Марий Памар

Википедий — эрыкан энциклопедий гыч материал
Ял
Марий Памар
рушла Мари-Помары
55°58′02″ с. ш. 48°21′04″ в. д.HGЯO
Эл Россий Россий
Федераций субъектше Марий Эл
Кундем Юлсер
Эртыш да географий
Тошто лӱм-влак Черкасола
Калык-влак -
Цифрр идентификатор-влак
Автомобиль код 12
Ончыкташ/шылташ
Марий Памар (Россий)
Точка
Марий Памар
Марий Памар (Марий Эл)
Точка
Марий Памар
Марий Памар (Юлсер кундем)
Точка
Марий Памар

Марий Памар (Черкысола) (рушла Мари-Помары) — Российыште Марий Элын Юлсер кундемыштыже верланыше пытыше ял.

Верланыме вер[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Памар сола воктене лийын шоген.

Ял лӱм[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

«Памар» мут Пот эҥер воктенсе марий-влакым ончыктышо мут. И. С. Галкинын да О.П. Воронцован шымлымышт дене ялын лӱмжӧ воктен шогышо «марий» мут ял калыкын марий лийын шогымыжым (воктенсе сола калык дене тҥастарыме годым) ончыктышо мут, сандене ялын лӱмжӧ «Марий Памар» манын лӱмдалтын.[1]

Эртымгорно[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

1868 ийын архивысе документлаште Черкысола (Черкасола) «околоток Церковный» манын палемдалтын. Ондакрак чылт марий-влакын гына илыме Памар илемыштышт Косма ден Дамиан лӱмеш Сиза эҥер воктене черкым чоҥеныт. Тунам шуко еҥ тынеш пурен огытыл. Чимарий-влак илаш эҥерын вес могыркыжо кусненыт, посна шогышо марий илемым негызленыт. Черке воктене руш-влак кодыныт. Памар солам условно кок ужашлан пайлаш тӱҥалыныт: руш ужашлан — Руш Памар але «село Космодамианское» да марий ужашлан — Марий Памар але «Черкысола». Но официальный документлаште нуно ик Памар сола але «село Космодамианское» манын ончыкталтыныт.
1874 ийыште священник Александр Шабановын вуйлатымыже дене у верыште марий ужаш деке куснен шогышо у черкым чоҥенын. Черке марий да пырляштарыме руш-марий ужашым пырдыж семын пайлаш тӱҥалын. Тунам Черкасола (Черкесола) ялын ял лийын шичме сӱретше лекташ тӱҥалын. Памар сола кок ужаш гыч лийын шогаш тӱҥалын: руш да марий. Тыге калык коклаште Марий Памар (рушла Марийские Помары) да Руш Памар (рушла Русские Помары) лӱм-влак лектыныт. Тиде лӱм-влакым марий-влак гына кучылтыныт, руш-влак коклаште тыгай пайлымаш-влак лийын огытыл, нуно шагал лийыныт, черкыште да волостной правленийыште гына ыштеныт.
XX-шо курымын тӱҥалтышыштыже Памар сола кум ужаш гыч лийын шогаш тӱҥалын:

  • 1. Марий ужаш — Марий Памар але Черкысола, посна ял семын палемдалтын.
  • 2. Руш дене марий-влакым пырляштарыме руш ужаш — Кырмегесола (рушла Кримечайки), тугак посна ял семын палемдалтын.
  • 3. Кумшо ужаш — Памар сола, тиде кок яллан рӱдӧ ужашышт гыч гына шогышо сола, але ондакрак черкан, административный зданий-влакан, кевытан, пазаран, школан сола. Солан калыкше икмыняр административный пӧртысӧ да черкыште ыштыше пашаеҥ-влак гыч гына лийын шоген. Тиде — Памар солан илыме верла деч кораҥдыме деловой ужашыже.

Тыгай пайлымаш кызытат вияҥын шога. Памар сола калык коклаште кызытат шонен лукмо илыше-влак деч посна лийын шогышо солан деловой ужашыжылан шотлалтеш.

МАССР Президиум Верховный Советын Указше почеш 1960 ийыште Курыктӱр, Кырмегесола, Лапкасола, Черкысола (Марий Памар) ялла да Памар сола ик илыме верыш ушненыт — Памар солаш.

Кылвер-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Литератур[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

  1. Волжский район: Сборник документальных очерков. — Йошкар-Ола: Комитет Республики Марий Эл по делам архивов, Государственный архив Республики Марий Эл, Администрация муниципального образования «Волжский район», 2003. — 320 с. ил. C. 171.

Важ-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

  1. Деревня Мари-Помары (Марий Памар).