Еремеев, Никандр Сергеевич: версий-влак коклаште ойыртем
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
Тӧрлымашын возен ончыктымашыже уке |
||
| 15 корно: | 15 корно: | ||
|Commons = |
|Commons = |
||
}} |
}} |
||
'''Никандр Лекайн''' (Никандр Сергеевич Еремеев) ([[1 Пеледыш]] [[1907]], [[Кораксола (Морко кундем)|Кораксола]] ял [[Морко кундем]] — [[15 Пургыж]] [[1960]], [[Йошкар-Ола]]) — |
'''Никандр Лекайн''' (Никандр Сергеевич Еремеев) ([[1 Пеледыш]] [[1907]], [[Кораксола (Морко кундем)|Кораксола]] ял [[Морко кундем]] — [[15 Пургыж]] [[1960]], [[Йошкар-Ола]]) — марий серызе, прозаик. Марий АССРын Калык писательже (1957). Марий АССР Верховный Совет Президиумын Чап грамотыжо дене палемдалтын. |
||
==Илыш корно== |
|||
== '''Илыш корныжо''' == |
|||
=== '''Йоча да тунемме жап''' === |
|||
=== Йодсо годсо жапше === |
|||
Никандр Сергеевич Еремеев 1907 ийыште 1 июньышто Озаҥ губерний, Чарла уезд, Морко волостьысо Кораксола ялеш икмарда кресаньык ешеш шочын. |
|||
Йоча годсо илышыже незер кресаньык ешыште эртен. Ава деч посна кодшо рвезылан шуко йӱштӧ-шокшым чыташ логалын. Ончыкылык серызе эн ондак шке ялысе тӱҥалтыш школышто шинчымашым пога. Утларак пален налаш тыршыше рвезе умбакыже тунемме нерген шона. Тыге [[Морко]] селасе школ-интернатыш толеш. Икмыняр жап гыч столярым ямдылыме школышко кусна. Тунемме кокла гычак тӱрлӧ пашам ышта, [[сылнымут]]ым лудашат жапым ойыра, ялысе калык коклаште умылтарыме пашам эртара. |
|||
«Ачам,Сергей Григорьевич, лудын, возен моштен огыл,пасу паша дене илен,киндым ончен куштен. Авам,Евдокия Ивановна, ачам семынак грамотдымо ыле, но ӱмыржӧ кӱчык лийын: 30 ияшак колен колтыш, мемнам, ныл йочажым, тулыкеш кодыш. Мылам тунам кум ий гына ыле. Ме аван порылыкшым ужде кушкынна», – тыге возен шке шарнымашыштыже 1947 ийыште автор. |
|||
''Тендан ок сите материал'' |
|||
Ончыклык писатель ача суртышто илымыж годым сайжым пеш шагал ужын. Изинек шуко ойго-йӧсым, орлыкым чыташ логалын. |
|||
==Сылнымут корно== |
|||
[[Файл:Земля предков Лекайн.jpg|thumb|right|«Земля предков» книган комжо]] |
|||
Рвезын тыршымыжым, пашалан кумылан улмыжым ужын, [[1925]] ийыште [[Йошкар-Ола]]се советско-партийный школышко тунемаш колтат. Уш-акылжым вияҥдаш сай йӧн лектеш. |
|||
Ончыкылык серызе сылнымут паша нерген шонен, тӱрлӧ еҥ-влакын шарнен ойлымыштым ушыш пыштен колыштеш. Лач тыге [[1929]] ийыште самырык авторын «Насти» лӱман ойлымашыже шочеш. Н.Лекайнын олымашыжын сюжетше тулык ӱдыр Настин илышыж дене чак кылдалтын. |
|||
Революций деч вара Кораксола школыш 18 ияш марий рвезе Иван Данилов туныкташ толеш. Тудо шке гыч шонен возаш йӧратыше-влакым чумыра, кружокым почеш. «У илыш» журналым кид дене серен луктедат. Тушан Никандр Еремеев 5 ойлымашыжым вераҥда. |
|||
[[1931]] ийыште Н.Лекайн «Калинин колхоз» очеркшым посна книга дене луктын. Тыге [[Сергей Чавайн]], [[Игнатьев, Никон Васильевич|Никон Игнатьев]], [[Майоров-Шкетан]], [[Дмитрий Орай]] дене пырля марий сылнымутышто очерк жанрым пойдараш полшен. Н.Лекайн повесть жапыштат вийжым терген ончен. |
|||
==Арест== |
|||
Лекайн арестоватлыме [[1932]] ийыште Марий область [[ГПУ]]-н распоряжений почеш. ГПУ-н пунчалже почеш тудым [[Карелий]]ыш кучен колтеныт. Тушто тудо заключеный семын кум ий годым [[Беломор-Балтий канал]]ым чоҥымаште пашам ыштен. Тудым Калинин лӱмеш колхоз нерген очеркыштыже «кулак агент, подкулачник-влакым» моктен возымылан титакленыт. Книгаште йылморгаж-влак колхозым почшо Пашкановым амал деч посна кулак агентыш, подкулачникыш луктеныт.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref> |
|||
==Пӧртылмаш== |
|||
Пӧртылмекше, [[1935]] ийыште, верысе газетын пашаеҥже лийын, а [[1937]] ий шошым адакат редакций гыч куржашыже, пеле шылын илашыже логалын.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref> |
|||
