профессионал туныктымашын почётан пашаеҥже (2006).
Тӱҥ произведенийже-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- За гранью слова — даль. Йошкар-Ола, 1979. 208 с.
- Основы риторики : книга для чтения. Йошкар-Ола, 1998. 288 с.
- В злате кованное слово : этюды о тайнах, красоте, силе и мудрости слова. Йошкар-Ола, 2002. 256 с.
- Прикосновение к тайне : преданья старины глубокой. Йошкар-Ола, 2002. 240 с.
- Легендарная Финноугрия : поиски изначальной прародины финно-угорского этноса. Йошкар-Ола, 2005. 68 с.
- Семантическая радуга перифраза : от Пушкина до Шолохова. Йошкар-Ола, 2006. 224 с.
- Мир аббревиатур сегодня : новые лексико-семантические и грамматические тенденции в области словосократительства. Йошкар-Ола, 2007. 136 с.
Илышыже да творчествыже нерген литератур
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- А.Т. Липатов // Маслихин А. Человек и картины мира : монография. Йошкар-Ола, 2002. С. 247—248.
- А.Т. Липатов // МГПИ им. Н.К. Крупской : очерки истории факультетов и кафедр. Йошкар-Ола, 2006. С. 20—28.
- Мысли приходят толпой : интервью в связи с 80-летием со дня рождения // Мар. правда. 2006. 3 мая.
- МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 215.
Чап
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль (9.05.1945).
[1] «Бойысо суаплан» медаль (5.11.1954).
[1] Йошкар Шӱдыр орден (30.12.1956).
«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Сеҥымылан 20 ий» лӱмгече медаль.
«Чапле пашалан. Владимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ийым палемдымылан» медаль (9.07.1976).
«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Сеҥымылан 30 ий» лӱмгече медаль.
«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Сеҥымылан 40 ий» лӱмгече медаль.- Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже (1986).
- «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Сеҥымашлан 40 ий» лӱмгече медаль «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Сеҥымылан 50 ий» лӱмгече медаль.
- «Россий Федерацийын кӱшыл профессионал туныктышын почётан пашаеҥже» оҥ тамга (2006).
- Россий Журналист-влак ушемын йыжъеҥже.
[1] «Пашаште чапланымылан» медаль.- МарКУ-н Почётан профессоржо (2014).
[1] «Паша ветеран» медаль.
