Нейрон
Нейрон - нерве куэмын четлык.
Тудын тӱҥ кертмаш - нервный импульс-влакым пурташ ден колташ.
Нерве куэм нейрон деч посна шыҥдара глиальный четлыкым, кудо полышан функцийым шуктат.
Нервный импульсым пуртымаш верч нейронын уло нунын капышт гыч торлышо укш-влак (тормак-влак). Укш кок тӱрлӧ лиеш - дендрит ден аксон. Дендрит - кӱчук да утларакше шуко йыжыҥан, тудо мучко сигнал эре колталтыт тӱр гыч рӱдерышке (нейронын капышкеше). Аксон пеш кужу - метр марте кут - лийын кертыт. Тыгай укш дене нервный сигнал торашке колталтын кертыт. Параллельнын шуйналтше аксонын шукылыкышт периферический нерве системыште нервым ышта, а тӱҥ нерве системыште (вуйвемыште ден тупрӱдӧ вемыште) аксон-влак ыштат ош эменым, тидын годым нейронын капышт дендрит-влак дене пырля тыште сур эменым ыштат.
Айдемын капыштыже нейронын кап-влакышт олмедалтыт, вуйвем ден тупрӱдӧ вем деч посна, шинчаваште, симпатический нервный системын "тупрӱдӧ вемысе" кылдышыже-влакыште (тупрӱдӧ вем деч ӧрдыжтӧ), вес симпатический ден парасимпатический системын кылдышыже-влакыште, пагарын, шолоран ден вес кӧргысӧ органын пырдыжше-влакыште.
Нейронын ик але ала-мыняр дендрит лийын кертеш, аксон эре икте уло.
Сигналым колтымаш синапс дене шукталтеш. Синапс - ойыртемын чоҥымо кок нейронын контакт, тудын гоч икте нейрон гыч весе нейронышке нервный сигнал колталтыт.
Нервный сигнал укшын ӱмбалже дене кая, тудын электрический тӱҥ-вож уло. Тиде укш мучко йогшо электрический ток огыл, а потенциалын толкынжо улеш. Потенциалын толкынжо укш мучко шарла, тидын годым ионный ток-влак йогат тудын ӱмбалжелан торешла, мо, чынжым гын, тиде толкыным ышта.
![]() |
Тиде ыштен пытарыдыме статья. Статья кӱчык. Тӧрлатымашым да ешартышым ыштеда гын, проектлан пеш полшеда. Тиде шижтарымашым статьям вашталтыме деч вара гына шӧрыман. |