Шыҥа
Шыҥа (лат. Culicidae) — шыҥа-копшаҥге. Тидын шотышто умша орган-влак: кӱшыл ден ӱлыл тӱрвӧ шуялтыме футлярым ыштат, туштыжо кужу вичкыж оҥылашлу (2-шо оҥылашлужо уло — тудо ок пуредыл. Чулым муно шыҥа ден курчак-влак шинчыше вӱдыштӧ илат. Кызытсе тӱняште 38 тукым дене кылдалтше 3600 тӱрлӧ шыҥа кугыт 3600 наре шыҥа шотлалтеш. Российыште тиде шыҥа Гаяк 100 тӱрлӧ видан (Andes), Culiseta, Anopheles), Toxorhynes, Uranotaenia, Orthodomyia, Coquiletia, Cuiletia, Cuiletia, Cuiletia, Cuiletidia видше-влак илат.
Мутлончыш сӱрет
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Шыҥа — копшаҥге вичкыж капан (4-14 мм), кужу йолан да аҥысыр шулдыран (50 мм марте шулдыр лупшалтыш). Чырий кап кужытшо нарынче, кӱрен але сур, туге гынат шем - але ужар тӱсан лиеш. Шыҥгыр-шыҥгыр 10 сегмент дене кылдалтше кужемдыме. Чызе лопканрак йолаш. Чапа мужыр кӱчок дене пыта. Шулдыржо колшӱр дене комыжлалтын, погынымаш-влак южгунам тамгам ыштат. Антенне-влак кужу улыт, 15 членже-влак кокла гыч ышталтын. Умша аппарат шуралташ. Шкеак хоботок кужу да пӱшкыледыше — влак кокла гыч кажныже-нунын деч посна.[1]
Умша аппаратым пучан тӱрвӧ тӱреш шылтыме. Кӧргыштыжӧ стилет гайрак-оҥылашлу (умшашыже — ӱлыл оҥылашлужо да теҥгече кӱшыл оҥылашлужо — влак лийын кертыт. Оҥылашлодо шыҥа коваштыште рожым пӱчкеда, келгынрак кая хоботко кӱкшыт марте вӱргене капилляр-влак гаяк, тиде ротысо кӱдыньыштыжат вӱр пуч гайрак шупшылеш.
Отыл кукташ:
- Кугу шыҥа-шамыч верч южгунам насекомый-шамычым, нунын гай кужытан еш гыч насекомый-влакым налыт.
- Англичанла mosquitoo маныт, сандене англичанла шуэн огыл компетенциян кусарыше-влак тиде мутым «вӱр йӱшӧ»семын савыркалат.
Важ-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
|
Тиде ыштен пытарыдыме статья. Статья кӱчык. Тӧрлатымашым да ешартышым ыштеда гын, проектлан пеш полшеда. Тиде шижтарымашым статьям вашталтыме деч вара гына шӧрыман. |