Юзыкайн, Алексей Михайлович

Алексей Михайлович Юзыкайн
Алексей Михайлович Юзыкайн
	Алеко Юзыкайн
Шочмаш дене лӱм	Алексей Михайлович Юзыкайн
Шочын	1943 ий 20 вӱдшор
Шочмо вер	РСФСР, Башкир АССР, Карснокам кундем, Чормак ял
Колен	2004 ий 17 ага (61 ий)
Колымо вер	РСФСР, Киров вел, Малмыж кундем, Кугу Кетек ял
Эл	Совет Социализм Республик-влак Ушем; Россий;
Тыршымаш алан	журналист, серызе, общественный деятель
Йоча-влак	Эрик Алексеевич Юзыкайн
Чап пӧлек да премий	Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1983)

Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Юзыкайн ончал.

Алеко Юзыкайн (Алексей Михайлович Юзыкайн) (1943 вӱдшор 20, Пошкырт Республик Краснокам кундем Чормак ял — 17 ага 2004, РСФСР, Киров вел, Малмыж кундем, Кугу Кетек ял) — марий серызе, журналист, СССР Журналист-влак ушемын йыжъеҥже.

Илыш корныжо

Алеко Юзыкайн 1941 ийын вӱдшор тылзын 20-шо кечынже Башкир АССР Карснокам кундем Чормак ялеш кресаньык ешеш шочын. 1961 ийыште Арлан кыдалаш школым пытармеке комсомол путевко почеш Стерлитамак олаште химий заводым чоҥымашке каен. Асфальтировщиклан, электриклан ыштен. Кум ий Тыныс тептеҥызысе сарзыфлотышто служитлен. 1965 ийыште Озаҥ кугыжаныш университетышке тунемаш пурен.

Пашагорныжым Морко районысо «Колхозная правда» газетын литератур шотышто пашаеҥже семын тӱҥалын. Кӱшыл туныктыш шотышто дипломым налмеке, 1969 ий гыч «Ямде лий» пионер-влаклан газетыште тӱҥалтышыште вуйыншогышо секретарьлан да вара тӱҥ редакторлан 20 ий наре тыршен. 1930 ийлаште савыкталтше «Пионер йÿк» журналым угыч савыкташ тӱҥалмын инициаторжо лийын (1986 ийыште). Тиде журналын (1996 ий гыч - «Кече») тӱҥ редакторжылан 1998 ий марте пашам ыштен. 1998–2002 ийлаште «Родничок» лӱман рушла йоча газетым шочыктен да савыктен. Алеко Юзыкайнлан кӧра 1992 ийыште «Марла календарь» савыктышым уеш савыкташ тӱҥалме (ончыч 1907–1913 ийлаште савыкталтын). Шкеже тудо Марла календарьын 3 номержым лукто – 1992, 1995 да 1997 ийлаште.

15.05.2004 ийыште каен, Чормак ялысе шӱгаралаште тойымо.

Паша

Марий калык коклаште талантан уста организатор, мер пашаеҥ, журналист да серызе семын палыме. «Ямде лий» газетыште ыштыме годым регулярлын Марий самырык корреспондент слет-влакым эртарен. Шуко марий юнкорын туныктышыжо лийын. Нунын коклагыч ятыр лӱмлӧ журналист, шанчыеҥ, профессионалле серызе, тӱвыра пашаеҥ лектын: А.Тимиркаев, Г.Сабанцев, В.Абукаев, Г.Шкалина, Р.Бушков, Г.Макарова, Ю.Соловьев, В.Козлов.

1980-2000 ийлаште активлын марий мер толкыным шуарымаш пашаште тыршен. «У Вий», «Марий ушем», «Мер каҥаш» ушем-влакым (уеш) шочыктымаште изи огыл надырже уло. Тугак «Ошмарий-чимарий» «Марий Юмынйӱла» икымше рӱдерын почмаштыже да чумыр «Марий Юмыйӱлам» угыч калык илышыш пӧртылтымаш да официаллын пеҥгыдемдымаш пашаште надырже поснак кугу.

