Логинов, Иван Иванович

Иван Иванович Логинов
Иван Иванович Логинов
	Осмин Йыван, Мин. Йыван, И.Ошкер, И.Иванов
Шочын	1915 ий 3 вӱдшор
Шочмо вер	Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Кушнэҥер ял
Колен	1997 ий 5 вӱдшор (82 ий)
Колымо вер	Марий Эл, Провой кундем, Кушнэҥер ял
Эл	Совет Социализм Республик-влак Ушем; Россий; Российская империя[d];
Тыршымаш алан	почеламутчо, журналист, редактор, педагог, туныктышо, кусарыше, серызе
Чап пӧлек да премий	; Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий (1993), Марий Эл Республикын Калык почеламутчыжо (1997), Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1941,1944, 1945, 1963)

Осмин Йыван (Мин. Йыван, И.Ошкер, И.Иванов) (Иван Иванович Логинов) (1915 вӱдшор 3, Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Кушнэҥер ял) — 5 вӱдшор 1997, Марий Эл, Провой кундем, Кушнэҥер ял) — серызе, почеламутчо, кусарыше, СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1940), Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше (1993), Марий Эл Республикын Калык почеламутчыжо (1997).

Илыш корныжо

Осмин Йыван – марий поэзийын кугу мастарже. М. Казаков манмыла – ура чонан мурызо. Тудак шке йолташыж нерген тыге манын:

Кеч-могай темым тарвата гынат, поэт тушко уло шÿмжым пышта, лирический шÿлышым пуа. Чын мастар тыгаяк лийман. Осминын поэзийыштыже тыглай сылне мут гына огыл, поро шонымаш, герой дек шÿмаҥдыше ойсавыртыш, ныжыл шомак поснак сымыстарат; нуно огыт лий гын, поэзийын чыла ямже йомеш ыле».

Осмин Йыван 1915 ийын вӱдшор тылзын 3-шо кечынже Россий империй Озаҥ губерний Чарла уезд Кушнэҥер ялыште кресаньык ешеш шочын. Ванёкын (ялыште тудым тыге маныныт) йоча жапше шочмо кундемын сылне пÿртÿсшö дене, чодыра, олык, ер да эҥер-влак дене пеш чак кылдалтын. Илен-толын, шочмо кундем, кугезе мланде нерген теме писательын мурпашаштыже кугу верым налын. Поэтын шочмо кундемыште мланде ошма йöршан, тудо сай лектыш дене куандарен кертын огыл, сандене еҥ- влак оксам ышташ моло йöным кычалыныт: колым кученыт, сонарыш коштыныт, чодырам руэныт. Ванёк чыла тидым изинек тунем кушкын. Да эше тудо книгалан моткоч шÿман лийын, С. Чавайнын, Н. Мухинын, О. Шабдарын почеламутшым поснак сот йöратен. Йоча да самырык годым ужмо- колмо, шонен коштмо да лудмо негызеш вараже шуко почеламут («Муро ден жап», «Керебеляк», «Элнет» , «Пÿнчерыште» , «Шочмо мланде» да молат) почын.

Йоча годсо илышыжым, школышто тунеммыжым шарнен, шоҥгеммекше, поэт тыге возен:

Ала-кушечын у вий пурыш
Туле гай капыш. Кечыйол.
Модеш яндар вÿд дене урылт
Йочан шинчаштыже мочол?
Ме чарайолын, чаравуйын
Тöрген, шижде тул гай ошмам,
Столовыйышко куржна – школыш –
Ваш перкален кÿмыж совлам.

Керебеляк тÿҥалтыш школым тунем пытарыше эргым ачаже Йошкар-Оласе марий семилеткыш намиен коден. Но латкок ияш йочалан еш деч тораште илаш неле лийын, сандене кокымшо ийжылан Ванёкым туш колтен огытыл. Суртоза эргыжым Ярамарий ялыш, ватыжын шольыж дек, наҥгаен коден. Ончыкылык поэт тушто илен, а тунемаш пошкудо Сотнурыш, шымияш школыш, коштын.

