Волаксоласе школ

Волаксоласе кыдалаш школ (рушла Себеусадская средняя школа) — Волаксола ял верланыше школ, Морко кундем, Марий Эл, Россий.

Революций деч ончыч

Школ 1886 ийыште шыжым почылтын. Тунам тудо церковно-приходской маналтын, чылаже 15 йоча веле погынен. Ик туныктышо гына лийын. Тудо Юмын законым, чистописанийым, арифметикым да руш йылмым туныктен. Вара тунемме верлан кресаньык Михаил Николаевич Князевын пӧртшым айленыт. Икымше туныктышо семын Егор Афанасьевич Афанасьевым палемдат (Эҥерӱмбал Шале гыч), туддеч вара изаже Филипп Афанасьевич туныктен. 1900 ийыште школым кресаньык Степан Николаевын пӧртышкыжӧ кусареныт. Иканаште 4 класс почылтын, чылаже 30-35 тунемше коштын, тушеч 5 ӱдыр лийын. 1904 ийыште школ зданийым Онис Осланович Громовын суртышкыжо кусареныт. Тунам Егор Иванович Голубкин туныкташ тӱҥалын.

1914 - 1917 ийлаште кудло утла икшывым Егор Иванович Голубкин, Елизавета Петровна Петрова, Василий Петрович Соколов, Филипп Степанович Степанов туныктеныт. Октябрь революций деч ончыч туныктышо радамыште Сергей Ефимович Ефимов ден Николай Алексеевич Николаев лийыныт. 1916 ийыште Юмын законым марла туныкташ тӱҥалыныт. 1917 ийыште туныктышылан Елизавета Михайловна Михайлова ыштен.

Революций деч вара

1920 - 1923 ийлаште Александр Васильевич Крылов да Сергей Ефимович Ефимов туныктеныт. 1918 - 1928 ийлаште марий йылмылан тӱткышым ойыраш тӱҥалме, чыла предметым марла туныктеныт. 1930 - 1936 ийлаште туныктышылан Пётр Сидорович Сидоров, Капитон Михайлович Михайлов, Анастасия Дмитриевна Дмитриева, Николай Алексеевич Николаев, Иван Павлович Павлов, Василий Александрович Анисимов ыштеныт. Нуно грамотдымылыкым пытарышаш верч тыршеныт. 1936 - 1937 ийлаште школ кок вере - Чодырасолаште да Волаксолаште - верланен. Чодырасолаште Михаил Дмитриев, Волаксолаште Иван Фёдоров туныктеныт. Чылаже 91 йоча шинчымашым поген. Верысе колхоз 1937 ийыште, у школым чоҥаш манын, 2 гектар мландым пуэн, но тӱрлӧ амаллан кӧра ты паша ушнен огыл. Садлан пасушко пареҥгым шынденыт, шӱльым ӱденыт. Икшыве-влакым туныкташ манын, «Маршан патыр» промколхозын клубшым школыш савырат. Тунам вуйлатышылан Александр Петрович Ласточкин ыштен. 1939 ийыште тудым вес вере кусарат. Тышан В. А. Анисимов, Л. Н. Анисимова, А. И. Иванов, М. С. Степанова туныкташ кодыт. 1939 ийыште пӧръеҥ-влак Йошкар Армийыш каят. Кугу Ачамланде сар тӱҥалмеке, школеш ик туныктышо, Л. Н. Анисимова веле кодын. Тудо педагог-влакым кычалын, у коллективым чумырен. Туныктышо ешыш Дария Николаевна Николаева, Анастасия Александровна Ипатова, Матрёна Степановна Степанова ушненыт. 1945 - 1946 ийлаште школым Иван Григорьевич Григорьев вуйлатен. Чылаже 121 тунемше погынен.

1947 - 1961 ийлаште шымияш лийын

Калыкын йодмыж почеш ныл классан школым шымияшыш савыреныт. Эн ондак кок визымше да ик кудымшо класс-влак почылтыныт. Чылаже 187 тунемше да 9 туныктышо лийыныт. Школ директорлан Семён Владимирович Смирновым (Кугу Маршан гыч), завучлан Мария Егоровна Герасимовам (Усола гыч) шогалтеныт. 1951 ийыште пырня гыч у школым чоҥаш тӱҥалыныт. С.В.Смирнов 1947 - 1975 ий марте директор лийын, пеш кугу надырым школын ончыкылыкшым вияҥдымашке пыштен.

