FTP
FTP (англичанла File Transfer Protocol, рушла протокол передачи файлов) — файлым вер гыч верышке вончештарылмым йӧнештарыше протокол.[1]
FTP протокол 1971 ийыште ышталтын. Ftp протокол ӱмбач янлык ncp пашам ыштыме, да тачысе кечылан кумдан кучылталтше торасе хост деке пураш мучко шарлен. TFTP дене таҥастарымаште, яра пуымаш (але йоҥылыш пуа) ойвозыш-влакым кучылтын кӱшеш квотироватлыме.
Протоколым ышташ архитектурышто «клиент-сервер» вот ушымашым да тӱрлӧ увер кокла сервер-влак клиентна да кучылташ командым пуаш. Ftp чылык эртен кертат пайдаланен, текст дене логин пароль пуа да, але, тиде сервер лиеш гын, ме тушто нуно ушнынеже керт. - Лан ойвозыш-влакым кучылтын колташ ssh лӱдыкшыдымӧ лийшаш, шифроватлаш (шылтыме) логин пароль да, тыгак а содержимое файлым.
Икымше клиентский FTP-ан приложений ӱзгар командысе корно интерактивный лияш, коман да синтаксис стандартым илышыш пурташ. Тиде кече шотышто операцийым ышташ кучылтыт пайдаланышын график системым ямдылашлан тӱжвал тудын жапше шуко лийын. Кузе тиде программе тӱшка коклаште интерфейс компонент веб-expression web browser дизайн коеш, тугак лӱмын FTP-клиент (мутлан, FileZilla).
Историй[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Икымше протокол шукташ (г. 1971) да клиент-влак коклаште серверым палемдыме вашталтыде каласымаш, вуймут гыч шога (72 бит) кутышым да вашталтшан увер. Увертарымаш вуймут шкеж деке пурташ йодын FTP-але сервер деч вашмутым тудо, кужытым да тӱрлӧ уверым пуаш. Увер йодеш шотеш ойыркалыме йӧн пуалтын (мутлан, лӱм да корно файлым), сервер деч информацийым (мутлан, файлын каталог спискыште) шке файлым. Тыге, ик командыште каналым да данный пуалтеш.
Тӱрыс протокол лийшаш гын, 1972 ийыште налыныт да тӱсышт вашталт, кызытсе деке лишыл. Параметр да клиент-влак дене команда сервер деч вашмутым TELNET дене пуалтеш-ушымаш (каналыште управлений), увер деч посна ышталте ушен колташ (каналлан увер).
Вара редакцийыште пашам режим ешарен кертме пассивный лийын, кокла файлым колташ FTP-сервер, команде налын увераҥарым пурто, смена кызытсе каталог, каталог да ыштышыжымат кораҥдат, шкешотан файлым йымалне лум аралыме. Ftp электрон почто гоч колташ икмыняр жап командына уло, но нунын кокла гычат вара протокол кораҥдаш лиеш.
1980 ийыште FTP-tcp протокол кучылташ тӱҥалыныт. 1985 ий редакцийлан ешартыш протокол протокол 1997-ше ийыште тӱҥалын лукташ пытартыш лектат, кидшым пыштыш да информаций управленийжын увер да шифроватлаш канал канал лиеш. Ешартыш 1999 ийыште луктын колто, протоколым интернационализация пӧлеклалтын, тудо кодировкым кучылтеш темлена UTF-8 команде ужын да пален да википедий командым серверлан вашмут, вашмут йылме палемдыме.