Тютчев, Фёдор Иванович

Фёдор Тютчев

Тютчев Фёдор Иванович (5 теле 1803 — 27 сӱрем 1873)

Кумдан палыме руш поэт, дипломат. Мӱнхеныште, Туриныште илен, Гейне, Шеллинг дене палыме лийын. Литератур илышыште моло дене пырля лийын огыл да шкенжым литераторлан шотлен огыл.

400 наре почеламутшо аралалт кодын, шукыж годым тудо Россий нерген воза. Тютчевын икымше почеламутшовлак XVIII курымын йӱлаж дене шочыныт. 1830-шо ийлаште тудын почеламутышо романтизм шӱлыш дене авалтын. Тудо философий лирикым тарватен, тудын тӱҥ темыже айдемын пӱрымашыже, пӱртӱс нерген шонкалымаш. 1840-ше ийлаште икмыняр политик материалым воза, тушто Россий да Касвел эл коклаште вашкылым тарвата. 1850-ше ийлаште йӧратымаш лирика ылыжеш, тудо йӧратымашым шукыж годым туткар дене таҥасытара. Тиде пагытысе почеламут-влакым «Денисьева циклыш» чумырымо, молан манаш гын, почеламут-влакым шке йӧратыме еҥгаже Е. А. Денисьевалан пӧлеклен. 1860-1870-ше ийлаште Тютчевын усталыкыштыже политик почеламут-влак ончылно лийыныт.

Ик эн кумдан палыме почеламут «Silentium!» — шып лияш ӱжмаш. Автор ойган палемда, ик айдеме вес еҥым нигунамат раш умылен огеш керт. Тютчевын почеламут корнылаже шукыж годым афоризмышке савырненыт: «Каласыме шонымаш шоя улеш», «Уш дене Российым умылаш огеш лий» да «Мыланна огеш кӱл мужедаш, кузе мемнан мутна шергылтеш».