[[1936]] ийыште «Кандаш вате» лӱман повестьше савыкталтын. Автор йӧратымаш, ешым чонымо йодышым тарватен, но келгын ончыктен кертын огыл. Икманаш, «Кандаш вате» повестьше лушкыдо лийын. Ял илышым сӱретлыме дене пырля Н.Лекайн {{comment|элкӧргӧ сар|граждан сар}} нергенат возаш тыршен. Тыге «Пакет» ойлымашыже шочын. Тудым серыме амалже оҥай. Автор Морко вел марий, граждан сарын тул лоҥгаштыже талын кучедалше, патырлыкым ончыктышо [[Василий Краснов]] дене вашлийын. Тудын деч радамын йодыштын, возен налын, илыш чыным ойлымаштыже кучылтын. Возымыжым Сергей Чавайнлан ончыктен. Кугу серызе самырык авторын ойлымашыжым лудын лектын да тудын негызеш романым возаш темлен. Никандр Лекайн, С.Чавайнын ойжо дене кумылаҥын, 30-шо ийла кыдалне «Кӱртньӧ вий» романым возаш пижеш. Тиде жапыште ешыж дене Йошкар-Ола воктене верланыше [[Кугысола]] ялыште ила. Серызе кыртмен пашам ышта, ужаш почеш ужашым воза. Роман 4 ий утла жапыште возалтын. Тӱҥ шотышто [[1939]] ийлан ямде лийын да 2 ий почела роман «Пиалан илыш» альманахеш савыкталт лектеш. |
|||
1916–1920 ийлаште Никандр Кораксола тӱҥалтыш школышто тунемын. 1920 ийыште, кумшо классыште тунеммыж годым, ойлымашым возкалаш тӧчен, туныктышыжлан, Мария Федотоновналан, ончыктен. Тыге тудо сылнымут корныш тошкалеш. Тау мутым шке йоратыме туныктышыжлан «Мария Федотовна» очеркыштыже каласен. |
|||
[[1939]] ий марте [[Йошкар-Ола]] воктенысе ял озанлык артельыште тыглай колхозник лийын. Тыгодым «Кӱртньӧ вий» романым возен. Варажым, олаш пӧртылаш шуко толашен коштмеке гына, партий обком гочын ты романым савыктен кертын. [[1940]] ийыште тудым [[СССР Писатель ушем]]ыш пуртеныт.<ref> Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref> |
|||
1923–1924 ийлаште Морко столярный школышто тунемеш, 1925–1927 ийлаште совпартшколышто шуаралтын. Моркысо столярный школ, Чарласе совпартшкол Никандр Сергеевичын йылмыжым лывырташ, уш-акылжым пӱсемдаш полшеныт. |
|||
[[Кугу Авамланде Сар|Кугу сар]] тӱналмеке, Н.Лекайн шочмо элжым, калыкын эрыкшым аралаш каен. Шучко тушман дене кредалме годым ты бронебойщик лӱддымылыкым ончыктен. Ик гана веле огыл наградитлалтын. Калыкын патырлыкшым, келшымашын кугу вийжым ончыкташ манын, романым возаш тӱҥалын. Тудо тул коклаште сералтын манаш лиеш. |
|||
=== Арест === |
|||
Сар пытымеке, мӧҥгышкыжӧ пӧртылеш, у романым тӧрлаташ, келгемдаш пижеш. Ончыч произведений «Аня» манын лӱмдалтын, а вара «Кугу сарын тулыштыжо» лӱм дене [[1948]] ийыште 2 книга дене лектеш. Н.Лекайн шочмо калыкшын илышыжым кумдан сӱретлен пуаш шона. 50-ше ийлаште «Кугезе мланде» романын 2 книгажым воза. |
|||
Лекайн арестоватлыме [[1932]] ийыште Марий область [[ГПУ]]-н распоряжений почеш. ГПУ-н пунчалже почеш тудым [[Карелий]]ыш кучен колтеныт. Тыге Никандр Сергеевич кум ий наре жапым (1932–1935 ийлаште) лагерьыште, [[Беломор-Балтий канал]]ым чоҥымаште, рестан семын эртара, репрессий атмаш логалеш. |
|||
1931 ий мучаште Лекайнын «Калинин колхоз» очеркшым Марий савыктыш печатлен луктын. Книган лектын шумыж деч ончычак самырык писательын лӱмжӧ йыр лавыран манеш-манешым чумыртылаш тӱҥалыныт. Кычалтылше, кӧраныше, пургедше еҥ-влак тӱҥалше писательым колхоз гыч луктыт, суд да казамат марте шуктат. |
|||
Лекайным Калинин лӱмеш колхоз нерген очеркыштыже «кулак агент, подкулачник-влакым» моктен возымылан титакленыт. Книгаште йылморгаж-влак колхозым почшо Пашкановым амал деч посна кулак агентыш, подкулачникыш луктыныт.<ref>Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref> |
|||
=== '''Пашам ыштыме жап''' === |
|||
1927-1931 ийлаште Морко, Йоплан школлаште грамотылан еҥ-влакым туныктен. |
|||
1935-1938 ийлаште «Ленин ой» газет редакцийыште литературный пашаеҥ семын тыршен. 1939-1941 ийлаште редакций секретарьын сомылжым шуктен. |
|||
1941-1945 ийлаште писатель фронтышто тушман ваштареш кредалеш. Шучко сар чыла лугыч ышта. Ондак Н. Лекайн бронебойщик лиеш, ятыр гана сар йолташыже-влак дене пырля тушманын танкшым пытара. Тушман дене кредалмаште Никандр Сергеевич тале да лӱддымӧ боец семын ойыртемалтын. |
|||
1947-1949 ийлаште «Марий коммуна» газет редакцийыште ял озанлык пӧлкам вуйлатен. |
|||
1949-1950 ийлаште Партий курсышто шинчымашыжым нӧлтен. |
|||
1950-1952 «Марий коммуна» газет редакцийыште тӱвыра да сымыктыш пӧлкам вуйлатен. |
|||
1952-1953 ийлаште Радиокомитетыште пытартыш увер редактор лийын. |
|||
1953-1958 ийлаште сылнымутчо, творческий пашаеҥ семын тыршен. |
|||
[[1957]] ийыште Н.Лекайнлан [[Марий Элын Калык серызыже]] лӱмым пуат. Тиде годым шочмо сылнымутым вияҥдымаште чот тыршымыжым, сеҥымашыш шумыжым шотыш налыт. Сылнымут усталыкым поген шуктышо серызе кугу шонымаш дене илен: тудо «Кугезе мланде», «Кӱртньӧ вий», «Кугу сарын тулыштыжо» кум романым ик сюжет дене чак кылден чоҥаш шонен. Тыге трилогий шочшаш улмаш. |
