Йӱдвел-Касвел федерал йырвел

Йӱдвел-Касвел федерал йырвел (рушла Се́веро-За́падный федера́льный о́круг) – Российын европо ужашыжын йӱдвелныже чоҥымо административ формирований. Россий президентын кӱштыкшӧ почеш 2000 ий Ага тылзын 13 кечынже ышталтын. Россий Федерацийын 11 субъектше тыш пура: Карелий ден Коми республик, Архангельск, Вологда, Мурманск, Ленинград, Новгород, Псков, Калининград вел-влак, Ненец автоном йырвел, Санкт-Петербург ола. Йырвелын рӱдерже – федерал кӱкшытан Санкт-Петербург ола.

Геополитике шотышто Йӱдвел-Касвел федерал йырвел пеш сай верыште чоҥалтын – Финляндий, Норвегий, Польша, Эстоний, Латвий, Литва, Беларусь дене пошкудо улеш; Балтик (Балтийское), Ошо (Белое), Баренцев (Баренцево), Кара (Карское) теҥыз серыште верланен.

Россий Федерацийын кумдыкшо деч тиде йырвел 9,8 % айла.

2009 ийлан Йӱдвел-Касвел федерал йырвелыште 13 462 000 еҥ ила. Олаште илыше-влак шукынрак улыт. Тӱрлӧ калык тыште ила, эн шукынжо руш-влак улыт, тыгак коми, карел, саам, ненец калык-влак гычат шукын улыт.

Кугу олала

• Санкт-Петербург
• Калининград
• Архангельск
• Череповец
• Мурманск
• Петрозаводск
• Вологда
• Сыктывкар
• Кугу Новгород
• Псков
• Северодвинск
• Ухта
• Кугу Луки
• Воркута
• Печора

Кылшот

Йӱдвел-Касвел федерал йырвел
№	Тисте	Федераций субъект	Административ рӱдер
1		Архангельск вел	Архангельск
2		Вологда вел	Вологда
3		Калининград вел	Калининград
4		Карелий Республик	Петрозаводск
5		Коми Республик	Сыктывкар
6		Ленинград вел	Санкт-Петербург
7		Мурманск вел	Мурманск
8		Ненец автоном йырвел*	Нарьян-Мар
9		Новгород вел	Кугу Новгород
10		Псков вел	Псков
11		Санкт-Петербург
* Архангельск велыш пура

Экономике

Ненец автоном йырвелыште, Коми мландыште, Архангельск ден Мурманск веллаште пӱчым шукын ончат, янлык коваште да кол кучымаш дене оксам ыштат. Карелий, Коми Республикын кечывалвелныже, Архангельск велыште, тыгак вольыкым ашнат. Коми Республикыште нефть йӧнозанлык уло, Мурманск велыште кӱртньӧ да никельым луктыт, Карелийыште мраморым, Ленинград, Новгород да Вологдо веллаште - торфым.

Калыкчот

2002 ийлан Йӱдвел-Касвел федерал йырвелыште 13 млн 974 тӱж. 466 еҥ ила, Российыште илыше-влакын чотышт деч тиде 9,63 %. Пелыж деч утла Санкт-Петрбург да Ленинград велыште илат. Калык-влак:

1. Руш – 12 млн 002 тӱж. 788 еҥ. (85,89 %)
2. Шке калык нерген палдарен огытыл – 453 тӱж. 193 еҥ. (3,24 %)
3. Украин – 377 тӱж. 456 еҥ. (2,7 %)
4. Коми – 267 тӱж. 607 еҥ. (1,91 %)
5. Белорус – 235 тӱж. 038 еҥ. (1,69 %)
6. Суас – 84 тӱж. 685 еҥ. (0,61 %)
7. Карел – 73 тӱж. 611 еҥ. (0,53 %)
8. Армян – 46 тӱж. 271 еҥ. (0,33 %)
9. Азербайджан – 44 тӱж. 452 еҥ. (0,32 %)
10. Еврей – 43 тӱж. 836 еҥ. (0,31 %)
11. Немыч – 30 тӱж. 030 еҥ. (0,21 %)
12. Финн – 27 тӱж. 947 еҥ. (0,2 %)
13. Чуваш – 26 тӱж. 608 еҥ. (0,19 %)
14. Литва (калык) – 21 тӱж. 027 еҥ. (0,15 %)
15. Чыган – 18 тӱж. 790 еҥ. (0,13 %)
16. Поляк – 17 тӱж. 684 еҥ. (0,13 %)

Россий президентын ӱшанъеҥже-влак

• Виктор Васильевич Черкесов 18 ага 2000 гыч 11 ӱярня 2003 марте
• Валентина Ивановна Матвиенко 11 ӱярня 2003 гыч 1 кылме 2003 марте
• Илья Иосифович Клебанов 25 кылме 2003 гыч