Шот радам-влак
Марий радам
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Ожно годсек марий калык марий радамым кучылтын. Кызыт жап марте эн кугу шотпал камысыр веле кодын. Кугырак шотпалым векат тыге чоҥеныт (четлыкым ончо). Марий радамым йомдараш ок лий да кучылташ кӱлеш.
Американ радам
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Американ радамыште чыла кугу шотпал лӱм-влак тыге чоҥалтыт: тӱҥалтышыште латин чотмут шинча, вара тудлан супикс «-иллион» ешаралтеш. Поснаҥдыш — «миллион» мут, тиде шотпалым тӱжем (лат. mille) да шукемдыше «-иллион» супиксым ончыкта. Тыге шотпал-влак — биллион, триллион, квадриллион, квинтиллион, секстиллион да т.м. чоҥалтат. Американ радамым УАШыште, Канадыште, Кугу Британийыште, Российыште, Грецийыште да Турцийыште кучылтат.
Европо радам
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Европо радам тӱняште шукырак кучылтымо. Шотпал лӱм-влак тыге чоҥалтат: латин чотмут дек «-иллион» супикс ешаралтеш, вес шотпалын лӱмжӧ (1 000 пачаш шукырак) тидынат латин чотмут гыч чоҥалтеш, такшым «-иллиард» супикс дене. Викшым манаш гын, тиде радамыште триллион почеш триллиард кая, вара квадриллион, квадриллиард да тулеч молат.
Шочмаш да вияҥмаш
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Францийысе физик да математик Николя Шуке (Nicolas Chuquet) «биллион» (byllion) да «триллион» (tryllion) мут-влакым шонен луктын да шотпал-влакым 1012 да 1018 ончыкташ кучылтен. Тиде европо радамлан негыз ыле.
Туге гынат весе францийысе математикшамыч XVII курымышто 109 да 1012 шотпал-влаклан «биллион» да «триллион» мут-влакым кучылтыныт. Тыгай радам Францийыште да Америкыште пеҥгыдемден, вара тудо американ лӱмден ыле. Ты жапыште Шуке радам Кугу Британийыште да Немыч Элыште умбакыже кучылталтын. 1948 ий гыч Франций Шуке радам (вес семынже европо радам) дек пӧртылтен.
Радам таҥастарымаш
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Шотпал четлык
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]| Шотпал | Ончыктымаш | Марий радам | Европо радам | Американ радам |
|---|---|---|---|---|
| 1 000 | 10³ | Тӱжем | Тӱжем | Тӱжем |
| 10 000 | 104 | Тӱмем | Лу тӱжем | Лу тӱжем |
| 1 000 000 | 106 | Амион | Миллион | Миллион |
| 1 000 000 000 | 109 | Камысыр | Миллиард | Биллион |
| 1 000 000 000 000 | 1012 | Тӱжем камысыр | Биллион | Триллион |
| 1 000 000 000 000 000 | 1015 | Амион камысыр | Биллиард | Квадриллион |
| 1 000 000 000 000 000 000 | 1018 | Камысыр камысыр | Триллион | Квинтиллион |
| 1 000 000 000 000 000 000 000 | 1021 | Тӱжем камысыр камысыр | Триллиард | Секстиллион |
| 1 000 000 000 000 000 000 000 000 | 1024 | Амион камысыр камысыр | Квадриллион | Септиллион |