[[1957]] ийыште Н.Лекайнлан [[Марий Элын Калык серызыже]] лӱмым пуат. Тиде годым шочмо сылнымутым вияҥдымаште чот тыршымыжым, сеҥымашыш шумыжым шотыш налыт. Сылнымут усталыкым поген шуктышо серызе кугу шонымаш дене илен: тудо «Кугезе мланде», «Кӱртньӧ вий», «Кугу сарын тулыштыжо» кум романым ик сюжет дене чак кылден чоҥаш шонен. Тыге трилогий шочшаш улмаш. |
||
1958-1960 ийлаште «Ончыко» журналын литератур редакторжо лийын. |
|||
[[1959]] ийыште Н.Лекайн элысе серызе-влакын кумшо {{comment|погынымашышт|съездышт}} лийын. Кумдан палыме руш писатель М.Шолохов да ятыр моло дене вашлийын кутырен, чонжо у куатле шонымаш дене пойдаралтын. Но вашке тудо пагар чер дене нелын черланен. |
[[1959]] ийыште Н.Лекайн элысе серызе-влакын кумшо {{comment|погынымашышт|съездышт}} лийын. Кумдан палыме руш писатель М.Шолохов да ятыр моло дене вашлийын кутырен, чонжо у куатле шонымаш дене пойдаралтын. Но вашке тудо пагар чер дене нелын черланен. |
||
[[1960]] ийыште уста серызым пытартыш корныш ужатеныт. Н. |
[[1960]] ийыште уста серызым пытартыш корныш ужатеныт. Н. Лекайнын волгыдо лӱмжӧ огеш мондалт, тудо мемнан коклаште ила. |
||
Никандр Лекайн суд деч поснак шинчен лекташыже пернен гынат, тудым лӱмжым общество шкеак реабилитироватлен, чапшым совет печать ден |
Никандр Лекайн суд деч поснак шинчен лекташыже пернен гынат, тудым лӱмжым общество шкеак реабилитироватлен, чапшым совет печать ден историй науко арален коденыт.<ref>Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 58</ref> |
||
== Сылнымут корно== |
|||
==Кылвер-влак== |
|||
[[Файл:Земля предков Лекайн.jpg|thumb|right|«Земля предков» книган комжо]] |
|||
=== '''Тӱҥалтыш ошкыл''' === |
|||
Писательын сылнымут корныжо «Насти» ойлымаш гыч тӱҥалеш. Тудо 1929 ийыште «У вий» журналеш савыкатлтын. Тиде жаплан Еремеев изи огыл опытым поген шуктышо ялкор лийын. |
|||
Морко районысо Керебеляк участкыште чодырам руымо годым Настий лӱман ӱдырым пӱнчӧ пызырен пуштын. Тидын нерген ялкор Еремеев статьям возен, шке лӱмжым «Лекайн» манын ончыктен. |
|||
Кушеч тиде псевдонимже лектын? Ялыште тудым изиж годым Лекай маныныт, н ужашым ешарымеке Лекайн шочын. |
|||
Тулык ӱдырын ӱмыр лугыч лиймыже рвезе еҥын шӱм-чонжым вургыжтарен. Ятыр шонен коштмек, ушышто ойлымашын сюжетше рончылташ тӱҥалын. Тидын нерген писательын шкенжын серен кодымыжым ончалаш лиеш: «1929 ий кеҥежым ты материал негызеш «Насти» ойлымашым возышым да «У вий» журналыш пуышым. Тунам редакторлан С.Г. Чавайн ышта ыле. Тудо лудын лекте да, вачем вӱчкалтен, веселан пелештыш: |
|||
– Молодец! Ойлымашет уда огыл, печатлена. Ончыкыжымат возен шого. |
|||
=== '''«Калинин колхоз» очерк''' === |
|||
Очеркым Марий книга савыктыш 1931 ий мучаште савыктен. Тудым документ негызеш серыме. Рвезе писатель книгаштыже шочмо ялешыже колхоз почмым, тиде колхозын тӱҥалтыш ошкылжым сӱретлен ончыктен. Очеркын геройжо-влак коклаште Содорон Епремым, Элнет Сергейым вашлийына. Писатель шкенжымат очеркыште Лекай лӱм дене ончыктен. |
|||
=== '''Повесть аланыште''' === |
|||
1936 ийыште Н. Лекайнын «Кандаш вате» лӱман повестьше савыкталтын. Автор йӧратымаш темым, ешым чоҥымо йодышым тарватен, но келгын ончыктен сеҥен огыл. Повестьыште тӱҥ герой семын Никитин Йогор, тудын йӧрдымӧ койышыжо ончыкталтыт. Ялыште у, волгыдо койышын вияҥын толмыжым пеш талякан сӱретлыме. |
|||
Сар деч пӧртылмеке, «Кугу сарын тулыштыжо» романым тӧрлен шинчылтмыж годым, Никандр Сергеевич, каналташ манын, Ноля эҥер деке ошкылын. Тушто йоча- влакым ужеш, нунышт рокым пургедыныт. |
|||
Писатель лишке миен да йодын: «Мом кычалыда?». Нуныжо «шӧртньым» манын вашештеныт. Тыге Лекайнын вуйышкыжо у шонымаш толын пура да «Шӧртньӧ падыраш» повестьын сюжетше шочеш. Тыште писатель Кугу Отечественный сар жапысе ял илышым устан сӱретлен. Действий Элнет эҥер воктене кая. |
|||
«Шӧртньӧ падыраш»повесть деч вара Н. Лекайн икшыве-влаклан кум книгам пӧлекла: «Ӧрыктарыше лыве» (1958), «Эҥыжвондо коклаште», (1964) да «Вараксим-влак» (1966). «Ӧрыктарыше лыве» ойлымашын геройжо Витя але школыш веле кайышаш, но чулым рвезе эре уым пален налаш тырша. |
|||
=== '''Роман-влак''' === |
|||
Лекайнын икымше романже – «Кӱртньӧ вий». Тудым 1937 ийыште возен пытарыме. 1939–1941 ийлаште «Пиалан илыш» альманахын кум номерешыже савыкталтын. |
|||