Иван Логиновлан ушан педагог-влак логалыныт. Теве тÿҥалтыш школышто С. Чавайнын ялже гыч Никифор Сидорович Сидоров, икымше марий сÿретче Е. Д. Атлашкинан шÿжарже Татьяна Дмитриевна, Чавайнын Озаҥ семинарий годсо йолташыже Иван Васильевич Коротков туныктеныт. Нуно творческий кумылан, икшывым умылен да тудын чонышкыжо корным муын моштышо еҥ лийыныт. Сотнурышто тунемме ийлаште Ванёклан ачаже ик радаман гармоньым налын пуэн. Тиде жап гыч ты семÿзгар Логиновын ÿмырашлык йолташышкыже савырнен.

Эргын тунемашак шонымыжлан ачаже тореш лийын огыл. Тыге шымияш школ деч вара Ваня Логинов Йошкар-Оласе педтехникумыш тунемаш пурен. Вес ийжылан техникум Звениговыш кусаралтын. Тыште шинчымашым погаш, творчески кушкаш уда огыл йöн лийын. Лач студент улмо жапыште кресаньык эрге Ванёк поэзийлан чот шÿмаҥын. 1931 ий декабрьыште «Марий ял» газетеш «Осмин» подпись дене «У муро» лÿман почеламутшо (поэтын ош тÿням ужмо икымше мурсаскаже) савыкталтын. Шке тукымысо кугезын лÿмжö гыч ыштыме тиде фамилий вараже писательын тÿҥ псевдонимышкыже савырнен.

Педтехникум деч вара «Марий коммуна» газет редакцийыште корреспондентлан пашам ыштен. Тунам редакцийыште кугу опытан журналист-влак пашам ыштеныт. Тыште тÿҥалше литератор Осмин Йыванлан илышым утларак кумда ончалтыш дене авалтен аклаш, тыгак шке возымым савыкташат сай йöн лийын.

1935 ий паша корныш шогалме дене веле огыл ушеш кодын. Лач тунам коло ияш авторын «У тукым» лÿман икымше сборникше лектын.

Тугодсо пуламыр пагытыште илыш толкын Осминым тыш да туш кышкылтын. Редакцийыште талук утларак ыштымек, Йошкар-Ола лишнысе Шеклянур школышто марий йылме ден литературым ик талук туныктен. Тунамак Москосо Литератур институтышто заочно тунемаш тÿҥалын. 1938 ий март гыч 1940 ий июнь пытымешке Татар АССР-ысе Элнет кыдалаш школышто пашам ыштен. Творчестве нергенат монден огыл. 1940 ийыште «Рвезе ÿмыр» кокымшо книгаже савыкталтын.

Тудо ийын кеҥежым Йошкар-Олашке пöртылынат, ик жап Писатель ушемыште литератур консультант лийын. Тушеч МарНИИ-ш шанче пашаеҥлан куснен. Дирекций тудлан калык муро книгам чумыраш шÿден. Поэт мо кÿштымым шуктен, но мурпого 1945 ийыште гына савыкталтын. 1938 ий мучаште марий альманах лекташ тÿҥалын. Ондакше тудым И. Музуров ден В. Эльмар редактироватленыт. Нунын армийыш кайымекышт, ты пашам Осминлан кучыктен пуэныт. Тиде жаплан тудо СССР писатель ушем член (1940 ий теле тылзе гыч) лийын. Сар тÿҥалме ийын кумшо – «Йöратем» лÿман – книгаже лектын.

