6 сӱрем велыжын важшым ончымаш

{{Сӱрем}}

'''6 сӱрем''' (6 июль) — [[григориан кечышот]] почеш идалыкын 187-ше (кужемдыме ийлаште — 188-ше) кечыже. Идалык пытыме марте 178 кече кодеш.

== Пайрем да памятный дате-влак ==
* {{тисте|ООН}} Шупшалалтмашын тӱнямбалсе кечыже.

=== Национальные ===
* {{Флагификаций|Даний}} — Фредериций воктенысе кредалмаш кече.
* {{Флагификаций|Казахстан}} — Казахстанысе рӱдолан кечыже.
* {{Флагификаций|Лесото}} — Еш кече
* {{Флагификаций|Литва}} — Мидовингын коронаций кечыже.
* {{Флагификаций|Малави}} — Эрыкан лийме кече.
* {{Флагификаций|Финляндий}} — Эйно Лейно Кече (Кеҥеж да поэзий кече).
* {{Флагификаций|Чехий}} — Ян Гусым йӱлалтыме кече
* {{Флагификаций|Испаний}} — Сан-Фермин фестиваль тӱҥалеш (14 Сӱрем марте шуйна).

== Лӱмгече ==
* Танле (православный) лӱм-влак: Агриппина, Антон, Артемий (Артём), Герман, Фёдор, Святослав.
* Католик лӱм-влак: Доминика, Люция, Тереза.

== Событий-влак ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Сӱрем тылзын 6 кечысе событий-влак]]''
* [[1785]] ий — [[УАШ]] валютылан «[[доллар]]» лӱмым пуымо.
* [[1885]] ий — Орымаш чер ваштареш кучылтмо вакциным икымше гана айдемылан ыштыме. Черлыже – 9 ияш рвезе Йозеф Майстер лийын, эмлызыже – Луи Пастер. Нине кок лӱм дене моткоч оҥай илыш пӱрымаш кылдалтын: Луи Пастерын колымекыже,  Йозеф тудын шӱўгаржым оролен. Эсогыл фашист-влакланат тудым тӱкалаш пуэн огыл.   
* [[1918]] ий — Россий Федерацийысе элкӧргӧ паша министерствын финанс службыжым почыныт.

===Марий тӱняште===
* [[1940]] — [[Волжск]] олалан негызым пыштыме. Ончыч Лопатино посёлко ыле.

== Шочыныт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Сӱрем тылзын 6 кечынже шочшо-влак]]''
* [[1901]] ий — [[Карпов, Прокопий Карпович|П.Карпов-Пӱнчерский]], [[марий]] [[серызе]], [[туныктышо]], [[кусарыше]], [[артист]], литератур критик, мер пашаеҥ, [[СССР Серызе-влак ушем]]ын йыжъеҥже (1934). 
* [[1922]] ий — Иван Ильич Марьин, Совет Ушем Герой, Йошкар Знамя орденын кавалерже. Марий Тӱрек Мари-Пыламарий ялын шочшыжо.
* [[1923]] ий — Ольга Александровна Тихомирова, партизанка, Кугу Отечественный Сарын геройжо. 1942-шо ийыште тудо шке кумылын фронтыш каен: Витебск кундемысе партизан отрядын разведичыцыже лийын. 43-шо ийыште окружений гыч лекме операцийыште тудо сусыргышо командирым вашталтен, салтак-влакым атакыш тарватен. Шкеже чот сусыргымылан кӧра колен. Тудым лӱмжым Йошкар-Оласе 2-шо №-ан школлан да рӱдоласе уремлан пуымо.  
* [[1953]] ий — [[Ефимова, Нина Аркадьевна|Нина Аркадьевна Ефимова]], журналист да сымыктыш пашаеҥ, [[Марий Эл Республикын сулло журналистше]], Россий Федерацийыcе тӱвыран сулло пашаеҥже. [[Киров вел]] [[Санчурск]] олаште шочын. Паша корныжо «Марийская правда» газет редакциийште тӱҥалын, 17 ий уста журналист вуйлатыше алмаштышылан пашам ыштен. Тудын «Что век ХХ нам оставит» проектше Москосо аналитик журналистик конкурсын сеҥышыже лийын. 2004-ше ийыште Нина Аркадьевна «Аргументы и факты в Марий Эл» газетын тӱҥ редакторжо, кызыт республикыште «Телесемь» журналлан вуйын шога.  «Марий Эл сегодня», «Тайны марийского язычества» да моло книга-влакынат авторжо.
* [[1970]] ий — [[Чемышев, Андрей Валерьевич|Андрей Валерьевич Чемышев]], мер да шанче пашаеҥ, компьютерный лингвист, Марий электрон мутерым ыштымылан Марий Эл Республикысе Кугыжаныш Премий дене палемдалтын. Андрей «[[Марий Эл Радио]]што» сем редакторлан пашам ыштен. [[Шернур кундем]] Кугу Мушко ялын шочшыжо интернет вот кылыште марий йылмым вияҥдымаште тырша, компьютер термин-влакым марий йылмышке кусарыме книгам савыктен. 

== Коленыт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Сӱрем тылзын 6 кечынже колышо-влак]]''
* [[2005]] ий — [[Андуганов, Юрий Владимирович|Юрий Владимирович Андуганов]], [[марий]] [[йылмызе]], [[шанче доктор|филологий шанче доктор]] (1992), [[профессор]] (1993), [[Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже]] (1996), Россий естествознаний академийын член-корреспондентше (2004), Финн-угор ушемын йотэлысе йыжъеҥже (Хельсинки, 1985), Финн литератур обществын член-корреспондентше (Хельсинки, 1985), [[Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премий]]ын лауреатше (1988), Эстон Республикын [[«Маарьямаа Ырес» орден|5-ше степенян «Маарьямаа Ырес» орден]]ын кавалерже (2001).
* [[2013]] ий — [[Китиков, Александр Ефимович|Александр Ефимович Китиков]], [[марий]] [[йылмызе]], [[шанчызе]], [[профессор]], [[фольклорист]], [[шанче доктор|филологий шанче доктор]] (1992), [[Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже]] (1989).

== Калык пале ==
* '''Аграфенан кечыже'''. Ты кечын нужна-влаклан кечывал кочкышым луктын пуэныт. Кас велеш йӱштылаш каеныт. Ял воктен ер але эҥер лийын огыл гын, лӱмын мончам ямдыленыт.  
* Марий калыкын ожнысо йӱлажым ончалаш гын, кугезына-влак мончам ер але эҥер воктене шындаш тыршеныт. Марий-влак мончам кызытат йоратат: шудо солымо пагытыште ожно мончам кажне кечын ырыктен шогеныт, телым гына арнялан ик гана олтеныт. Ожно тиде кечын эрдене эреак [[Монча|мончаш]] пурат. Тиде жапыште воньык шуэш. [[Йоча|Икшывым]] памаш деке намиен, шӱргыжым йӱштӧ [[вӱд]] дене мушкыт.

{{commonscat|6 July}}

[[Категорий:6 сӱрем]]