Романын пытартыш ужашышкыже автор «Пакет» ойлымашым пӱтынек пурта, но тыште геройжо вашталтеш – Василий Краснов огыл, а Элексей Эчан. Элексей Эчанын прототипше Морко район Йошкарэҥер ял марий лийын. |
|||
«Пакет» ойлымашым серыме амалже оҥай. Автор Морко вел марий, граждан сарын тул лоҥгаштыже талын кучедалше, патырлыкым ончыктышо [[Василий Краснов]] дене вашлийын. Тудын деч радамын йодыштын, возен налын, илыш чыным ойлымаштыже кучылтын. Возымыжым Сергей Чавайнлан ончыктен. Кугу серызе самырык авторын ойлымашыжым лудын лектын да тудын негызеш романым возаш темлен. Никандр Лекайн, С.Чавайнын ойжо дене кумылаҥын, 30-шо ийла кыдалне «Кӱртньӧ вий» романым возаш пижеш. Тиде жапыште ешыж дене Йошкар-Ола воктене верланыше [[Кугысола]] ялыште ила. |
|||
Икана Никандр Сергеевич ден писатель Василий Юксерн йолташыже отар гыч пӧртылыныт. Юксерн ик коммун нерген каласкален. Каласен пытарыме годым Лекайн кычкыралын: «Могай чапле фактический материал!» |
|||
Серызе кыртмен пашам ышта, ужаш почеш ужашым воза. Роман 4 ий утла жапыште возалтын. Тӱҥ шотышто [[1939]] ийлан ямде лийын да 2 ий почела роман «Пиалан илыш» альманахеш савыкталт лектеш. [[1940]] ийыште тудым [[СССР Писатель ушем]]ыш пуртеныт.<ref>Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57</ref> |
|||
«Кӱртньӧ вий» романыште ятыр вере шочмо пӱртӱс сӱретлалтеш. Тыште ончыктымо пӱртӱсшӧ - шочмо ялжын, шочмо кундемжын пӱртӱсшӧ. |
|||
Клеымшо романже – «Кугу сарын тулыштыжо» - сар годым шочын. Ончыч тудым автор «Аня» манын лӱмден. Романыште партизанка Аня эн кугу верым налеш. |
|||
Кугу сарыште кредалше калыкын сеҥымашыжым ончыкташ манын, автор кугу произведенийым возаш шонен пыштен ыле. Йодыш лектын: геройлан кӧм налаш? «Кӱртньӧ вийым» возен пытарыме огыл.Кузе лияш? Тудым кошартыме огыл гынат, сюжет шот дене икмыняр ийлан сар жап деке лишемаш да ончысо герой-влак нерген возаш гын, уда мо? Тыге Элексей Эчанын эргыже – Геннадий - фашист-влак ваштареш кучедалеш. Рукописьым Никандр Сергеевич ватыжлан колтедылын. |
|||
1954 ийыште «Ончыко» журналеш «Кугезе мланде» лӱман кумшо романжын икымше книгаже савыкталтеш. Тыге трилогий шочеш: «Кугезе мланде» -империалист сар нерген, «Куртньӧ вий» - 1920-шо ийласе ял илыш нерген, «Кугу сарын тулыштыжо» - Кугу Отечественный Сар нерген. |
|||
== '''Сылнымутшо'''== |
|||
=== '''Книга- влак''' === |
|||
· Калинин колхоз: очерк. Йошкар-Ола, 1931. 72 с. |
|||
· Кугу сарын тулыштыжо: роман. 1– 2 ужаш. Йошкар- Ола, 1948. 192 с.; 3 ужаш. Йошкар-Ола, 1948. 254 с. |
|||
· Шӧртньӧ падыраш: повесть. Йошкар-Ола, 1951. 220 с. |
|||
· Кугезе мланде: роман. Икымше книга. Йошкар-Ола, 1955. 344 с. |
|||
· Ӧрыктарыше лыве: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1958. 32 с. |
|||
· Мӱндыр уна: очерк-влак. Йошкар-Ола, 1959. 72 с. |
|||
· Кугезе мланде: роман. Кокымшо книга. Йошкар-Ола, 1960. 260 с. |
|||
· Кугу сарын тулыштыжо: роман. Йошкар-Ола, 1961. 396 с. |
|||
· Мондалтдыме ӱмыр: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1963. 168 с. |
|||
· Эҥыжвондо коклаште: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1964. 60 с. |
|||
· Вараксим-влак: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1966. 64 с. |
|||
· Кӱртньӧ вий: роман. Йошкар-Ола, 1971. 332 с. |
|||
· Кугу сарын тулыштыжо: роман. Йошкар-Ола, 1974. 408 с. |
|||
· Шӧртньӧ падыраш: повесть. Йошкар-Ола, 1980. 216 с. |
|||
· Возымыжо кум том дене лукталтеш. Т. 1: Проза. Йошкар-Ола, 1987. 592 с. Т. 2: Проза. Йошкар-Ола, 1987. 592 с. Т. 3: Проза. Йошкар-Ола, 1988. 528 с. |
|||
=== '''Вес вере савыкталтше произведений-влак''' Кылвер-влак === |
|||
· Кӱсле: легенде // Ончыко. 1977. №3. С. 105-107. |
|||
· Кандаш вате: повесть // Ончыко. 1996. № 1. С. 71-113. |
|||
=== '''Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак''' === |
|||
== '''Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак''' == |
|||
=== '''Библиографий''' === |
|||
Асылбаев А. Сеҥымаш корнышто // Марий литература нерген. Йошкар-Ола, 1957. С. 149-167. |
|||
Васин К. Калык писатель Н. Лекайн // Ончыко. 1967. № 3. С. 110-112. |
|||
Васинкин А. Изображаемая правду жизни: роман Н. Лекайна «В огне великой войны» // Васинктн А. Героические годы. Йошкар-Ола, 1987. С. 47-76. |
|||
Зайниев Г. Первый ойлымаш // Зайниев Г. Илыш эҥер. Йошкар-Ола, 1982. С. 47-55. |
|||
