Чарльз Диккенс

Чарльз Диккенс

Чарльз Джон Хаффем Диккенс (1812 пургыж 7 – 1870 пеледыш 7) - англичан писатель, романист, очеркист. Кумдан палыме произведенийже-влак: «Посмертные записки Пиквикского клуба», «Оливер Твист», « Дэвид Копперфильд», «Большие надежды», «Повесть о двух городах».

Илышкорно

Чарльз Диккенс 1812 ийыште пургыж тылзын 7 кечынже Портсмут олаште-шочын. Ачаже чиновник лийын, йочам сайын ашнен. Ачаже Чарльзым сцены-ште модаш, импровизироватлаш, почеламут лудаш туныктен. Варажым тургым пагыт толеш. Ачажым казаматыш шындат, а уло паша аважын вачÿмбакше возеш.Чарльз заводышко ваксым лукмашке кая. Йоча годсо пагыт нерген каласкалаш йöратен огыл.

Литератур паша

Диккенс шкенжым эн ондак репортер семын муын, но туге гынат литератур паша тудлан эн лишыл лийын. Икымше «Боза» лÿман очеркшым 1836 ийыште печатлыме. Психологический сына сÿрет-влак, лондонысо калыкын портретше-влак ондак газет вариантыште лектын шогеныт, да тыге Диккенсын лÿмжö калыккоклаште писын шарлен. Психологические зарисовки, портреты лондонцев, как и все диккенсовские романы, также сначала выходили в газетном варианте и уже принесли молодому автору достаточно славы.

«Пиквикский клубын колымаш серыш-влак»

Тӱҥ статья: Пиквикский клубын колымаш серыш-влак

Кугу пиал Диккенсым тиде ийыштак вучен, кунам «Пиквикский клубын колымаш серыш-влак» (The Posthumous Papers of the Pickwick Club) произведенийын главаже-влак калыкышке лекташ тӱҥалыныт. Тиде романыште тудо ожнысо Английым тӱрлӧ верла гычше сӱретла, да поро чонан да оҥай палыже дене кугешна, кудо эн сай тыгыде англичан буржуазийлан келшен толеш. Чыла тиде пале-влак поро кумылан шоҥго чудак, оптимистыште ончыкталтын, кудын лӱмжӧ — мистер Пиквик — тӱнямбал литературышто великий Дон Кихотын лӱмжӧ дене пырля шыҥдаралтын. Диккенс тиде книгам оҥай серий дене воза ыле гын, сайын шоналтен, англичан публикым сеҥен налаш, плока, сай еҥым сӱретлен, могай Пиквик, мондаш лийдыме Сэм Уэллер — чыла палыше (мудрец) ливрейыште, [Альфред Джингль] да т. м., тунам тудын чын шижмашыжлан ӧраш лиеш ыле. Но тыште шоналташтык самырык авторын кичкыме огыл вийже шкетшым кӱшкӧ налын. Лектышыже вучыдымо сеҥымаш, кудыжо тудлан кумылым нӧлталын. Пеш шуко читатель-влак Диккенсын тиде романжым лудаш пижыныт. Автор писатель-влак коклаште эн кӱкшӧ верыш кӱзен, чыла Английым Пиквиаде произведений дене утыр воштылыктен.

«Жизнь и приключения Оливера Твиста»

Кок ий эртымек Диккенс «Оливер Твист» романым луктеш. Роман тулыкеш кодшо Оливер йоча нерген, кудыжо осал чонан да сай еҥ-влак дене ик гана огыл т кна. 19 курымышто англичан калык кузе илен, могай пашам шуктен шоген-чыла тидын дене писатель романыште раш палдарен.

Варасе произведений – влак

«Крошка Доррит» роман деч вара (1855-1857) Диккенс «Повесть о двух городах» историй сынан романым воза, кудыжым француз революцийлан пöлекла. 1861 ийыште автобиографий сынан «Большие надежды» романым воза. Детектив роман «Тайна Эдвина Друда» лудшо-влакым тÿрлö семын шонаш тарата. Вет тидероманыште шуко раш огыллык уло. Романыште мо умбакыже лиеш пале огыл. Лач тидыже лудшылан оҥай. Романым мучаш марте возен шуктымо огыл. 1870 ийыште пеледыш тылзын 7 кечынже 58 ияш Диккенс инсульт деч шке мöнгыштыжö Гэдсхилл Плэйс Хайэмялыште колен.

Шарнымаш

• Диккенс лÿмеш Меркурыйыште кратерлан лÿмым пуымо.

• 150 ияш пöлеклалтше лÿмгечыжлан СССР-ыште почтовый маркым лукмо.

• 1993 -2000 ийлаште 10 фунтан англичан банкнотышто Диккенсын порт-ретшым луктын шогымо.

• Лондонышто Диккенс лÿмеш пöрт-музей уло.

• США-ште, Российыште, Австралийыште портретше уло.

• Писатель завещанийыште шкеж лÿмеш чап кÿм шындаш сöрен огыл гы-нат, 2012 ийыште Портсмут олаште тÿҥ площадьыште чапкÿм шогалташшонен пыштыме. Чапкÿм 2013 ийын пеледыш тылзын 9 кечынж епочыныт, авторжо Мартин Джеггинс.

Диккенсын руш йылмыш кусарыме произведений-влак

• О.Селковский. («Библиотека для чтения»)

• А.Кронеберг («Святочные рассказы Диккенса», «Современник», 1847)

• В.Л. Ранцов («Тяжелые времена»)

• В.А. Солонин («Жизнь и приключения английского джентельмена мистера Николая Никльби, с правдивым и достоверным описанием успехов и неудач, возвышений и падений, словом, полного поприща жены, детей, родственников и всего вообще семейства означенного джентельмена», «Библиотека для чтения», 1840.)

Литератур

• Тайна Чарльза Диккенса: Библиографическое издание/ Сост. Е.Ю. Гениева, Б.М, Пачерская.-М:книга палате, 1990.-536с.

• Поликарпов Ю. «Русский прототип персонажа Диккенса» //Литератур йодыш-влак. 1972.№ 3.