Ӱдырамаш

Сӱретлыме ӱдырамаш. «Венеран шочмыжо» Эжен-Эммануэль Амори-Дювальын сӱретше.

Ӱдырамаш — пӧръеҥын пелашыже, еҥ тукым нунын когыньышт гыч шога.

Генетике

Ӱдырамашын хромосомыжо-влак

Пӧреҥ ден ӱдырамашын хромосом радамже ойыртемалтыт, кажныжын вожгокла хромосомжо тӱрлӧ. Ӱдырмаш-влакын Y-хромосомыжо уке, вожгокла хромосомылан X-хромосомын мужыржо шотлалтеш. И X-хромосомым тудо аваж деч налеш, вес X-хромосомым — ачаж деч.

Анатомий да физиологий ойыртем

Капкыл дене ӱдырамаш-влак ойыртемалтыт. Эн ончыч вожгокла орган шотышто. Эше мӱшкырышто кийме годымак ӱдыр эрге деч ойыртемалтеш, но тиде ойыртем шукеммаш пашалан кӱйын шуымо годым веле пашам ышташ ямде лиеш (ӱдыр-влакын 12 ийлан, рвезе-влак деч ондакрак). Вара моло ойыртем-влакат (капкылын моло ужашыштыже) лектыт.

Ӱдырамашын вожгокла ойыртемже (Первичные половые признаки)

Ӱдырамашын вожгокла ойыртемже

(Руш классификаций)

• Вульва
• Клитор
• Влагалище
• Матка
• Фаллопиевы трубы
• Яичники

Моло ойыртем-влак (Вторичные половые признаки)

• Ӱдырамашын капкылже да нелытше пӧръеҥ деч изирак. Кокласе ӱдырамашын нелытше 50—70 кг, кӱкшыт — 160-170 см.
• Шӧр ту-влак пашам ыштат.
• Кумда кутан.
• Уло капкыл нелыт шотышто Чогашыл-влак шагал, да коя шукырак уло. Пӧръеҥ ӱдырамаш деч виянрак.
• Йӱк вичкыж.
• Чурийыште ӱп уке, капыштат ӱп шагал.
• Вожгоклаште ӱп кум лукыш (треугольник дене) кушкеш (пӧръеҥын — ромб семын).