Зайниев Г. Кугезе мландын эргыже // Усталык памаш. Йошкар-Ола, 2003. С. 25-81. |
|||
Зайниев Г. Кугезе мландым мурышо // Илыш муро. Йошкар-Ола, 2006. С. 68-132. |
|||
Егоров В. Марий мландын онар мурызыжо // Ончыко. 2007. № 5. С. 4-28. |
|||
Иванов И. Лекайнын йылмыже нерген // Марий коммуна. 1964. 2 июнь. |
|||
Ила калык чонышто, ила калык ушышто… Йошкар-Ола, 2007. 52 с. |
|||
Исенеков В. Роман почеш роман // Арслан тукым. Йошкар-Ола, 1985. С. 58-66. |
|||
Исенеков В. Чолга ӱмыр // Ончыко. 1987. № 3. С. 65-70. |
|||
История марийской литературы. Йошкар-Ола, 1989. С. 307-317. |
|||
Кубаев Г. Художественное своеобразие романа Н. Лекайна «Земля предков» // Проблемы жанра в марийской литературе. Йошкар-Ола, 1981. С. 90-105. |
|||
Кудрявцева Р.А. Ранние рассказы Никандра Лекайна: нарратологический анализ // Художественная словесность финно-угорских народов: от истоков к современности / МарНИИ языка, литературы и истории им. В.М. Васильева. Йошкар-Ола, 2008. С. 73—92. |
|||
Коряков К. Лӱмжӧ калык коклаш шарлен // Марий коммуна. 1982. 3 июнь. |
|||
Малинова К. Никандр Сергеевич Еремеев (Лекайн) // Очерки истории марийской литературы. Ч. 2. Йошкар-Ола, 1960. С. 227-273. |
|||
МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 212. |
|||
Писатели Марийской АССР: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 154-158. |
|||
Смирнов В. «Марий чодыра – тыйын йӱкет, ужар олык – тыйын тӱсет…» // Марий Эл. 2007.12 май. |
|||
Эман С. «Кӱртньӧ вий» роман // Пиалан илыш. 1941. № 1. С. 184-198. |
|||
Юксерн В. Никандр Лекайн // Нигӧ ок мондалт, нимо ок мондалт. Йошкар-Ола, 1994. С. 38-77. |
|||
=== '''Никандр Лекайн нерген шарнымаш''' === |
|||
==== '''Василий Юксерн''' ==== |
|||
«Лекайн шке илышыж гыч тӱрлӧ койдарчыкым каласкалыш. А йомаклаш мастар. Юзо кугыза гай. Йытыра, кудыр ойжым южгунам туге савырал колта, чонышкет пуйто мамык возеш». |
|||
«А йылмыже тудын лывырге,яндар, тӱвыргӧ. Калык йылме. Кутыраш кумылаҥ шумек, ойлымыжо памаш вӱдла кӱдыралт йога, ок кӱрышталт, ӧрдыж шомак дене ок кумыжаҥ». |
|||
''(Нигӧ ок мондалт, нимо ок мондалт. Йошкар-Ола, 1994. С. ?, ???)'' |
|||
==== '''В. Исенеков''' ==== |
|||
«Н. Лекайнын первый очерк книгаже 1931 ийыште савыкталтын. Лудшо-влак тудым кумылын вашлийыныт. Но самырык автор ӱмбак лавырам кышкыше-влакат лектыныт, сандене тудлан республик деч ӧрдыжкӧ каяш логалын. Кум ий наре Беломорканалым ыштымаште тыршен, тушто культработник лийын. 1935 ийыште веле шочмо кундемышкыже пӧртылын». |
|||
''(Ончыко. 1987. 3 №. С. ?)'' |
|||
==== '''Макс Майн''' ==== |
|||
'''(Н. Лекайн лӱмеш)''' |
|||
Шочмо калык верчын, |
|||
Ший гай Какшан верчын, |
|||
Пеледалтше шкенжын |
|||
У олаж верчат, |
|||
Роман ден стих верчын |
|||
Бронебойкыж дене |
|||
Воин Еремеев |
|||
Танк ӱмбак лӱя. |
|||
=== '''Шымлымаш паша-влак''' === |
|||
== Кылвер-влак == |
|||
* [http://www.kpamash.narod.ru/lekain.html Кучко-Памаш ялын сайтше] |
* [http://www.kpamash.narod.ru/lekain.html Кучко-Памаш ялын сайтше] |
||
* [http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/102750/%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BD Академик сайтыште] |
* [http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/102750/%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BD Академик сайтыште] |
||
| 56 корно: | 237 корно: | ||
[[Категорий:Марий серызе-влак]] |
[[Категорий:Марий серызе-влак]] |
||
[[Категорий:Марий Элын Калык серызыже-влак]] |
[[Категорий:Марий Элын Калык серызыже-влак]] |
||
== Негыз == |
|||
Писатели Марий Эл: биобибл. справочник. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008. С. 368–371. |
|||
08:02, 20 ага 2016 жаплан версий
| Никандр Лекайн | |
|---|---|
| Никандр Лекайн | |
| Файл:LekainNikandr.jpg | |
| Шочмаш дене лӱм | Еремеев Никандр Сергеевич |
| Шочын | 1907 ий 1 Пеледыш |
| Шочмо вер |
 Марий Эл, Морко кундем |
| Колен | 1960 ий 15 Пургыж[1] (52 ий) |
| Колымо вер | |
| Эл | |
| Тыршымаш алан | серызе, прозаик, журналист, редактор |
| Чап пӧлек да премий |
Марий АССРын калык писательже |
Никандр Лекайн (Никандр Сергеевич Еремеев) (1 Пеледыш 1907, Кораксола ял Морко кундем — 15 Пургыж 1960, Йошкар-Ола) — марий серызе, прозаик. Марий АССРын Калык писательже (1957). Марий АССР Верховный Совет Президиумын Чап грамотыжо дене палемдалтын.
