17 теле велыжын важшым ончымаш

{{Теле}}

'''17 теле''' (17 декабрь) — [[григориан кечышот]] почеш идалыкын 351-ше (кужемдыме ийлаште — 352-шо) кечыже. Идалык пытыме марте 14 кече кодеш.

== Пайрем да памятный дате-влак ==
* Секс индустрий аланыште тыршыше -влакым виешлыме кырыме деч аралыме тӱнямбал кече.

* {{Флагификаций|Россий}} — Стратегический ракет войскан кечыже.
* {{Флагификаций|Россий}} — Кугыжаныш фельдъегерский службын кечыже
* {{Флагификаций|Белоруссий}} — Кино кече.
* {{Флагификаций|Куба}} — Шнуй Лазарьын кечыже.
* {{Флагификаций|Украина}} — Кугыжаныш исполнительный органыште тыршыше-влакын пайремышт.
* {{Флагификаций|Бутан}} — Калык кече.

== Лӱмгече ==
* Католик лӱм-влак: Лазарь.
* Танле лӱм-влак:  [[Александр]], [[Алексей]], [[Анастасия]], [[Варвара]], [[Василий]], [[Геннадий]], [[Дмитрий]], [[Екатерина]], [[Иван]], [[Кира]], [[Николай]], [[Серафим]], [[Христодул]], Христодула, [[Иулиания (лӱм)|Юлиания]]

== Событий-влак ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Теле тылзын 17 кечысе событий-влак]]''
* [[1637]] ий — [[Сиамбар пуламыр]]. Христиан верам кучышо япон кресаньык-влак [[Сиамбар кундем]]ыште [[Сёгунат]] ваштареш шогалыныт. 
* [[1837]] ий — Санкт-Петербургысо [[Зимний Дворец]]ыште пожар.
* [[1903]] ий — историйыште икымше гана самолётын чонештымыже.
* [[1926]] ий — [[СССР]]ыште икымше калык перепись 
* [[1959]] ий — [[СССР]]ыште стратегический сынан ракет сарзе войскa шочын
* [[1962]] ий — Монакон конституций пеҥгыдемдалтын.
* [[1976]] ий — метрополитенын историйыште - [[Киевысе метрополитен]]ын [[Куренёвско-Красноармейский линий]]ым эксплуатацийыш колтымо.
* [[1989]] ий — [[США]]се телеканалыште [["Симпсоны"]] [[мультфильм|мультфильмым]] икымше гана ончыктымо
* [[1995]] ий — Россий Федерацийысе Кугыжаныш Думыш депутат -влакым сайлымаш лийын.
* [[1998]] ий — [[США]] ден [[Великобританий]] [[Ирак]] ваштареш [["Лиса пустыни"]] сарзе операцийым тӱҥалыныт.
* [[2008]] ий — [["Times" журнал]] [[США]]н президентше [[Барак Обама]] нерген увертарен возен.

