Инлайн-хоккей
Инлайн-хоккей (англичанла in line --- "ик тӧр" мут гыч чоҥалтын) — команде-влак дене модмо спорт тӱрлык, шайбан хоккейын тӱрлыкшӧ. Но модшо-влак ролик коньким чиен модыт. Инлайн-хоккейлан келыштарыме конькин роликше иктӧр, ик радам дене пыжыктыме улыт. Правил, тактике шотышто нунын коклаште шуко ик гай уло. Но ролик коньки дене модашлан ий огеш кӱл, сандене инлайн-хоккей дене кеч могай жапыштат модаш йӧнан.
Модмаш нерген
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
Инлайн-хоккей бетон, пластик, асфальт валнат эртен кертеш. Эн тӱҥ - кӱвар пеҥыде да яклака лийшаш. Ий хоккей дене таҥастарымашыште инлайн-хоккейыште пасушто ик команде гыч 4 модшо да ик капкаорол лийышаш. Тӱҥямбал стандарт: модмо пасун кужутшо 58 метр, лопкытшо 27 метр лийшаш. Но тыглай модшо-влак кеч могай пасу денат сӧрасат. Кугу пасулаште стандартле ий хоккейысе капкам кучылтыт, изирак кумдыкышто модмо годым изирак капкам шогалтат.
Модмаш кок ужаш гыч шога. Кажне ужаш 15 минут эрта. Каныш жап - 5 минут. Модшо-влак чӱчкыдын ий хоккеист-влак семынак чият, но конькишт роликан лийшаш.
Стандартле клюшкым кучылтыт, клюшко пудырга гын - тудым вигак кораҥдыман.
Виктарчык
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Арбитрын шӱшкалтымыж дене модмаш тӱҥалеш, шӱшкалтымыж дене - мучашлалтеш.
- Командыште ик капитан лийшаш, тудо гына арбитр дене ӱчашен кертеш.
- Инлайн-хоккейыште офсайд, проброс понятий уке. Инлайн-хоккейыште вий прием, шӱкалмаш-влакым чарыме.
Эртымгорно
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Инлайн-хоккейын шыҥдаралтмыже шайбан хоккей да ролик коньки дене пеҥгыдын кылдалтын. XVIII курым тӱҥалтышыште Данийыште Ханс Бринкнер шке каташкыже пу гыч ыштыме изи роликым пыжыктен, но шот дене ыштен огыл, сандене тудын изобретенийже вигак мондалтын. Ролик коньким шонен шуктышылан Бельгий гыч Жозеф Мерлин шотлалтеш. Тудо шке конькишкыже кӱртньӧ лезвий олмеш куртньӧ изи оравам пыжыктен, 1760-шо ийыште балыште шке ыштымашыжым ончыктен. Кӱвар валне мунчалтыме годым ковыж дене шоктен. Калык, куанен, совым кырен. Мерлин, куанымыж дене, тӱткылыкым йомдарен да воштончышыш керылтын. 1823 ийыште Англий гыч Роберт Джонс Тайлерс икымше инлайн-коньким ыштен кертын. Вич изи оравам каташке иктӧр вераҥден, у изобретенийжым "волито" лӱмден. Но тиде йолчиемат пагалымашым сулен огыл. Голландийыште ты жапыште Тайлерсын "волитожым" саемденыт, да "скейлер" лӱмденыт. 1849 ийыште Дж. Мейербер семлызе "Пророк" оперышкыже "Фигурист-влак" сценым пуртен, мурызо да балетъеҥ-влак сценыште ролик дене мунчалтеныт. XIX курым мучашыште подшипник-влакым шонен шуктеныт. Ролик коньки-влак подшипник дене ышталташ тӱҥалыныт, но ныл оравам кок радам дене вераҥдылыныт. Кызытсе сынан "инлайн" коньким (ныл ораваже ик радамыш иктӧр шогылтыме) Америкыште ыштеныт. Кок изак-шоляк Скот ден Бреннан Олсонмыт хоккей деке шӱмаҥше лийыныт. Кеҥежым лум шула, но нуно хоккейым кодаш кеҥежымат кумылышт лийын огыл. Нунак шкаланышт тыгай ролик коньким ыштеныт. Вара "Роллерблэйд" компаний тиде конькилан патентым налын, тачат тудо тиде спорт арверым ыштымашыште ончылно улеш. Ролик коньки у спорт тӱрлык-влаклан негызым пыштеныт. Нунын коклаште посна радам дене инлайн-хоккей шога.
Таҥасымаш-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]Инлайн-хоккей дене икымше тӱнямбал таҥасымаш 1996 ийыште, Миннеаполис олаште эртен. Российын чумыр командыже (тӱҥ тренер --- Ян Каменецкий) визымше верым налын. Шке тӱшкаште россиян-влак, вучыдымын, моткоч виян ШВеций да Японийын чумыр команде-влакым сеҥен. Лач американец-влаклан гына сеҥалтыныт - нунак тунам тӱнямбал чемпион лийыныт.