Илыш корныжо
Йоча да тунемме жап
Никандр Сергеевич Еремеев 1907 ийыште 1 июньышто Озаҥ губерний, Чарла уезд, Морко волостьысо Кораксола ялеш икмарда кресаньык ешеш шочын.
«Ачам,Сергей Григорьевич, лудын, возен моштен огыл,пасу паша дене илен,киндым ончен куштен. Авам,Евдокия Ивановна, ачам семынак грамотдымо ыле, но ӱмыржӧ кӱчык лийын: 30 ияшак колен колтыш, мемнам, ныл йочажым, тулыкеш кодыш. Мылам тунам кум ий гына ыле. Ме аван порылыкшым ужде кушкынна», – тыге возен шке шарнымашыштыже 1947 ийыште автор.
Ончыклык писатель ача суртышто илымыж годым сайжым пеш шагал ужын. Изинек шуко ойго-йӧсым, орлыкым чыташ логалын.
Революций деч вара Кораксола школыш 18 ияш марий рвезе Иван Данилов туныкташ толеш. Тудо шке гыч шонен возаш йӧратыше-влакым чумыра, кружокым почеш. «У илыш» журналым кид дене серен луктедат. Тушан Никандр Еремеев 5 ойлымашыжым вераҥда.
1916–1920 ийлаште Никандр Кораксола тӱҥалтыш школышто тунемын. 1920 ийыште, кумшо классыште тунеммыж годым, ойлымашым возкалаш тӧчен, туныктышыжлан, Мария Федотоновналан, ончыктен. Тыге тудо сылнымут корныш тошкалеш. Тау мутым шке йоратыме туныктышыжлан «Мария Федотовна» очеркыштыже каласен.
1923–1924 ийлаште Морко столярный школышто тунемеш, 1925–1927 ийлаште совпартшколышто шуаралтын. Моркысо столярный школ, Чарласе совпартшкол Никандр Сергеевичын йылмыжым лывырташ, уш-акылжым пӱсемдаш полшеныт.
Арест
Лекайн арестоватлыме 1932 ийыште Марий область ГПУ-н распоряжений почеш. ГПУ-н пунчалже почеш тудым Карелийыш кучен колтеныт. Тыге Никандр Сергеевич кум ий наре жапым (1932–1935 ийлаште) лагерьыште, Беломор-Балтий каналым чоҥымаште, рестан семын эртара, репрессий атмаш логалеш. 1931 ий мучаште Лекайнын «Калинин колхоз» очеркшым Марий савыктыш печатлен луктын. Книган лектын шумыж деч ончычак самырык писательын лӱмжӧ йыр лавыран манеш-манешым чумыртылаш тӱҥалыныт. Кычалтылше, кӧраныше, пургедше еҥ-влак тӱҥалше писательым колхоз гыч луктыт, суд да казамат марте шуктат.
Лекайным Калинин лӱмеш колхоз нерген очеркыштыже «кулак агент, подкулачник-влакым» моктен возымылан титакленыт. Книгаште йылморгаж-влак колхозым почшо Пашкановым амал деч посна кулак агентыш, подкулачникыш луктыныт.[2]
Пашам ыштыме жап
1927-1931 ийлаште Морко, Йоплан школлаште грамотылан еҥ-влакым туныктен.
1935-1938 ийлаште «Ленин ой» газет редакцийыште литературный пашаеҥ семын тыршен. 1939-1941 ийлаште редакций секретарьын сомылжым шуктен.
1941-1945 ийлаште писатель фронтышто тушман ваштареш кредалеш. Шучко сар чыла лугыч ышта. Ондак Н. Лекайн бронебойщик лиеш, ятыр гана сар йолташыже-влак дене пырля тушманын танкшым пытара. Тушман дене кредалмаште Никандр Сергеевич тале да лӱддымӧ боец семын ойыртемалтын.
1947-1949 ийлаште «Марий коммуна» газет редакцийыште ял озанлык пӧлкам вуйлатен.
1949-1950 ийлаште Партий курсышто шинчымашыжым нӧлтен.
1950-1952 «Марий коммуна» газет редакцийыште тӱвыра да сымыктыш пӧлкам вуйлатен.
1952-1953 ийлаште Радиокомитетыште пытартыш увер редактор лийын.
1953-1958 ийлаште сылнымутчо, творческий пашаеҥ семын тыршен.
1957 ийыште Н.Лекайнлан Марий Элын Калык серызыже лӱмым пуат. Тиде годым шочмо сылнымутым вияҥдымаште чот тыршымыжым, сеҥымашыш шумыжым шотыш налыт. Сылнымут усталыкым поген шуктышо серызе кугу шонымаш дене илен: тудо «Кугезе мланде», «Кӱртньӧ вий», «Кугу сарын тулыштыжо» кум романым ик сюжет дене чак кылден чоҥаш шонен. Тыге трилогий шочшаш улмаш.
1958-1960 ийлаште «Ончыко» журналын литератур редакторжо лийын.
1959 ийыште Н.Лекайн элысе серызе-влакын кумшо погынымашышт лийын. Кумдан палыме руш писатель М.Шолохов да ятыр моло дене вашлийын кутырен, чонжо у куатле шонымаш дене пойдаралтын. Но вашке тудо пагар чер дене нелын черланен.
1960 ийыште уста серызым пытартыш корныш ужатеныт. Н. Лекайнын волгыдо лӱмжӧ огеш мондалт, тудо мемнан коклаште ила.
Никандр Лекайн суд деч поснак шинчен лекташыже пернен гынат, тудым лӱмжым общество шкеак реабилитироватлен, чапшым совет печать ден историй науко арален коденыт.[3]
Сылнымут корно
Тӱҥалтыш ошкыл
Писательын сылнымут корныжо «Насти» ойлымаш гыч тӱҥалеш. Тудо 1929 ийыште «У вий» журналеш савыкатлтын. Тиде жаплан Еремеев изи огыл опытым поген шуктышо ялкор лийын.