== Шочыныт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Теле тылзын 17 кечынже шочшо-влак]]''
=== Марий-влак кокла гыч ===
* [[1933]] ий — Сазонов, Николай Иванович, армийын ветеранже, редактор, Марий Элысе тӱвыран сулло пашаеҥже шочын. 27 ий армий радамыште лийме деч вара, Йошкар-Оласе совет армий лӱмеш тӱвыра пӧрт вуйлатышылан пашам ышташ тӱҥалын. 1980-ше ий гыч типографий пашашке куснен, а 1992-шо ийыште Марий полиграфкомбинатын тӱҥ редакторжылан ышташ тӱҥалын. Николай Иванович 15 книган автор-составительже.
* [[1946]] ий — Борисова, Ольга Петровна, эмлызе, Россий Федерацийын сулло эмлызыже. Йошкар-Олаште шочын-кушкын. Тудо «Инвалид йоча-влак» да шуко тӱрлӧ целян программе-влакын кураторжо семын палыме. Суапле пашажлан Марий Эл Республикын чаптаныкше дене палемдалтын. 
* [[1948]] ий — Александрова Альбина Яковлевна, балерина, [[Марий Эл Республикын калык артистше]]. Паша корныжо [[М. Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театр|Шкетан лӱмеш драмтеатрыште]] тӱҥалын. Тидын деч вара тудо туныктышыланат, балетмейстерланат тыршен. 1980-1990-ше ийлаште республикысе кӱшыл погынын депутатше лийын. Альбина Яковлевна кугыжаныш премий да «Знак Почёта» орден дене палемдалтын. 
* [[1964]] ий — [[Платунова, Лидия Алексеевна]], тӱвыра пашаеҥ. Провой кундем Нурӱмбал ялыште шочын. Ятыр ий тӱвыра пашаште тыршен: кугу кӱкшытыш шуын. Тыгак Лидия Платунова ятыр сылне мурын авторжо семын палыме, шкежат икмыяр сылне мурыжым йонгалтара. 
* [[1984]] ий — Жирнова (Воробьева), Татьяна Васильевна, журналист. «Марий Эл ТВ» телекомпанийын чолга корреспондентше. Татьяна 1984-ше ийыште [[Юлсер кундем]] [[Шайра]] ялыште шочын-кушкын. 2007-ше ийын май тылзе гычше тудо «[[Марий Эл Радио]]н» корреспондентшылан ышташ тӱҥалын, а 2008-ше ийыште «12 регион» телекомпанийыш куснен.
=== Моло-влак ===
* [[1493]] ий — [[Парацельс]], [[алхимик]], [[врач]], [[оккультизм|оккультист]].
* [[1749]] ий — [[Чимароза, Доменико|Доменико Чимароза]], [[Италия|Италийысе]] [[композитор]].
* [[1830]] ий — [[Гонкур, Жюль де|Жюль де Гонкур]], [[Франция|француз]] [[писатель]].
* [[1842]] ий — [[Лависс, Эрнест|Эрнест Лависс]], [[Франция|француз]] [[историк]].
* [[1883]] ий — [[Вострецов, Степан Сергеевич|Степан Сергеевич Вострецов]],  уста совет [[полководец]].
* [[1887]] ий — [[Лада, Йозеф|Йозеф Лада]], [[Чехия|чешский]] [[график]], [[живопись|живописец]] да [[литература|литератор]] .
* [[1893]] ий — [[Пискатор, Эрвин|Эрвин Пискатор]], [[Германия|немыч]] [[режиссёр]].
* [[1903]] ий — [[Колдуэлл, Эрскин|Эрскин Колдуэлл]], [[США|американ]] писатель.
* [[1905]] ий — [[Хейфиц, Иосиф Ефимович]], совет [[кинорежиссёр]].
* [[1917]] ий — [[Гарнаев, Юрий Александрович|Юрий Александрович Гарнаев]]. СССРын Сулло лётчик-испытательже, Совет Ушем Герой.
* [[1925]] ий — [[Ваншенкин, Константин Яковлевич|Константин Яковлевич Ваншенкин]], [[Россия|руш]] [[поэт]].
* [[1945]] ий — [[Уилсон, Жаклин|Жаклин Уилсон]], англичан [[серызе]].
* [[1948]] ий — [[Уэй, Дэррил|Дэррил Уэй]], английский [[скрипач]].
* [[1966]] ий — [[Люкин, Валерий Викторович|Валерий Викторович Люкин]], кумдан палыме совет гимнаст, кок гана  [[олимпийский чемпион]].
* [[1967]] ий — [[Жижи Дагостино]], итальян музыкант да [[диджей]]
* [[1974]] ий — [[Турбина, Ника Георгиевна|Ника Георгиевна Турбина]], украин поэтесса. Йоча пагыт годым возымо почеламут дене кумдан чапланен.
* [[1975]] ий — [[Йовович, Мила|Мила Йовович]], [[США|американ]] [[актёр|киноактриса]] и фотомодель.
* [[1996]] ий — [[Туктамышева, Елизавета Сергеевна|Туктамышева Елизавета]], [[Россия|россий]] фигуристка, фигурнын мунчалтымаш дене [[2009 ий]]ысе Российын вице-чемпионкыжо.

