Шӱдыр-влак системын сфере подсистемыже
Шӱдыр-влак системын сфере подсистемыже — мемнан Шӱдыр-влак системын ужашыже, изиш сфере системе гай улеш да писе лопка подсистеме дене таҥастарымаште) рӱдӧ деке плоскосьтым кугемда. Сфере подсистемын Шӱдыр ужашыже тыгай ужаш гыч шога: населений-влак II (йыгешке чумыргымаш, субкарлик-влак, кӱчык периодан цефеид) кугу иготан да изи металличностьан, тӱрлӧ ужашыште ышталтше Шӱдыр-влак системе эволюций тӱҥалтышыште ыштатын. Сфере подсистемыште иктаж тынаррак шӱдыр уло, кунар Шӱдыр-влак тушкан дискыштыже. Газ уке манашат лиеш, молан манаш гын, шӱдыр ден таҥастарымаште, газ пылыште ситышын чулымын икте-весе ден кылым кучат, тӱкталтын, шке кинетический энергийыштым йомдарат; эше Шӱдыр-влак системе эволюций тӱҥалтыш йыжыныштыже нуно диск ӱмбаке возыныт. Шӱдыр-влак системе рӱдыштӧ верланыше сфере подсистемын эн чока ужашыже — балдж, Шӱдыр-влак стемын кӧргыжым (томжым) авырат. Сфере подсистемын тӱҥ ужашыже уждымо гало шем материй гыч шога.