Иван Иванович 60 ий утла шуйнышо творчестве корныштыжо шке лÿмнержым книгалаштыже кок семын ончыктен. 1945 ий марте сборниклаже («У тукым», «Рвезе ÿмыр», «Йöратем», «Онар» да «Алал кумыл дене») «Осмин Йыван» подпись дене савыкталтыныт. Икшывылан серыме «Шочмо мланде» книгаште (1948 ий) автор «И. Осминыш» савырнен. Тыге чырык курым утла шуйнен. Тиде пагытыште мурызын лу утла сборникше калык коклашке шарлен. Иктешлыме ойпого шотан «Йыжыҥан муро» книга (1976 ий) комеш автор адакат рвезе годсо лÿмжым шынден: «Осмин Йыван». Тиде вашталтышым ышташ писательым самырык тосшо, Валентин Колумб, таратен манын шонаш лиеш. 1974 ий вÿдшорын тудлан, «Ончыко» журналын тÿҥ редакторжылан, колтымо письмаштыже Иван Иванович тыге возен: «Тый Осмин Йыван манын савыкташ йöратет. Айда тыйын семынак лийже!» Литератур пашаште сеҥымашке шумыжлан 1946 ий июньышто Иван Ивановичым «За трудовую доблесть» медаль дене палемдалтын. Но вашке тудын вуй ÿмбалныже шем пыл чумырген: суд поэтым совет власть ваштареш шолып кучедалшылан шотлен да лу ийлан четлык коклашке шындаш пунчалын. Чыным муаш манын, Осмин тÿрлö инстанцийыш возкален, но ниможат полшен огыл. Сталинын колымекше срокшым вич ий марте кÿчыкемдат, да марий калыкын мурызо эргыже эрыкыш лектеш, Башкирийысе степьыште у оламчоҥыма гыч Йошкар-Олашке, ешыж дек, пöртылеш. Арам йомшо жапым пöртылташ тыршыме семын, 1957 ийыште иканаште кок книгам луктеш ( «Мыйын шулдырем», «Кава ден мланде коклаште»). Вара – эше да эше. Октябрь революций деч изиш ончыч шочшо писатель ÿмыржын тÿҥ ужашыжым совет жапыште илен эртарен. 70 ий утла коклаште элна чыла шотыштат ончыко тошкалын, калыкын илышыже саемын, у айдеме кушкын. Но творчествылан тичмаш эрык лийын огыл. Литератур ден сымыктыш мастар-влаклан шке пашаштым Компартийын политикыжлан келыштарен шогаш пернен. Тидлан кöра шочыныт Осминынат «Ленин партий программым пуэн мыланна, коммунизмыште ме илаш тÿҥалына», «Чоҥештена ме коммунизмын кечыш ик ешыште изижат, кугужат», «Кеч толын теле, но элемым чот ырыкта шÿмбел ЦК» гай шуко строка. Мом ыштет, тыгай моктеммуро деч посна тунам ик сборникымат печатьыш колтен огытыл.

Элыштына цензурым пытарымеке, Иван Иванович, 75 ийым эртыше аксакал, шкенжын илыш книгажым – «Кава ден мланде коклаште» кугу шарнымашым – сераш шинчын. Тиде роман – хронике 1993-1995 ийлаште ужашын-ужашын «Ончыко» журналеш печатлалтын, да тÿҥалтыш кок книгаже 1996 ийыште посна савыктыш дене лектын. Чаманен ойлаш перна, тазалыкше начареммылан кöра писатель шке пашажым мучашке шуктен кертын огыл. Шарнымаш ойпого поэтын вич ий шуйышо тамык деч вара Йошкар-Олашке пöртылмö сÿрет дене пыта.

Осмин Йыван марий лудшым тÿнямбалсе да СССР-ын калык-влакын литературышт дене палдарыме шотышто кугу пашам ыштен. Иван Иванович тыгай «Акпатыр» икымше марий оперым шочыкташ полшен. Тудо да кок йолташыже (Г. Матюковский ден М. Якимов) С. Чавайнын драмыже негызеш Эрик Сапаевын опержылан виян либреттым сереныт. Вес семастар-влак: А. Искандаров, К. Смирнов, Н. Сидушкин, И. Кузьмин да молат – Осмин Йыванын ятыр почеламутшым сылне мурыш савыреныт.

Варашрак кодын гынат, сылнымут мастарын пашажым, усталыкшым кучем кÿкшытыштö кÿлеш семын аклыме. 1993 ий теле тылзын тудлан марий Эл Республикын С.Г. Чавайн лÿмеш Кугыжаныш премийжым, а 1997 ий 24 пургыжын Марий Эл Республикын калык поэтше лÿмым пуымо. Но илышаш кечыже шагал кодын улмаш: тудо ийынак, 6 вÿдшöрын, шÿмжö кырымым чарнен. Иван Ивановичым шочмо кундемешыже тойымо. Жапын-жапын тушто Осмин лудмаш эртаралтеш.