== Коленыт ==
''Тугак ончо: [[:Категорий:Теле тылзын 17 кечынже колышо-влак]]''
* [[1187]] ий — [[Григорий VIII (папа римский)|Григорий VIII]], папа римский
* [[1273]] ий — [[Джалаладдин Руми|Джалаледдин Руми́]], персий йылман поэт-суфий
* [[1603]] ий — королева [[Зинга Мбанди Нгола]] Мбанди 
* [[1830]] ий — [[Боливар, Симон|Симо́н Боли́вар]] Кечывалвел Америкысе испанец-влакын колонийыштым вияҥден толмаште кугу надырым пыштен.
* [[1857]] ий — [[Бофорт, Фрэнсис|Фрэнсис Бофорт]], [[Англия|англичан]] моряк, 12 баллан мардеж шкалам илышыш пуртен.
* [[1907]] ий — [[Томсон, Уильям (лорд Кельвин)|Уильям Кельвин]] (р.&nbsp;[[1824 год|1824]]), англичан физик
* [[1917]] ий — [[Леман, Эрнст Крисланович|Эрнст Леман]] (р. [[1894 год|1894]]), руш сарзе летчик , 1 Тӱнямбал сарын ас-истребительже
* [[1928]] ий — [[Айхенвальд, Юлий Исаевич|Юлий Исаевич Айхенвальд]], [[Русский язык|руш]] литератур критик
* [[1929]] ий — [[Диксон, Владимир Вальтерович|Владимир Диксон]], [[Россия|руш]] поэт , прозаик
* [[1844]] ий — [[Данков, Иван Иванович|Иван Данков]] руш поэт
* [[1947]] ий — [[Брёнстед, Йоханнес Николаус|Йоханнес Брёнстед]], химий шанче гыч кислота да основанийын протон негыз теорийын авторжо.
* [[1957]] ий — [[Сэйерс, Дороти Ли|Дороти Л. Сэйерс]] англичан возышо
* [[1962]] ий — [[Митчелл, Томас (актёр)|Томас Митчелл]] американ актёр
* [[1964]] ий — [[Гесс, Виктор Франц|Виктор Франц Гесс]], австро-американ физик, сандалык лучым почмылан 1936 ийын [[Нобелевская премия|нобелевский Премийынн лауреатше]]  
* [[1973]] ий — [[Аббот, Чарлз Грили|Чарлз Грили Аббот]], [[США|американ]] астрофизик
* [[1983]] ий — [[Перейра, Хэл|Хэл Перейра]] ({{langi|en|Hal Pereira}}), [[США|американ]] сӱретче
* [[1987]] ий — [[Райкин, Аркадий Исаакович|Аркадий Исаакович Райкин]], [[режиссёр]], [[сценарист]], [[актёр]], [[мыскараче]], СССР Калык артист, Герой Социалистического Труда почётан лӱмым нумалеш.
* [[1996]] ий — [[Юзыкайн, Александр Михайлович|Александр Юзыкайн]], [[марий]] [[серызе]], [[Марий Элын Калык серызыже]] (1996), Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1984), [[Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий|Марий АССР-ысе Кугыжаныш премий]]ын лауреатше (1988).
* [[2001]] ий — [[Володин, Александр Моисеевич|Александр Моисеевич Володин]], руш [[драматург]], [[сценарист]], [[поэт]].
* [[2010]] ий — [[Лапицкий, Марк Исаакович]], руш шанчызе, историк, историй шанче доктор, профессор.

== Калык пале ==
* '''Варваран кечыже''' 
* Тиде кечын эре йÿштö лиеш, маныныт. 
* Йÿд каваште шÿдыр-влак чолгыжыныт гын тиде йÿштö жап кужун шогымым ончыктен. 
{{commonscat|17 December}}

[[Категорий:17 теле]]