Тиддеч вара школ илышым Иван Иванович Букетовлан ӱшаненыт. Тудын вуйлатыме (1975 - 1995 ийлаште) годым кандашияшыш савырымылан кӧра шуко у оралте чоҥалтын, школ пелен полышкалыше озанлыкым вияҥденыт.

1991 - 1992 ийлаште школ кыдалаш лийын

Кыдалаш статусым налмеке, школ у шӱлышым налын. 1993 ий 8 октябрьыште Волаксола воктен, яра пасушко у школым чоҥаш негызым пыштеныт. Тудым нӧлтен шындаш И.И.Букетов ятыр вийжым пуэн. Тудо Волаксолаште ила. Пелашыже, Софья Дмитриевна (биологийым, химийым вӱден) дене коктын суллен налме канышыште улыт.

Тошто школышто туныктышо-влак кокла гыч икмынярыштын лӱмышт: Михаил Гурьевич Логинов, Виктор Порфирьевич Виноградов, Зинаида Дмитриевна Дмитриева, Евдокия Александровна ден Василий Александрович Каменскиймыт, Пётр Алексеевич Варламов, Николай Михайлович Комаров, Земфира Александровна ден Николай Егорович Андреевмыт, Василий Константинович Константинов, Раисия Ивановна Вачаева, Роза Ивановна Апакаева, Галина Никифоровна Акпарсова, Римма Викторовна Павлова, пионервожатыйлан ыштыше Валентина Ивановна Краснова да молат.

1995 - 1997 ийлаште школым Вениамин Никифорович Дмитриев вуйлатен. Ӱмыржӧ кӱчык лийын. Тудым кажне тунемшын чонешыже поро кышам кодышо айдеме семын шарнат.

Таче школ у тукымым кушта

1997 ийыште у школын пӱрымашыже пӱтынек самырык вуйлатышын вачӱмбакыже возын. Чодырасолан эргыже, Владимир Валерьянович Николаев, директор лиеш. Таче кечынат тиде чолга да чулым айдемын кумылжо икшыве-влакын пӱрымашыжым вӱчка да ончыкылыкышт верч азаплана. Тидыже тачысе пашаж гычат раш коеш. 2004 ий мартыште специалист-влакым ямдылаш манын, Йошкар-Оласе строительный техникум дене ойпидышым ыштеныт. Профилян класс-влак почылтмо дене тунемше-шамыч ынде ӧрдыж ялла да кундемла гычат тышке тунемаш толыт. Тӱлыман курсышто тунемме деч вара строительный техникумын кумшо курсышкыжо куснат. Кагазвиктарче, юрист, чоҥышо пашалан тунем кертыт. Школышто 36 туныктышо тырша. Паша стажыштат южыштын 15-20 ийыш шуеш. Кажнышт шкешотан творческий айдеме улыт. Уло моштымашыштым туныктымо да воспитаний пашашке пыштат. Таче школышто 310 тунемше шинчымашым пога. Воктен улшо 17 да районысо 40 утла ял, пошкуда районла гычат шке икшывыштым ача-ава-влак тиде школыш колтат. Вет нуно палат: йоча ешартыш шинчымашым налеш, шокшо кочкыш деч посна огеш код, интернатыште мала да шонымо кружоклаште мастарлыкшым шуарен кертеш.

Школын паша лектышыжым аклен, Марий Элын Виктерже деч - 2, Туныктыш министерстве деч - 7, районысо администраций деч - 10, РОО деч 4 чапкагазым кучыктеныт.

Лӱмлӧ выпусникше-влак

Поэт-влак: В. Х. Колумб, Э. В. Анисимов, В. Д. Дмитриев, Т. А. Пчёлкина.

Музыкант-влак: С. Пчёлкин, Е. Александров.

А. А. Каменский, фронт гыч пӧртылмек, война деч вара КГБ системыште ыштен, полковник званиян отставкыш лектын.

Окулист А. Н. Николаев Ленин орден дене палемдалтын.

В. В. Васильев - химий шанче кандидат.

В. В. Каменский - полковник.

Г. В. Васильев - Йошкар-Олан тӱҥ санитар врачше, Йошкар-Оласе Погынымашын председальже лийын.