Эшкинин, Андрей Карпович

Эшкинин Андрей Карпович 1891 ий 10 сентябрьыште кызыт РМЭ-се Волжск районыш пурышо Кугу Корамас ялеш икмардан илыше кресаньык ешеш шочын. 1906–1907 ийлаште Унчо школышто, вара Озаҥ туныктыш семинарий пеленсе школышто тунемын, тышечше революций толкынышто лиймыжлан луктыныт. Варажым А. Эшкинин туныктыш институтышто да технике училищыште тунемын.

1918–1920 ийлаште Озаҥ губерний комитет пеленсе марий секцийын агитаторжо, Запасной армийын политотделжын пашаеҥже лийын. 1921–1923 ийлаште РКП(б) ЦК-н пропаганде да агитаций пӧлкаж пеленсе Марий бюрон ответственный секретарьжылан ыштен, тыгодымак “У илыш” журналым редактироватлен. 1924 ий гыч партий Марий обкомын пропаганде да агитаций пӧлкажым вуйлатен. Партий пашам “Йошкар кече” (1924–1929 ийласе редакторжо), “Марийская правда” (ответственный редактор) да “Арлан ден Кестен” койдарчык журнал редакцийлаште тыршыме дене ушен. 1925 ийыште марий корреспондент-влакын икымше областной слётыштым эртарен. 1929–1930 ийлаште “Красное Сормово” (Горький) газет редакторлан, “Нижегородская коммуна” газетын корреспондентшылан ыштен. Йошкар-Олаш пӧртылмек, Марий книга издательствым вуйлатен, Пролетар писатель-влакын марий ассоциацийыштын правлений председательжылан, “У вий” сылнымут журнал редакторлан сайлалтын. 1933–1935 ийлаште Ростов областьысе “Гигант” совхозышто многотиражке газетын редакторжылан ыштен.

Литератур пашам 1917 ийыште тӱҥалын. Эн ондак корреспонденцийым Озаҥ оласе “Рабочий” газетыш возен. Тудын статьяж ден уверже-влак “Правда”, “Известия”, “Жизнь национальностей” (Моско), “Знамя революции” (Озаҥ) газетлаште савыкталтыныт. А.Эшкинин чылаже икмыняр шӱдӧ статьям да очеркым серен. Тудо тыгак политике йодышлан, религий ваштареш виктаралтше марла брошюр-влакым луктеден. Марий литературын вияҥмыже нерген икмыняр лончылымо статьям возен: “Сылнымутын марий литератур кушмо корно”, “Максим Горький”, “Марий печать” да молат.

1920 ийлаште шке возымыжо йымалан тӱрлӧ шоялӱмым, нунын коклаште Эшкна, Корамас, Пидай, Ышкенан, Акпай Пайблат лӱмым шындылын.

1937 ий апрельыште арестоватленыт да “марий буржуазно-националистический организацийын вуйлатыше рӱдыштыжӧ” улшо семын титакленыт. Судитленыт да 1938 ийыште лӱен пуштыныт. Поро лӱмжым 1957 ийыште пӧртылтымӧ. Тудын лӱмжӧ дене Йошкар-Оласе ик уремым лӱмдымӧ.

Тӱҥ произведенийже-влак

• Эпанай : ойлымаш // У вий. 1929. № 2. С. 23—29.
• Йошкар Сормово : очерк [Красное Сормово : очерк]. Йошкар-Ола, 1930. 40 с.
• «Ивовеке вок» : ойлымаш // У вий. 1931. № 9. С. 33—35.
• Марий литературын корныжо // У вий. 1932. № 1—2. С. 4—6.
• Сылнымутан марий литератур кушмо корно // У вий. 1932. № 5—6. С. 53—65.
• Истоки марийской литературы // Натиск (Горький). 1932. № 3—4.
• Эпанай : ойлымаш // Мут орлаҥге. Йошкар-Ола, 1963. С. 99—104.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

• Сергеев М. Всегда с народом // Народ их помнит. Йошкар-Ола, 1972. С. 77—90.
• Сергеев М. Революцийын шӱлышеш // Нуным калык шарна. Йошкар-Ола, 1972. С. 66—75.
• Писатели Марийской АССР: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 343—346.
• Сергеев М.Т. Титаклыме порылык // Ончыко. 1990. № 2. С. 74—79; № 3. С. 61—66.
• Васин К. Писатель-публицист // Ончыко. 1991. № 3. С. 148—156.
• МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 413.

Литератур

• Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А.Васинкин, В.Абукаев и др. — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. — 752 с. С. 707-708.