Австралий

Австралий
Australia

Австралийын тистыже Австралийын ойыпшо
Чапмуро: Advance Australia Fair
Кугыжаныш йылме	англичан
Рӱдола	Канберра
Виктем йӧн	конституционная монархия
Кугыжа	III Карл
Премьер-министр	Энтони Албаниз
Кумдык вӱд ӱмбал %	6-ше тӱняште 7 692 024 км² 1
Калык чот чаклык	54-шо тӱняште 25 978 935 (2022) 3,38 еҥ/км²
Валюта	австралий доллар
Интернет-домен	.au
Телефон-код	+61
Шагат ӱштӧ	UTC +8

Австралий — эл да континент Океанийыште.

Австралий Ушем (англичанла Commonwealth of Australia), Австралий (англичанла Australia, лат. austrālis гыч - «кечывалвел») — Мландын кечывалвел пелыштыже верланыше кугыжаныш. Рӱдолаже — Канберра. Австралий материкыште, Тасманий отрошто да Индий ден Тихий океанласе икмыняр изи отролаште верланен. Кумдык дене тӱняште кудымшо верым налеш, Мландыште Австралий кугыжаныш гына шкетын уло материкыште верланен.

Карта месторождений Австралии

Лӱм нерген

Австралий мут латин austrālis гыч шочын. «Кечывалвел» (мланде) семын кусаралтеш. Палыдыме кечывалвел мланде нерген йомакым Акрет Римыште ойленыт, Кокласе Курым пагытысе книгалаште возгаленыт, но чын нигӧ пален огыл. Австралий континент йыр Мэтью Флиндерс капитан корабльже дене эрта, 1814-ше ийыште «Путешествия в Terra Australis» книгам луктеш, «Australia» мут кумдан шарла. Варажым Кечывалвел У Уэльс мландын губернаторжо Лаклан Маккуори тиде мутым Английыш колтымо официалле серышлаште кучылтын. 1817 ийыште Теле тылзын 12 кечынже у колонийлан «Australia» лӱмым пуаш темлен. 1824 ийыште Британ адмиралтействе тиде лӱмым пеҥгыдемден.

Культур

Йылме

Англичан йылме австралийыште шке диалектышт уло, манын неофициально «страйн» (англ. strine, австралийысе произношение шомакшым деч «Australian»). Вес йылме тупышкем посна ойыралтыт.

Британийысе австралийысе правил-влак почеш возен тӱҥ шотышто англичан йылмыште (мутлан, мут мучаште кучылталтыт-our (colour), -re (centre), -ise (modernise), да т. п.)

Оҥайже произношение корно англичан йылме гыч пурен австралий савыктышласе американ муын, Ẽ транслироватлаш (мутлан, самырык йӧратымаш сериал «Симпсон»). Произношение оҥай телегерой койыш шижалтеш.

Архитектур

Тӱвыра виян улмыжлан кӧра архитектур стиль почеш британийысе жап колонийысе. Туге гынат, шочмо олашке конден да кӱлеш климатым австралий адаптацийлан кӧра шкешотан культур да xx курымын у шӱлышым утыр да обществын йодмашыштым мультфильмым диверсификация австралийысе там америкысе мурызо.

Архитектур архитектура стильым коклаште ила пален австралийысе — «квинсландер» (пушеҥге гыч частный пӧрт свай олаште, сай юж деч да аралтышет деч циркуляция термина), тыгак «федераций» (1890-1920 ийыште палыме лийыныт). А 1960 ий, зоно да историй сумырӧ оралтыже шыҥгыр паркысе латкандашымше курымышто чарымылан кӧра, небоскреб бум тӱҥалын, поснак Сидней.

ЮНЕСКО тӱнямбал наследийын объектше-влакын коклаште австралийысе — Сиднейский опер театр, выставочный центр Австралий да Король шотан илемыш пурышо пеш неле.