Кусарыме сомыл

Шке гыч возымо дене пырля И. Осмин марий лудшо-влакым моло иза-шольо калыкын сылнымутшо дене палдарымаштат ятыр тыршен. Тудын ик пайдале ойыртемжым палемдыман: тудо оригиналын ямжым лийме семын аныклаш тырша, но тунамак марий йылмылан келыштара. Пример шотеш англичан В. Шекспирын, испан Лопе да Веган, Н. Гогольын, В. Гусевын пьесыштым, И. Тургеневын повестьлажым, тÿнямбал, руш да совет класик-влакын почеламутыштым кусарымыжым ушештараш лиеш. Посна ойыртемалт шога «Шÿдö поэт» сборник (1962 ий). Тушко Осмин ден Миклай Казаков тÿнясе калык-влакын эн тале поэтыштым, мурсаскаштым чумыреныт.

Тӱҥ произведенийже-влак

У тукым : йочалык почеламут-вл. [Молодое племя : стихи для детей]. Йошкар-Ола, 1935. 56 с.
Рвезе ӱмыр : почеламут-шамыч [Пора юности : стихи]. Йошкар- Ола, 1940. 76 с.
Йӧратем : почеламут-шамыч [Люблю : стихи]. Йошкар-Ола, 1941. 80 с.
Онар : почеламут-шамыч [Исполин : стихи]. Йошкар-Ола, 1943. 104 с.
Алал кумыл дене : муро-шамыч [От всей души : песни]. Йошкар- Ола, 1945.48 с.
Шочмо мланде : йоча-шамычлан почеламут ден йомак сб. [Родная земля : стихи и сказки для детей]. Йошкар-Ола, 1948. 96 с.
Ужар жап : йоча-вл. почеламут сб. [Зеленое время : сб. стихов для детей]. Йошкар-Ола, 1957. 52 с.
Янлык пайрем : йомак [Праздник зверей : сказка]. Йошкар-Ола, 1957.44 с.
Почеламут ден муро-влак [Стихи и песни]. Йошкар-Ола, 1959. 160 с.
Поэма-влак [Поэмы]. Йошкар-Ола, 1960. 116 с.
Поро кече : почеламут ден муро-вл. [Добрый день : стихи и песни для детей]. Йошкар-Ола, 1963. 28 с.
Мыйын шулдырем : почеламут-вл. [Мои крылья : стихи]. Йошкар- Ола, 1965. 116 с.
Йомак-влак : почеламут дене возымо [Сказки в стихах]. Йошкар- Ола, 1967. 28 с.
Чодыра сем : ойлымаш ден очерк-вл. [Лесная мелодия : рассказы и очерки]. Йошкар-Ола, 1969. 108 с.
Лётчик : поэма. Йошкар-Ола, 1973. 24 с.
Уна : поэма [Гостья: поэма]. Йошкар-Ола, 1974. 112 с.
Йыжыҥан муро : почеламут ден поэма-вл. [Моя периодическая : стихи и поэмы]. Йошкар-Ола, 1976. 160 с.
Уныкамлан : почеламут-вл. [Внукам : стихи]. Йошкар-Ола, 1979. 32 с*
Лётчик : поэма. Йошкар-Ола, 1990. 16 с.
Пышкемдыш ; Ом мондо : почеламут-вл. //Тылат. Йошкар-Ола, 1994. С. 194-196.
Мераҥ=3аяц : почеламут-буклет [на мар. и рус яз.]. Йошкар-Ола, 1995.8 с.
Кава ден мланде коклаште : шарнымаш роман. 1, 2 кн.-вл. [Между небом и землей : роман-хроника. 1, 2 кн.]. Йошкар-Ола, 1996. 264 с.
Муро лоҥгаште ; Муремын рӱдыжӧ...: почеламут-вл. // Кече. 1991. №11. С. 6-7.
Синоним-влак// Кече. 1997. № 2. С. 4.