Морко районысо Керебеляк участкыште чодырам руымо годым Настий лӱман ӱдырым пӱнчӧ пызырен пуштын. Тидын нерген ялкор Еремеев статьям возен, шке лӱмжым «Лекайн» манын ончыктен.
Кушеч тиде псевдонимже лектын? Ялыште тудым изиж годым Лекай маныныт, н ужашым ешарымеке Лекайн шочын.
Тулык ӱдырын ӱмыр лугыч лиймыже рвезе еҥын шӱм-чонжым вургыжтарен. Ятыр шонен коштмек, ушышто ойлымашын сюжетше рончылташ тӱҥалын. Тидын нерген писательын шкенжын серен кодымыжым ончалаш лиеш: «1929 ий кеҥежым ты материал негызеш «Насти» ойлымашым возышым да «У вий» журналыш пуышым. Тунам редакторлан С.Г. Чавайн ышта ыле. Тудо лудын лекте да, вачем вӱчкалтен, веселан пелештыш:
– Молодец! Ойлымашет уда огыл, печатлена. Ончыкыжымат возен шого.
«Калинин колхоз» очерк
Очеркым Марий книга савыктыш 1931 ий мучаште савыктен. Тудым документ негызеш серыме. Рвезе писатель книгаштыже шочмо ялешыже колхоз почмым, тиде колхозын тӱҥалтыш ошкылжым сӱретлен ончыктен. Очеркын геройжо-влак коклаште Содорон Епремым, Элнет Сергейым вашлийына. Писатель шкенжымат очеркыште Лекай лӱм дене ончыктен.
Повесть аланыште
1936 ийыште Н. Лекайнын «Кандаш вате» лӱман повестьше савыкталтын. Автор йӧратымаш темым, ешым чоҥымо йодышым тарватен, но келгын ончыктен сеҥен огыл. Повестьыште тӱҥ герой семын Никитин Йогор, тудын йӧрдымӧ койышыжо ончыкталтыт. Ялыште у, волгыдо койышын вияҥын толмыжым пеш талякан сӱретлыме.
Сар деч пӧртылмеке, «Кугу сарын тулыштыжо» романым тӧрлен шинчылтмыж годым, Никандр Сергеевич, каналташ манын, Ноля эҥер деке ошкылын. Тушто йоча- влакым ужеш, нунышт рокым пургедыныт.
Писатель лишке миен да йодын: «Мом кычалыда?». Нуныжо «шӧртньым» манын вашештеныт. Тыге Лекайнын вуйышкыжо у шонымаш толын пура да «Шӧртньӧ падыраш» повестьын сюжетше шочеш. Тыште писатель Кугу Отечественный сар жапысе ял илышым устан сӱретлен. Действий Элнет эҥер воктене кая.
«Шӧртньӧ падыраш»повесть деч вара Н. Лекайн икшыве-влаклан кум книгам пӧлекла: «Ӧрыктарыше лыве» (1958), «Эҥыжвондо коклаште», (1964) да «Вараксим-влак» (1966). «Ӧрыктарыше лыве» ойлымашын геройжо Витя але школыш веле кайышаш, но чулым рвезе эре уым пален налаш тырша.
Роман-влак
Лекайнын икымше романже – «Кӱртньӧ вий». Тудым 1937 ийыште возен пытарыме. 1939–1941 ийлаште «Пиалан илыш» альманахын кум номерешыже савыкталтын.
Романын пытартыш ужашышкыже автор «Пакет» ойлымашым пӱтынек пурта, но тыште геройжо вашталтеш – Василий Краснов огыл, а Элексей Эчан. Элексей Эчанын прототипше Морко район Йошкарэҥер ял марий лийын.
«Пакет» ойлымашым серыме амалже оҥай. Автор Морко вел марий, граждан сарын тул лоҥгаштыже талын кучедалше, патырлыкым ончыктышо Василий Краснов дене вашлийын. Тудын деч радамын йодыштын, возен налын, илыш чыным ойлымаштыже кучылтын. Возымыжым Сергей Чавайнлан ончыктен. Кугу серызе самырык авторын ойлымашыжым лудын лектын да тудын негызеш романым возаш темлен. Никандр Лекайн, С.Чавайнын ойжо дене кумылаҥын, 30-шо ийла кыдалне «Кӱртньӧ вий» романым возаш пижеш. Тиде жапыште ешыж дене Йошкар-Ола воктене верланыше Кугысола ялыште ила.
Икана Никандр Сергеевич ден писатель Василий Юксерн йолташыже отар гыч пӧртылыныт. Юксерн ик коммун нерген каласкален. Каласен пытарыме годым Лекайн кычкыралын: «Могай чапле фактический материал!»
Серызе кыртмен пашам ышта, ужаш почеш ужашым воза. Роман 4 ий утла жапыште возалтын. Тӱҥ шотышто 1939 ийлан ямде лийын да 2 ий почела роман «Пиалан илыш» альманахеш савыкталт лектеш. 1940 ийыште тудым СССР Писатель ушемыш пуртеныт.[4]
«Кӱртньӧ вий» романыште ятыр вере шочмо пӱртӱс сӱретлалтеш. Тыште ончыктымо пӱртӱсшӧ - шочмо ялжын, шочмо кундемжын пӱртӱсшӧ.
Клеымшо романже – «Кугу сарын тулыштыжо» - сар годым шочын. Ончыч тудым автор «Аня» манын лӱмден. Романыште партизанка Аня эн кугу верым налеш.
Кугу сарыште кредалше калыкын сеҥымашыжым ончыкташ манын, автор кугу произведенийым возаш шонен пыштен ыле. Йодыш лектын: геройлан кӧм налаш? «Кӱртньӧ вийым» возен пытарыме огыл.Кузе лияш? Тудым кошартыме огыл гынат, сюжет шот дене икмыняр ийлан сар жап деке лишемаш да ончысо герой-влак нерген возаш гын, уда мо? Тыге Элексей Эчанын эргыже – Геннадий - фашист-влак ваштареш кучедалеш. Рукописьым Никандр Сергеевич ватыжлан колтедылын.
