Смирнов, Хрисанф Николаевич

Хрисанф Николаевич Смирнов
Хрисанф Николаевич Смирнов
	Крисам Алдиар, Аяр, Аяр Ялпай
Шочмаш дене лӱм	Хрисанф Николаевич Смирнов
Шочын	1903 ий 4 ӱярня
Шочмо вер	Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Пектывайсола ял
Колен	10.1939
Колымо вер	РСФСР, Улан-Уде ола

Крисам Алдиар, Аяр, Аяр Ялпай (Хрисанф Николаевич Смирнов) (1903 ӱярня 4, Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Пектывайсола ял — 10.1939, РСФСР, Улан-Уде ола) — марий серызе, журналист.

Илыш корныжо[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Крисам Алдиар 1903 ийын ӱярня тылзын 4-ше кечынже Россий империй Озаҥ губерний Чарла уезд Пектывайсола ялеш кресаньык ешеш шочын. Ялысе школышто тунемын. Ешыже нужна лийын, школ деч вара шке семынже веле тунемын. 1920 ийыште комсомол радамыш пурен. Самырык движенийын активистше лийын, 1921 ийыште Марий кундемын икымше комсомол конференцийыштыже лийын. 1925 ийыште тудым Морко кантком РЛКСМ-ын секретарьлан ойырен. Коллективизаций паша гыч öрдыжеш кодде, шочмо кундемыштыже икмыняр сельхозартельым почын. 1933 ий гыч 1937 ий марте «Марий коммуна» газет редакцийыште тыршен. 34 ияш литератор-журналистым репрессий жап öрдыж гыч эртен каен огыл. 1937 ийын шыжым тудым 10 ийлан казаматыш шынденыт. Реабилитаций документ почеш (1956), самырык возышо 1939 ийыште Улан-Удэ оласе эмлалтме верыште колен.

Сылнымут корно[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Х. Смирнов 1920 ийлаште селькор семын возаш тÿҥалын. Вара ойлымашым, очеркым серен. «Яра кышкар» ойлымашыштыже у пашазе еҥым ончыкташ тыршен. Комсомол пашам шуктымо годым ятыр агитаций брошюрым возен: «Киндым ямдылымаш 1931-32 ийлаште» (1931), «Культур революций дене марий кундем комсомол организаций ончылно паша» (1933), «Йоча-влак – мемнан да нунын» (1933), «Комсомол паша янлык дене» (1934). Сылнымутыштыжо да публицистикыштыже революций романтике ятыр верым налын. Комсомол погынымаш нерген ятыр сылнымутым возен. Статья да фельетонлажым тудо Аяр, Аяр Япай псевдоним дене серен. Южо источникыште 1937 ийыште «Патыр» романым мучашла манын возымо. Рукопись перегалт кодын огыл.

Тӱҥ произведенийже-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Культур революций дене Марий кундем комсомол организаций ончылно паша. М., 1933.
80 с.
Лагерьыште: ойлымаш // У вий. 1933. № 12. С. 15-31.
Яра кышкар: ойлымаш // У вий. 1934. № 1. С. 9-23.
Ӱчö: ойлымаш // У вий. 1934. № 1. С. 19-34.
Ӱчö: ойлымаш // Мут орлаҥге. Йошкар-Ола, 1963. С. 23-38.
Кок тÿс: очерк // У вий. 1935. № 4. С. 74-82.
Первый тошкалмаш: ойлымаш // У вий. 1935. № 7-8. С. 49-71.
Мемнан туныктышына [С.Г. Чавайн нерген шарнымаш] // У вий. 1935. № 11. С. 7-72.

Илышыже да творчествыже нерген литератур[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Инин Г. «Тудо мыланем корным ончыктен…», але Кö тугай Алдиар? // Марий Эл. 1998. 23 апр.
Крисам Алдиар // Писатели Марий Эл: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008. С. 37-38.
Кÿчыкын автор нерген // Мут орлаҥге. Йошкар-Ола, 1963. С. 183.
МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 335.
Писатели Марийской АССР: библиогр. справ. Йошкар-Ола, 1976. С. 17-18.
Семенов Б. Алдиар Крисам // Марий коммуна. 1978. 31 март.
Семенов Б. Писатель-журналист Алдиар Крисам // Ончыко. 1960. № 1. С. 98-103.

Кылвер-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Крисам Алдиар.(руш)

Литератур[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]