6 кылме велыжын важшым ончымаш

{{Кылме}}

'''6 кылме''' (6 ноябрь) — [[григориан кечышот]] почеш идалыкын 310-шо (кужемдыме ийлаште — 311-ше) кечыже. Идалык пытыме марте 55 кече кодеш.

== Пайрем да памятный дате-влак ==
* {{Флагификаций|ООН}} — Сар да сар конфликт годым пӱртӱсым аралыме тӱнямбал кече
* {{Флагификаций|Доминикан Республик}} — Конституцийын кечыже
* [[Файл:Flag of Tatarstan.svg|24px]] Татарстан — Конституцийын кечыже 
* {{Флагификаций|Узбекистан}} — [[Тӱвыра пашаеҥын кечыже]]

== Лӱмгече ==
* [[Лаврентий]]
* [[Алексей]]
* [[Иван]]
* [[Николай]]
* [[Пётр]]
* [[Афанасий]]

== Событий-влак ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Кылме тылзын 6 кечысе событий-влак]]''

=== Марий тӱняште ===
* [[1845]] ий — Марий Тӱрек кыдалаш школлан негызым пыштыме

=== Тӱнямбалне ===
* [[1632]] — Швециийын корольжо  Густав II Адольф («Северный Лев») колымешке  сусырген
* [[1736]] — [[Ломоносов, Михаил Васильевич|Михаил Ломоносов]] [[Германий]]ысе [[Марбург университет]]ыш тунемаш пурен
* [[1772]] — Россий Империй ден Осман империйын флот коклаште Патрасский кучедалмаш тӱҥалын.
* [[1844]] — [[Доминикан Республике]] Испан иго деч утлен. 
* [[1887]] — "Селтик" шотландийысе футбол клуб шочын
* [[1906]] — [[Вильнюс]] олаште "Бируте" 1 литовский оперым шындыме
* [[1923]] — Польшышто Краковысо восстаний тӱҥалеш
* [[1932]] — «Динамо» завод икымше советский тепловозым «ВЛ19-01» луктыныт
* [[1935]] — истребительын икымше чоҥештымаш лийын
* [[1941]] — Иосиф Сталин совет калык деке тушманым кырен шалаташ, фронтлан полшен шогаш ужмаш дене лектын. 
* [[1943]]:
** [[Генерал Ватутин]]ын вуйлатыме 1-ше Украин фронтын сарзе вийже [[Днепр кредалмаш]] годым [[Киев]]ым утареныт. 
** Совет Армий вооруженийышке ИСУ-152 самоходка-влак толаш тӱҥалыныт. 
* [[1957]] — Ленинградыште икымше [[Курымашлык тул]]ым почыныт
* [[1958]] — [[Астрахань]] олаште [[Владимир Ильич Ленин]]лан памятникым почыныт. 
* [[1967]] — Сарзе Теҥыз Флотын Генеральный Штабын классификацийже почеш эксплуатацийыш икымше [[стратегический сынан вӱдйымалсе ракет крейсер]]ым пуртымо
* [[1975]] — [[Саяногорск]] олалан негызым пыштыме 
* [[1991]]:
** [[РСФСР Президент]]ын кӱштыкшӧ почеш [[КПСС]] партийын пашажым савырыме
** [[Кувейт]]ыште ирак оккупант влакын йӱлалтен кодымо пытартыш нефть скважиным йӧртымӧ. Тиде кечым [[Кувейт]]ын кечыже семын палемдат 
*  [[2008]] — [[Владикавказ]]ыште террористический акт лийын
*  [[2009]]  - Татар проливыште  ТУ-142 самолёт катастрофа лийын

== Шочыныт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Кылме тылзын 6 кечынже шочшо-влак]]''

=== Марий тӱняште ===
* [[1937]] — Михаил Михайлович Жуков, партий, кугыжаныш да йӧнозанлык пашаеҥ, Марий Эл ял озанлыкын сулло пашаеҥже. [[Угарман велыште]]ыште шочын. Паша корныжо [[Шернур кундем]]ысе «Казанский» совхозышто тӱналын. Вара Медведевысе райкомышто, «Сельхозтехника» ушемыште, Волжскысо горкомышто, «Тепличное» ушемыште шуйнен. 1996-2000-шӧ ийлаште тудо кугыжаныш погынын депутатше лийын. Кугу пашажлан «Знак Почёта» орден да ятыр чап танык дене палемдалтын.
* [[1942]] — Виктор Семёнович Гришин, актёр, Марий Элын калык артистше. Рязань кундемыште шочын-кушкын, Марий Элыште чапланен. Йошкар-Оласе руш академтеатрын сценыштыже 1974-ше ий гыч модаш тӱналын, но вара туныктымо пашашке куснен, а 10 ий гыч уэш пӧртылын. Ятыр оҥай деч оҥай рольым чоҥен.
* [[1951]] — [[Ильин, Михаил Иванович|Михаил Иванович Ильин]], [[шанчызе]], [[туныктышо]], [[доцент]] (1992), [[Шанче кандидат|педагогике шанче кандидат]] (1987).
* [[1956]] — Виталий Алексеевич Иванов, туныктыш пашаеҥ. [[Кужэҥер кундем]] [[Шой-Шӱдымарий]] ялыште шочын. Икмыняр ий партий пашаште шуаралтме деч вара туныктышо сомылым шукташ тӱҥалын. 2003-шо ийыште [[Марий кугыжаныш университет]]ын туныктымо паша шотышто проректорлан шогалын. «Марий кундемысе 1917-1941-ше ийлаште милиций» монографийын авторжо. Юрист шанче доктор.
* [[1972]] — [[Илиева, Алёна Андреевна|Алёна Андреевна Илиева]], [[марий]] [[йылмызе]], [[шанчызе]], [[туныктышо]], [[шанче кандидат|филологий шанче кандидат]] (2001), [[доцент]].

