Кугыжаныш (биологий): версий-влак коклаште ойыртем

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме

Вияш

16:20, 16 пургыж 2010 жаплан версий

Кугыжаныш — биологий классификацийыште ик тӱҥ ранг. Ончыч тиде эн кӱшыл ранг ыле. Карл Линней кок кугыжанышым ойыртемен: янлыкым да кушкылым. Кызыт биологий классификаций чучкыдын вашталтеш. Тӱрлӧ негызыште тӱрлӧ классификаций кучалтеш. Мутлан, 2007 ийыште Фабиен Бурки шкен пашам савыктен^[1], кушто тудо 4 тӱҥ эукариот тӱрлык-влакым ойыртема:

лат. Plantae (Ужарге да йошкар вӱдпорсын-влак да кушкыл-влак)
лат. Unikonta (амеба-влак, понго-влак да янлык-влак)
лат. Excavata (эрыкан-илыше да паразитик протист-влак)
лат. SAR (лат. Stramenopiles, лат. Alveolates, лат. Rhizaria гычын - тиде кудо-иктиже тудын член-влак )

Тиде ныл таксон-влаклан эше кок таксон-влакым ешараш кӱлеш:

Бактерий-влак

Архей-влак

Пытартыш филогенетик шымлымаш-влак тиде классификацийым эше вашталташ кертыт, 18 гыч 30 марте кугыжаныше-влакым ыштен.

Кызыт кугыжаныш-влак шурырак улыт:

Чыла кугыжаныш-влак

Карл Линней 1735 2 кугыжаныш-влак	Хаекел 1866 3 кугыжаныш-влак	Чатон 1925 2 империй-влак	Копеланд 1938 4 кугыжаныш-влак	Whittaker 1969 5 кугыжаныш-влак	Войс да весе 1977 6 кугыжаныш-влак	Войс да весе. 1990 3 домен-влак
(кучалтын огыл)	Протист-влак (Protista)	Прокариота (Prokaryota)	Монера (Monera)	Монера (Monera)	Бактерий (Eubacteria)	Бактерий (Bacteria)
		Прокариота (Prokaryota)	Монера (Monera)	Монера (Monera)	Архей (Archaebacteria)	Архей (Archaea)
		Эукариот (Eukaryota)	Протист (Protista)	Протист (Protista)	Протист (Protista)	Эукариот (Eukarya)
Кушкыл (Vegetabilia)	Кушкыл (Plantae)		Протист (Protista)	Понго (Fungi)	Понго (Fungi)
Кушкыл (Vegetabilia)	Кушкыл (Plantae)		Кушкыл (Plantae)	Кушкыл (Plantae)	Кушкыл (Plantae)
Янлык (Animalia)	Янлык (Animalia)		Янлык (Animalia)	Янлык (Animalia)	Янлык (Animalia)

Важ-влак

↑ (Англ.) PLoS ONE журнал, 2 Том, 8 номер, 790 лаштык-влак, 2007 ий. Phylogenomics reshuffles the eukaryotic supergroups. Burki F, Shalchian-Tabrizi K, Minge M, да весе-влак

Кышкар:Link GA

[1] (Англ.) PLoS ONE журнал, 2 Том, 8 номер, 790 лаштык-влак, 2007 ий. Phylogenomics reshuffles the eukaryotic supergroups. Burki F, Shalchian-Tabrizi K, Minge M, да весе-влак

[1]

