Алтимат фрисби

Алтимат фрисби (англичанла Ultimate Frisbee гыч) -- диск дене спорт модмаш.

Таҥасымаш

Модмаш нерген

Модмо диск

Диск дене спорт модмаш. Алтиматыште ваш-ваш кок команде таҥасат. Тыште футбол, баскетбол, регби — модмаш-влакысе йула пурен. Телым модмаш пасум баскетбол зал алмашта, кенежым — мини-футболлан келыштарыме стадион. Кажне командыште шым ен. Икте весылан чонештыше дискым шуа, дискым кучымо годым куржталаш огеш лий. Дискым тавалыше-влакын пасушт мучаш марте колтен шукташ кӱлеш, да тушто мландыш пышташ. Тавалышын капшым эҥерташ ок лий, дискым кид гыч поген огыт нал. Мо эн оҥайже, алтимат фрисби модмашыште судья уке. Тудын пашажым модшо-влак шке шуктат. Чыла виктарчык пудыртымашым, фол-влакым модшо-влакак эскерат.

Виктарчык

Модмашын шӱлышыжӧ — эн тӱҥ виктарчык. Тыге ойлалтеш: «Эн ончыч тавалышым пагале». Сандене алтимат фрисби эн ончыч шӱмытӧ ныжылгылыкым вияҥда. Футболышто, баскетболышто, регбиште модшо-влак кучедалаш тыршат, судья огеш уж гын, виктарчыкымат пудыртат. Алтиматыште тыге огыт ыште. Нигӧат тыланда штрафым тыште ок пу, молан манаш гын, виктарчыкым нигӧат ок пудырто. Эн оҥайже — тиде кӧргӧ шонымашым чылан пагалат да тудын почеш модыт. Мутат уке, модмаш годым тӱрлӧ лийын кертеш. Туге гынат фол-влак улыт, да адакшым нунын нерген модшо-влакак увертарат. Мутлан, модмо годым Васли Метрим кид гычыж кучен. Васли моло-влаклан тидын нерген каласа, да Метри ок келше гынат, садак дискым Васлилан пӧртылтат, да модмаш ик ошкылтышлан шеҥгеке кая. Нигӧмат пасу гыч поктен огыт колто. Ала-кӧ каласа: нимогай штраф уке гын, садак шолып шойышташ лиеш. Лиеш, такшым шояче-шамыч дене тыште огыт мод. Але те шойышташ шонеда, але Алтимат фрисби модмаш дене пайдаланен кертыда. Керек могай спортын видланже тунемаш кӱлеш. Алтиматыштат тыгак. Тыгодым эн тӱҥ виктарчыклан Модмашын шӱлышыжӧ шотлалтеш. Аҥлычан йылмыште «Spirit of the Game» маналтеш. Марлаже, «Модмашын шӱлышыжӧ» лиеш. Мастарын модын кертыда, да вес модшым тӱкаш ок лий. Судья деч посна, кучедалмаш деч посна, кидыште дискым кучен, шуко жап шогымо деч посна — теве тыланда алтимат фрисби спорт модмаш.

Эртымгорно

Файл:Россий Кубокышто.jpg

Россий Кубокышто

1968 ийыште америкысе Мэплвуд олаште школ газетын редушемже у спорт модмашым шонен луктын. Тиддеч ончыч чоҥештылше дискым йол дене гына чумен модыныт. Футбол фрисби манме модмаш лийын. Джоуэл Сильвер лӱман айдемын вуйлатымыж почеш командысе модмаш тӱняшке лектын, тудымак ме таче ужына. Сильвер тунамак каласен: «Иктаж кунам уло туняште алтимат фрисби дене модаш тӱҥалыт». Кумло ий эртен, Алтимат дене 42 элыште модаш тӱҥальыч. 100 тӱжем дискым ваш-ваш пасушто кышкат, Америкыште, Швецийыште, Норвегийыште да Японийыште Фрисби программымылан кугыжаныш виктер оксам ойыра. 1967 ийште Америкыште икымше фрисби команде чоҥалтын. Тунам ик командыште 20, 30 еҥат модын. Дискым кидыште кучен, спортсмен-влак пасушто куржталыныт, кучедалашат логалын. Но изиш жап эртен, Сильвер виктарчыкым вашталтен. Виктарчыкым пудыртымаш дене кӱчык ӱчашымаш лектын. Мо тыгае фол? Баскетболышто — тиде кунам ик модшо весым пералта але тӱка. Сильвер шоналтен: «Тугеже гын, модмашым джентльмен-влаклан келыштарыман». Чыла виктарчыкым пеҥгыдемдыме, да 1968 ийыште икымше модмаш эртен. Газетлаште статья-влак савыкталташ тӱҥальыч. Тушто тыгерак возымо ыле: «Совет ушемлан да Америкылан фрисби дене модман, а ваш-ваш ракеты дене моктаныман огыл». Тачысе кечын калык кокласе таҥасымаш-влакат эртат. Марий Элыштат алтимат фрисби команде уло. «Йошкин кэтс» маналтеш. Командым чоҥымо деч вара «Йошкин кэтс» Российыште кугу пагалымашым сулен налын.

2009 ийыште, Ӱярня тылзын 28-29 кечылаште Йошкар-Олаште Алтимат фрисби дене регионгокласе чемпионат эртен. Шке вийым 10 команде терген. Спортсмен-влак Ижевск, Перм, Качырынола, Моско, Угарман вел гыч толыныт.

Вашлиймашын тыгай иктешлымаш: Икымше верым Угарманысе «Бивни» команде айлен. Ший медальым Перм оласе «Фреза» команде сулен, кумшо верыште Йошкар-Олан да Москон иктеш ушымо команде налын. «Йомск» тудым лӱмденыт. Йошкар-Оласе «Йошкин кэтс» — визымше верыште. Луымшо верыште Качырынола гыч «Лос быдлос Коммандос» лӱман команде.

Модмаш шӱлыш пӧлекым Йошкар-Оласе «Йошкин кэтс» сеҥен. А эн мастар спортсмен лӱмым Перм гыч Тютиков Михаил сулен.