Моло вере савыкталтше произведенийже-влак

Ава кумыл: поэма // Сылнымут пого. Йошкар-Ола: Кн. лукшо мар. изд-во, 1960. С. 248–251.
Апрель: Ю. Чавайнлан: почеламут // Пöлек вашмут: марий мутмастар-влаклан пöлеклыме почеламут-влак / О.И. Герасимова чумырен. Йошкар-Ола: Мар. кн. савыктыш, 1995. С. 100.
Лодыш: ойлымаш // Отрядын йÿкшö: ойлымаш-влак / ред. В.М. Иванов; худож. А.П. Крылов. Йошкар-Ола: Кн. лукшо мар. изд-во, 1958. С. 17–20.
Мурем: почеламут // Сылнымут пого. Йошкар-Ола: Кн. лукшо мар. изд-во. 1960. С. 251.
Муро лоҥташте. Муремын рудыжö... Почеламут-влак // Кече. 1991. № 11. С. 6–7.
Пышкемдыш. Ом мондо: почеламут-влак // Тылат. Йошкар-Ола, 1994. С. 194–196.
Родина: почеламут // Родина ÿжеш: эстрадный сб. / С. Н. Николаев сост. Йошкар-Ола: Мар. гос. изд-во, 1990. С. 76–78.
Синоним-влак // Кече. 1997. № 2. С. 4.
Суворов нерген муро: почеламут // Отечественный войнан геройжо-шамыч: НСШ ден средний школышто тунемше-шамычлан / А. Клюкин ден М. П. Иванов сост. Йошкар-Ола: Мар. гос. изд-во. 1944. С. 28-–29.
Шара шинчан ÿдыр: почеламут // Родина ÿжеш: эстрадный сб. / С.Н. Николаев сост. Йошкар-Ола: Мар. гос. изд-во, 1943. С. 24–25.
Шолай Микале: мыскара // Пÿсö умдо: юмор, сатира / П.А. Речкин ямдылен; В.А. Яковлев сÿретлен]. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 1982. С. 180–181.

Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак

Материнский наказ: стихотворение / пер. с мар. Э. Левонтина // За Родину: лит.-худ. альманах Союза советских писателей Марийской АССР. Йошкар-Ола: Мар. гос. изд-во, 1942. № 1. С. 45.
Богатырское племя: поэма; пер. с мар. Б. Иринина // За Родину: лит.-худ. альманах Союза советских писателей МАСССР. Йошкар-Ола: Мар. гос. изд-во, 1943. № 3. С. 14–26.
В прощальную ночь. Товарищу: стихи / пер. с мар. Б. Иринина // За Родину: лит.-худ. альманах Союза советских писатель МАССР. Йошкар-Ола: Мар. гос. изд-во, 1943. № 4. С. 31–32.
Северная деревня: стихотворение / пер. Э. Левонтина. Йошкар-Ола, 1957. С. 11.
В час новогодний: стихотворение / пер. с мар. А. Мосунова // Молодой коммунист. 1959. 1 янв.
Бондюга. Испытание. Дума о Москве. На кукурузном поле: стихи / пер. с мар. А. Казакова // Марийская поэзия: перевод с марийского / сост. К. К. Васин, Э. Е. Левонтин и Г. И. Матюковский. М.: Гос. изд-во худож. лит., 1960. С. 198–204.
Доигрался: рассказ / пер. Вл. Муравьева. Йошкар-Ола , 1960. С. 64-66.
Акпатыр: либретто оперы (по драме С. Чавайна) / Г. Матюковский, И. Осмин, М. Якимов; пер. с мар. Н. Карташова // Марийская правда. 1963. 10 мар. С. 3.
Чаша любви. Ласточка: стихи / пер. А. Мосунова // На земле марийской: стихи / сост. М. Казаков. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 1967. С. 27–28.
Керебеляк: стихи / пер. А. Казакова. Йошкар-Ола, 1967. С. 23-27.
Песня и время: стихи поэмы / пер. А. Казакова. Йошкар-Ола, 1968. 92 с.
Валенки: поэма / пер. А. Казакова // Песня и время: стихи и поэмы / под ред. С. Поделкова. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 1968. С. 60–62.
Сердце матери. Керебеляк. Песня и время… Стихи // Cоловьиный родник. Йошкар-Ола, 1970. С. 130–137.
Мой осиный рой: стихи / пер. И. Законова // Юмор мари. Йошкар-Ола, 1979. С. 233–236.
Пеледыш пайрем: стихотворение / пер. И. Законова. Йошкар-Ола, 1979. С. 88-89.
Кужыер. Я люблю тебя, Элнет! Приди! Стихи / пер. А. Казакова // Между Волгой и Уралом. Чебоксары, 1980. С. 61–65.
Выше радуги… Стихотворение / пер. с мар. А Казакова // Марийская правда. 1980. 6 апр. С. 4.
Испытыние: стихи / пер. А. Казакова // Песня, ставшая книгой. М., 1982. С. 373.
Керебеляк: стихи / пер. А. Казакова // Между Волгой и Уралом. Уфа, 1982. С. 98–99.
Ленину: стихи / пер. А. Казакова. Йошкар-Ола, 1984. С. 103, 105-106. ·
Марий Эл: стихи / пер. А. Казакова. Йошкар-Ола, 1984. С. 107-111.
Гостья: поэма / пер. С. Макарова. Йошкар-Ола, 1985. 112 с.
Летчик: поэма / пер. С. Каширина. Йошкар-Ола, 1989. 16 с.
Нам идти; Приди!: стихи / пер. Э. Левонтина. Йошкар-Ола, 1994. С. 3-4.
Пеледыш пайрем: стихотворение / пер. И. Законова. Йошкар-Ола, 1979. С. 88-89.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