Сылнымут

Алеко Юзыкайн тугак сылнымут прозым возен. Тӱҥ шотышто йоча писатель семын палыме. 1978 ийыште самырык лудшо-влаклан "Лудыш аршаш" ойлымаш книгам савыктен. Варарак - эше икмыняр йоча-влаклан ойлымаш, "Пушеҥге пушеҥгылан эҥерта" повестьым лукто. Шуко сылнымут, популяр-шанче, ойпого, марий калык историй да культур нерген книган автор-погышо лийын. Газет ден журналысе савык-влакшым чӱчкыдын А.Михайлов лӱм дене кидпыштен луктын.

Тӱҥ произведенийже-влак

Ошла воктене ; Ӧпке ; Пурла ден шола ; Юрик шолагай мурым мура : йоча-влаклан ойлымаш-влак//Ончыко. 1975. № 3. С. 98—102.
Лудыш аршаш : ойлымаш-вл. [Гроздья рассказов]. Йошкар-Ола, 1978.48 с.
Пушеҥге пушеҥгылан эҥерта : повесть [Дерево опирается на дерево]. Йошкар-Ола, 1985. 168 с.
Марий... кӧ ме улына : йоча-влаклан / Алеко ден Эрик Юзыкайн. Йӱвӓскӱлӓ, 1999. 60 с.
Чоноҥгыр : марий калык сылнымут. Йошкар-Ола, 1994. 116 с.
Юзо тӱня = Волшебный мир : мар. нар. сказки на мар. и рус. яз. / сост. АЮзыкайн. Йошкар-Ола, 2002. 144 с.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

Гимаев Л. Пӱртӱсым эскераш туныкта // Марий коммуна. 1979.3 фев.
Васинкин А. Уэмдыме традиций // Марий коммуна. 1985. 20 сент.
Ябердина И. Паша шуко ышталтын, но сомыл эше ятырак // Кугарня. 2003.18 апр.
Саламлена!//Ончыко. 2003. № 3. С. 129—139.
Семенов В. Шокшо-шолшо шӱман Алеко // Марий Эл. 2003. 19 апр.
Пчёлкина Т. Ош тӱняшке толна лач шкенан жапна годым... // Кугарня. 2004. 28 май.
МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 415.

Чап

СССР Журналист-влак ушемын йыжъеҥже.
Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1983).

Чапкагаз-влак

Грамота министра просвещения МАССР Юзыкайну А.М.
Почетная грамота 50-лет пионерии Юзыкайну А.М.
Почетная грамота 60лет Ямде лий Юзыкайну А.М.
Почетная грамота ВЛКСМ Юзыкайну А.М.
Почетная грамота Министерства просвещения Юзыкайну А.М.
Почетная грамота Министерства Российской Федерации по делам печати, телерадиовещания и средств массоых коммуникаций Юзыкайну А.М.
Почетная грамота Союза журналистов Юзыкайну А.М.
Почетная грамота Союза журналистов Юзыкайну А.М.
Почетная грамота управления печати МАССР Юзыкайну А.М.
Грамота министра просвещения МАССР Юзыкайну А.М.
Почетная грамота общества Знание Алеко Юзыкайну
Почетная грамота ЦК ВЛКСМ 60 Алеко Юзыкайну

Тӱрлӧ

Удостоверение Пачемыш Юзыкайну А.М.
"Ямде лий" газет пашаеҥ-влак Алеко Юзыкайным 50 ияш лӱмгечыж дене саламлат
"Ончыко" журнал пашаеҥ-влак Алеко Юзыкайным 50 ияш лӱмгечыж дене саламлат
Марий Эл Республикын печать да информаций министерствыжын Алеко Юзыкайнлан 50 ияш лӱмгечыжлан саламлымаш
Алеко Юзыкайным шочмо кече дене саламлымаш
"Кече" журнал пашаеҥ-влак Алеко Юзыкайным 50 ияш лӱмгечыж дене саламлат