=== Тӱнямбалне ===
* [[15]] — [[Агриппина Младшая]] - [[Рим император Клавдий]]ын пелашыже 
* [[1479]] — [[Иоанна Кастильская]] - [[Шнуй Рим империй]] [[император Карл 6]] аваже
* [[1494]] — [[Сулейман Великолепный]] - [[Осман Империй]]ын [[султан]]же
* [[1794]] — [[Тон, Константин Андреевич|Константин Андреевич Тон]] - руш архитектор , [[Храм Христа Спасителя]] сооруженийын авторжо
* [[1814]] — [[Сакс, Адольф|Адольф Сакс]] - [[Бельгий]]ысе семӱзгар кидмастар , [[Саксофон]] изобретатель
* [[1835]] — [[Ломброзо, Чезаре|Чезаре Ломброзо]], итальян медик, антрополог
* [[1852]] — [[Мамин-Сибиряк, Дмитрий Наркисович|Дмитрий Наркисович Мамин-Сибиряк]] - руш возышо
* [[1854]] — [[Суза, Джон Филип|Джон Филип Суза]] - дирижёр, семмастар "Маршын корольжо"
* [[1861]] — [[Нейсмит, Джеймс|Джеймс Нейсмит]] - канадысе физкультурник,  [[1891]] ийыште [[баскетбол]] модышым шонен луктын 
* [[1865]] — [[Прянишников, Дмитрий Николаевич|Дмитрий Николаевич Прянишников]], руш [[агрохимик]]
* [[1900]] — [[Новиков, Александр Александрович (маршал)|Александр Александрович Новиков]] - [[СССР маршал]] 2 гана [[Совет Союз Герой]]
* [[1914]] — [[Харрис, Джонатан|Джонатан Харрис]], актёр
* [[1916]] — [[Конниф, Рэй|Рэй Конниф]], композитор, дирижёр
* [[1921]] — [[Джонс, Джеймс|Джеймс Джонс]], возышо
* [[1931]] — [[Николс, Майк|Майк Николс]], режиссёр
* [[1936]] — [[Лотяну, Эмиль|Эмиль Лотяну]], молдавийысе кинорежиссёр
* [[1940]] — [[Сурикова, Алла Ильинична|Алла Ильинична Сурикова]], кинорежиссёр
* [[1943]] — [[Саша Соколов]], руш возышо-постмодернист
* [[1947]] — [[Селезнёв, Геннадий Николаевич|Геннадий Николаевич Селезнёв]], руш политик
* [[1959]] — [[Сайдел, Эрик|Эрик Сайдел]], покер модыш дене профессиональный модшо
* [[1961]] — [[Паньи, Флоран|Флоран Паньи]], мурызо 
* [[1973]] — [[Максимушкин, Андрей Владимирович|Андрей Максимушкин]], серызе-фантаст

== Коленыт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Кылме тылзын 6 кечынже колышо-влак]]''
* [[1192]] — [[Варлаам Хутынский]], Спасо-Преображенский монастьырым негызлыше
* [[1672]] — [[Шютц, Генрих|Генрих Шютц]] ({{langi|de|Heinrich Schütz}}) (р.&nbsp;[[1585]]), немыч композитор, органист, дирижёр, педагог
* [[1855]] — [[Давыдов, Василий Львович|Василий Львович Давыдов]], [[декабристы|поэт-декабрист]]
* [[1887]] — [[Потье, Эжен|Эжен Потье]] , француз поэт,  «Интернационалын» авторжо
* [[1893]] — [[Чайковский, Пётр Ильич|Пётр Ильич Чайковский]], руш композитор , 10 опер, 3 балет, 6 симфонийын, 104 романсын авторжо 
* [[1905]] — [[Уильямс, Джордж|Джордж Уильямс]] , «[[YMCA]]» (Самырык Христиан Ушемым негызлыше
* [[1964]] — [[Пьерон, Анри|Анри Пьерон]] , француз психолог
* [[1964]] — [[Самосуд, Самуил Абрамович|Самуил Абрамович Самосуд]], кумдан палыме руш режиссёр
* [[1989]] — [[Горлов, Николай Матвеевич|Николай Матвеевич Горлов]],  кино да театрын совет актержо
* [[1994]] — [[Лиходеев, Леонид Израилевич|Леонид Израилевич Лиходеев]], руш возышо
* [[2000]] — [[Станюта, Стефания Михайловна|Стефания Михайловна Станюта]], белорусс актриса, СССрын калык артисткыже

== Калык пале ==
Ожно ты кечын калык Юмынава деч тазалыкым йодын юмылтеныт. Ойгыш логалше-влакын чоныштым лыпландараш, черле-влакым шучко чер деч утараш йодын кумалыныт.
 
{{commonscat|6 November}}

[[Категорий:6 кылме]]