1 идым велыжын важшым ончымаш

{{Идым}}

'''1 идым''' (1 сентябрь) — [[григориан кечышот]] почеш идалыкын 244-ше (кужемдыме ийлаште — 245-ше) кечыже. Идалык пытыме марте 121 кече кодеш.

== Пайрем да памятный дате-влак ==
* {{Флагификаций|Армений}}, {{Флагификаций|Белоруссий}}, {{Флагификаций|Казахстан}}, {{Флагификаций|Киргизий}}, {{Флагификаций|Латвий}}, {{Флагификаций|Молдавий}}, {{Флагификаций|Россий}}, {{Флагификаций|Туркменистан}}, {{Флагификация|Украина}} — [[Шинчымаш кече]]
* {{Флагификаций|Словакий}} — Конституций кече.
* {{Флагификаций|Узбекистан}} — Эрыкан лийме кече.

== Лӱмгече ==
* Танле лӱм-влак:
** Пӧръеҥ лӱм-влак:
*** Агапий — мученик Агапий Кесарийский (Палестинский);
*** Андрей — мученик Андрей Стратилат;
*** Каллистрат;
*** Николай — священномученик Николай (Лебедев);
*** Питирим — священномученик Питирим, епископ Великопермский, Устьвымский;
*** Тимофей — мученик Тимофей Палестинский;
*** Феофан — Феофан Новый, Афонский;
** Ӱдырмаш лӱм-влак:
*** Фёкла — мученица Фёкла Газская.

== Событий-влак ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Идым тылзын 1 кечысе событий-влак]]''

=== Марий тӱняште ===
* [[1872]] ий — [[Звенигово кундем]]ысе Красный Ярысе школ почылтын.
* [[1942]] ий — [[Волжск]] оласе Марий целлюлоз-кагаз техникум почылтын.

=== Тӱня мучко ===
* [[1255]] ий — Кёнигсберг [[карман]]ым чоҥаш тӱҥалме. Кызыт тудо [[Калининград]] лӱмым нумалеш. 
* [[1910]] ий — [[Граммофон|грампластинкым]] лукшо икымше заводым почыныт.
* [[1969]] ий — кумдан чапланыше «Песняры» ансамбль чумырген. 
* [[2004]] ий — [[Беслан]] оласе 1-ше №-ан школышто террорист акт лийын. 

== Шочыныт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Идым тылзын 1 кечынже шочшо-влак]]''
* [[1914]] ий — [[Янгильдин, Елизар Осипович|Елизар Янгильдин]], [[марий]] [[серызе]], [[кусарыше]], [[журналист]], [[1941]]–[[1945]] ийласе [[Кугу Ачамланде сар]]ын участникше.
* [[1923]] ий — [[Данилов, Борис Григорьевич|Борис Данилов]], [[марий]] [[серызе]], [[почеламутчо]], [[журналист]], [[кусарыше]], [[Совет Ушем Серызе-влак ушем]]ын йыжъеҥже (1976), [[Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже]] (1983), [[1941]]–[[1945]] ийласе [[Кугу Ачамланде сар]]ын участникше.
* [[1934]] ий — Аркадий Григорьевич Смирнов, туныктыш да шанче пашаеҥ, [[Марий Эл Республикысе туныктышын сулло пашаеҥже]]. Шкеже [[Морко кундем]] [[Шеҥше]] селаште шочын-кушкын. Ынде ятыр ий [[Марий кугыжаныш университет]]ыште пашам ышта. Психологий шанче кандидат. Тыгак Аркадий Григорьевич психологий да илышкыл лӱдыкшыдымылык факультетын деканжылан тырша.
* [[1947]] ий — Александр Аркадьевич Васильев, туныктыш пашаеҥ, Марий Эл Республикын калык да Россий Федерацийын сулло туныктышыжо. [[Морко кундем]] Осипсолаште шочын. Ончыч [[Шеҥше]], вара [[Кумужъял]] кыдалаш школлаште математик предмет дене туныктышылан тыршыме деч вара [[Кокласола]] кыдалаш школыш вончен да вуйлатышылан шогылан. Тудын тыршыме жапыште ты школ республикын ик эн сай ялысе школлан шотлалтын.
* [[1949]] ий — Ираида Дмитриевна Овечкина, [[Марий Эл Республикысе туныктышын сулло пашаеҥже]]. Шкеже [[Пошкырт Эл]] [[Калтаса кундем]] гыч. [[1975]] ийыште [[Шернур кундем]] [[Кукнур]] кыдалаш школышто пашам ышташ тӱҥалын: 6 ий завучат лийын. Тудат кугу чап лӱм дене палемдалтын.
* [[1956]] ий — Валерий Дмитриевич Полянин, [[Ӧрша кундем]] [[Пуял]]ыште [[спорт]] пашаеҥ. Тудат ынде ятыр ий туныктымо пашаште тырша. [[Имне спорт]] школын вуйлатышыже.
* [[1958]] ий — [[Тихонов, Олег Николаевич|Олег Николаевич Тихонов]], [[журналист]] да туныктыш пашаеҥ. Шочынжо тудо [[Морко кундем]] [[Нуръял Корамас]] ялыште. Ончычсо паша корныжо телевидений дене кылдалтын. Вара Олег Николаевич Марий Эл кугыжаныш погынын секретариат вуйлатышылан тыршен, [[виктер]] вуйлатышын алмаштышыжат лийын. [[2002]]-шо ий гыч [[Марий кугыжаныш университет]] журналистик кафедре вуйлатышылан пашам ышта. Пашажлан кугыжаныш чап танык денат палемденыт. [[Историй шанче кандидат]]. 
* [[1971]] ий — [[Пчелов, Евгений Владимирович|Евгений Владимирович Пчелов]], [[руш]] [[историк]], [[Генеалогий|генеалог]], [[шанче кандидат|историй шанче кандидат]] (1997), [[доцент]] (2005).

== Коленыт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Идым тылзын 1 кечынже колышо-влак]]''

== Калык пале ==
* '''Пӧклан кечыже.''' Ожнысек калык тиде кечын ушменым луктын, да тиде пакчасаска дене тӱрлӧ кочкышым ямдылен. 
{{commonscat|1 September}}

[[Категорий:1 идым]]