@@ 1 корно: / 1 корно: @@
-'''Кугыжаныш''' — [[биологий классификаций]]ыште ик тӱҥ ранг. Ончыч тиде эн кӱшыл ранг ыле. Карл Линней кок кугыжанышым ойыртемен: ''янлыкым'' да ''кушкылым''. Кызыт кугыжаныш-влак шурырак улыт:
+'''Кугыжаныш''' — [[биологий классификаций]]ыште ик тӱҥ ранг. Ончыч тиде эн кӱшыл ранг ыле. [[Карл Линней]] кок кугыжанышым ойыртемен: ''янлыкым'' да ''кушкылым''. Кызыт биологий классификаций чучкыдын вашталтеш. Тӱрлӧ негызыште тӱрлӧ классификаций кучалтеш. Мутлан, 2007 ийыште Фабиен Бурки шкен пашам савыктен<ref>{{Аҥгл важ}} [http://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0000790 PLoS ONE журнал, 2 Том, 8 номер, 790 лаштык-влак, 2007 ий. Phylogenomics reshuffles the eukaryotic supergroups. Burki F, Shalchian-Tabrizi K, Minge M, ''да весе-влак'']</ref>, кушто тудо 4 тӱҥ эукариот тӱрлык-влакым ойыртема:
+# {{lang-la|Plantae}} (Ужарге да йошкар {{comment|вӱдпорсын-влак|водоросли}} да кушкыл-влак)
+# {{lang-la|Unikonta}} (амеба-влак, понго-влак да янлык-влак)
+# {{lang-la|Excavata}} (эрыкан-илыше да паразитик протист-влак)
+# {{lang-la|SAR}} ({{lang-la|Stramenopiles}}, {{lang-la|Alveolates}}, {{lang-la|Rhizaria}} гычын - тиде кудо-иктиже тудын член-влак )
+Тиде ныл таксон-влаклан эше кок таксон-влакым ешараш кӱлеш:
+: Бактерий-влак
+: Архей-влак
+Пытартыш филогенетик шымлымаш-влак тиде классификацийым эше вашталташ кертыт, 18 гыч 30 марте кугыжаныше-влакым ыштен.
+Кызыт кугыжаныш-влак шурырак улыт:
 * [[Янлык]]
 * [[Кушкыл]]
@@ 6 корно: / 18 корно: @@
 * [[Протист|Протист-влак]]
 * [[Вирус|Вирус-влак]]
+==Чыла кугыжаныш-влак==
+{| style="margin-left: 0.5em;"
+! [[Карл Линней]]<br/>1735<br/>2 кугыжаныш-влак
+! [[Эрнст Хаекел|Хаекел]]<br/>1866<br/>3 кугыжаныш-влак
+! [[Эдуард Чатон|Чатон]]<br/>1925<br/>2 империй-влак
+! [[Херберт Копеланд|Копеланд]]<br/>1938<br/>4 кугыжаныш-влак
+! [[Роберт Витакер|Whittaker]]<br/>1969<br/>5 кугыжаныш-влак
+! [[Карл Войс|Войс]] да весе<br/>1977<br/>6 кугыжаныш-влак
+! Войс да весе.<br/>1990<br/>3 домен-влак
+|-
+| rowspan = "3" | ''(кучалтын огыл)''
+| bgcolor="khaki" rowspan="3" | Протист-влак (Protista)
+| bgcolor="lightgrey" rowspan="2" | Прокариота (Prokaryota)
+| bgcolor="lightgrey" rowspan="2" | Монера (Monera)
+| bgcolor="lightgrey" rowspan="2" | Монера (Monera)
+| bgcolor="lightgrey" | Бактерий (Eubacteria)
+| bgcolor="lightgrey" | Бактерий (Bacteria)
+|-
+<!-- not treated -->
+<!-- Protista -->
+<!-- Prokayota -->
+<!-- Monera -->
+<!-- Monera -->
+| bgcolor="darkgray" | Архей (Archaebacteria)
+| bgcolor="darkgray" | Архей (Archaea)
+|-
+<!-- not treated -->
+<!-- Protista -->
+| bgcolor="#e0d0b0" rowspan="4" | Эукариот (Eukaryota)
+| bgcolor="khaki" rowspan = "2" | Протист (Protista)
+| bgcolor="khaki" | Протист (Protista)
+| bgcolor="khaki" | Протист (Protista)
+| bgcolor="#e0d0b0" rowspan="4" | Эукариот (Eukarya)
+|-
+| bgcolor="lightgreen" rowspan="2" | [[Кушкыл]] (Vegetabilia)
+| bgcolor="lightgreen" rowspan="2" | [[Кушкыл]] (Plantae)
+<!-- Eukaryota -->
+<!-- Protoctista -->
+| bgcolor="lightblue" | [[Понго]] (Fungi)
+| bgcolor="lightblue" | [[Понго]] (Fungi)
+<!-- Eukarya -->
+|-
+<!-- Vegetabilia -->
+<!-- Plantae -->
+<!-- Eukaryota -->
+| bgcolor="lightgreen" | [[Кушкыл]] (Plantae)
+| bgcolor="lightgreen" | [[Кушкыл]] (Plantae)
+| bgcolor="lightgreen" | [[Кушкыл]] (Plantae)
+<!-- Eukarya -->
+|-
+| bgcolor="pink" | [[Янлык]] (Animalia)
+| bgcolor="pink" | [[Янлык]] (Animalia)
+<!-- Eukaryota -->
+| bgcolor="pink" | [[Янлык]] (Animalia)
+| bgcolor="pink" | [[Янлык]] (Animalia)
+| bgcolor="pink" | [[Янлык]] (Animalia)
+<!-- Eukarya -->
+|}
+==Важ-влак==
+<references />
+{{Таксономий ранг-влак}}
 [[Категорий:Биологий]]

о • к • т Таксономий ранг-влак
				Магнтӱча
Домен/Кӱшылкугыжаныш	Кӱшылпӧлка	Кӱшылкласс		Кӱшылтӱча	Кӱшылъямагат			Кӱшылтӱрлык
Кугыжаныш	Пӧлка	Класс	Legion	Тӱча (радамшот)	Ямагат	Йыжыҥ	Урлык	Тӱрлык
Ӱлылкугыжаныш	Ӱлылпӧлка	Ӱлылкласс	Cohort	Ӱлылтӱча	Ӱлылъямагат	Ӱлылйыжыҥ	Ӱлылурлык	Ӱлылтӱрлык
Инпракугыжаныш (Укш)	Инпрапӧлка	Инпракласс		Инпратӱча		Alliance		Инпратӱрлык
	Микропӧлка	Парвкласс		Парвтӱча