Пӱкш

Пӱкш (рушла орех) — ик нӧшмӧ (том) гыч шогышо пеҥгыде шӱман кукшо саска. Оҥго да чынрак палемдымаш кушкыл, тудын саскаже манаш пӱкш деч шога гын, могай йодышым онченыт шинчаж гыч точко-влакше.

Ботанике

• Пӱкшым (саска тип; л. nux) — саска дене невскрывающийся ӱлыл кукшо синкарпный нӧшмышӱм пуаҥше (мутлан, пӱкшерме), тудо ик кӧргым пыштат (кок шагал) нӧшмӧ ласкан кия. Пӱкшым прицветничок ик але икмыняр йырым ыштыш вӱдылын. Чодыра пӱкш саскаже тыгай пример шотлалтеш. Кузе да моло саскам, вольык кочкыш кучылталт кертше, мо келшен толшо кушкыл-влак шараш полша.

Киякыш пура да икмыняр тыгыде саска еш да пӱкш шемшыдаҥ.

Моло «пӱкш» ботанике гыч шинчет пӱкшым ненастоящий точкылан шотлалтеш, але пӱкш-влакым йоҥылыш манеш. Мутлан, саска «мланде пӱкш», мландывӱкш, немычпурса шотлалтеш. Адакшым южо тӱрлӧ лиймышт нерген каласыш эн пӱнчӧ нӧшмым, мутлан, кедр пӱкш пӱкш пиния, кугывӱкш лу, пальме кӱкшын костянка кокос (кокос пӱкш).

Илыш-йӱлаш да кулинария

Илыш-йӱлаште кеч-могай саскам кочмо да пӱкш дене кулинария манын, шӱм гыч шога (пенгыде але пушкыдо) ядро ден кочкат. Пӱкш дене вареньым шолташ лиеш кертмыштым, тамле кочкышым ыштымыштым (торт, пирожное, халвам), гай лаштык ешара.

• Тыгай ялозанлык кушкылым саска культур орехоплодный манын. Пӱкш деч посна кушшо шотышто, кедр пӱкш тудын деке наҥгаеныт, да моло кокос пӱкш (лапкан "деревня").

Кылвер-влак

• О. А. Сергеев. Кыдалаш школлан марий йылме дене биологий термин мутер