Васин К. Уста мурызо // Марий коммуна. 1965. 3 апр.
Муратов Х. Весенние мелодии // В мире книг. М., 1969. № 3. С. 30-31.
Зайниев Г. Мурет йоҥгыжо. Поэт // Марий коммуна. 1975. 5 апр.
Казаков М. Сылнымут тÿрызö // Ончыко. 1975. № 2. С. 89–90.
Казаков М. «Я – нестареющий поэт…» // Восхождение. Йошкар-Ола, 1984. С. 88–100.
Якимов М. Чон эре самырык // Ончыко. 1985. № 2. С. 94–98.
Писатели марийской АССР: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 216–220.
Зайниев Г. Илышыже – поэзий // Муро сугынь. Йошкар-Ола, 1995. С. 186–230.
Абукаев-Эмгак В. «Романым умбакыже возем…» // Ончыко. 1994. С. ?
Китиков А. Осмин Йыванын мурпашаштыже – калык ойпого // Ончыко. 2000. № 12. С. 176–183.
И. Осмин // Марий Эл: время, события, люди: календарь знаменат. и памят. дат на 2000 год / Нац. б-ка им. С. Г. Чавайна. Йошкар-Ола, 2000. С. 80–82.
Осмин Йыван лудмаш / авт.-сост. В. В. Крылов. Йошкар-Ола, 2002. 8 с.
Чеснокова-Манаева С. Поэзия М. Казакова, Г. Матюковского, Осмина Йывана // Художественный мир современной марийской поэзии. Йошкар-Ола, 2004. С. 65–76.
Филиппов В. Лÿмлö, уста мурызо // Ончыко. 2005. № 4. С. 74–81.
МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 267.

Чап

«Пашаште чапланымылан» медаль.
СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1940).
Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий (1993).
Марий Эл Республикын Калык почеламутчыжо (1997).
Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1941,1944, 1945, 1963).

Кылвер-влак

Литератур

Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 465–468.
А. Китиков. Осмин Йыванын мурпашаштыже – калык ойпого // Ончыко. 2000. № 12. С. 176–183.
В. Филиппов. Лÿмлö, уста мурызо // Ончыко. 2005. № 4. С. 74–81.
Г. Зайниев. Осмин Йыван пелен // Ончыко. 2005. № 6. С. 57–75.
Йыван Осмин: к 100-летию со дня рождения библиогр. указ. Нац. библ. им. С. Г. Чавайна из серии лики марийской литературы. Йошкар-Ола, 2015.
Казаков М. «Я – нестареющий поэт…» // Восхождение. Йошкар-Ола, 1984. С. 88-100.
Чеснокова-Манаева С. Поэзия М. Казакова, Г. Матюковского, Осмина Йывана // Художественный мир современной марийской поэзии. Йошкар-Ола, 2004. С. 65–76.