1954 ийыште «Ончыко» журналеш «Кугезе мланде» лӱман кумшо романжын икымше книгаже савыкталтеш. Тыге трилогий шочеш: «Кугезе мланде» -империалист сар нерген, «Куртньӧ вий» - 1920-шо ийласе ял илыш нерген, «Кугу сарын тулыштыжо» - Кугу Отечественный Сар нерген.
Сылнымутшо
Книга- влак
· Калинин колхоз: очерк. Йошкар-Ола, 1931. 72 с.
· Кугу сарын тулыштыжо: роман. 1– 2 ужаш. Йошкар- Ола, 1948. 192 с.; 3 ужаш. Йошкар-Ола, 1948. 254 с.
· Шӧртньӧ падыраш: повесть. Йошкар-Ола, 1951. 220 с.
· Кугезе мланде: роман. Икымше книга. Йошкар-Ола, 1955. 344 с.
· Ӧрыктарыше лыве: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1958. 32 с.
· Мӱндыр уна: очерк-влак. Йошкар-Ола, 1959. 72 с.
· Кугезе мланде: роман. Кокымшо книга. Йошкар-Ола, 1960. 260 с.
· Кугу сарын тулыштыжо: роман. Йошкар-Ола, 1961. 396 с.
· Мондалтдыме ӱмыр: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1963. 168 с.
· Эҥыжвондо коклаште: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1964. 60 с.
· Вараксим-влак: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола, 1966. 64 с.
· Кӱртньӧ вий: роман. Йошкар-Ола, 1971. 332 с.
· Кугу сарын тулыштыжо: роман. Йошкар-Ола, 1974. 408 с.
· Шӧртньӧ падыраш: повесть. Йошкар-Ола, 1980. 216 с.
· Возымыжо кум том дене лукталтеш. Т. 1: Проза. Йошкар-Ола, 1987. 592 с. Т. 2: Проза. Йошкар-Ола, 1987. 592 с. Т. 3: Проза. Йошкар-Ола, 1988. 528 с.
Вес вере савыкталтше произведений-влак Кылвер-влак
· Кӱсле: легенде // Ончыко. 1977. №3. С. 105-107.
· Кандаш вате: повесть // Ончыко. 1996. № 1. С. 71-113.
Вес йылмылаш кусарыме произведенийже-влак
Илышыже да сылнымутшо нерген паша-влак
Библиографий
Асылбаев А. Сеҥымаш корнышто // Марий литература нерген. Йошкар-Ола, 1957. С. 149-167.
Васин К. Калык писатель Н. Лекайн // Ончыко. 1967. № 3. С. 110-112.
Васинкин А. Изображаемая правду жизни: роман Н. Лекайна «В огне великой войны» // Васинктн А. Героические годы. Йошкар-Ола, 1987. С. 47-76.
Зайниев Г. Первый ойлымаш // Зайниев Г. Илыш эҥер. Йошкар-Ола, 1982. С. 47-55.
Зайниев Г. Кугезе мландын эргыже // Усталык памаш. Йошкар-Ола, 2003. С. 25-81.
Зайниев Г. Кугезе мландым мурышо // Илыш муро. Йошкар-Ола, 2006. С. 68-132.
Егоров В. Марий мландын онар мурызыжо // Ончыко. 2007. № 5. С. 4-28.
Иванов И. Лекайнын йылмыже нерген // Марий коммуна. 1964. 2 июнь.
Ила калык чонышто, ила калык ушышто… Йошкар-Ола, 2007. 52 с.
Исенеков В. Роман почеш роман // Арслан тукым. Йошкар-Ола, 1985. С. 58-66.
Исенеков В. Чолга ӱмыр // Ончыко. 1987. № 3. С. 65-70.
История марийской литературы. Йошкар-Ола, 1989. С. 307-317.
Кубаев Г. Художественное своеобразие романа Н. Лекайна «Земля предков» // Проблемы жанра в марийской литературе. Йошкар-Ола, 1981. С. 90-105.
Кудрявцева Р.А. Ранние рассказы Никандра Лекайна: нарратологический анализ // Художественная словесность финно-угорских народов: от истоков к современности / МарНИИ языка, литературы и истории им. В.М. Васильева. Йошкар-Ола, 2008. С. 73—92.
Коряков К. Лӱмжӧ калык коклаш шарлен // Марий коммуна. 1982. 3 июнь.
Малинова К. Никандр Сергеевич Еремеев (Лекайн) // Очерки истории марийской литературы. Ч. 2. Йошкар-Ола, 1960. С. 227-273.
МБЭ. Йошкар-Ола, 2007. С. 212.
Писатели Марийской АССР: биобиблиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1988. С. 154-158.
Смирнов В. «Марий чодыра – тыйын йӱкет, ужар олык – тыйын тӱсет…» // Марий Эл. 2007.12 май.
Эман С. «Кӱртньӧ вий» роман // Пиалан илыш. 1941. № 1. С. 184-198.
Юксерн В. Никандр Лекайн // Нигӧ ок мондалт, нимо ок мондалт. Йошкар-Ола, 1994. С. 38-77.
Никандр Лекайн нерген шарнымаш
Василий Юксерн
«Лекайн шке илышыж гыч тӱрлӧ койдарчыкым каласкалыш. А йомаклаш мастар. Юзо кугыза гай. Йытыра, кудыр ойжым южгунам туге савырал колта, чонышкет пуйто мамык возеш».
«А йылмыже тудын лывырге,яндар, тӱвыргӧ. Калык йылме. Кутыраш кумылаҥ шумек, ойлымыжо памаш вӱдла кӱдыралт йога, ок кӱрышталт, ӧрдыж шомак дене ок кумыжаҥ».
(Нигӧ ок мондалт, нимо ок мондалт. Йошкар-Ола, 1994. С. ?, ???)
В. Исенеков
«Н. Лекайнын первый очерк книгаже 1931 ийыште савыкталтын. Лудшо-влак тудым кумылын вашлийыныт. Но самырык автор ӱмбак лавырам кышкыше-влакат лектыныт, сандене тудлан республик деч ӧрдыжкӧ каяш логалын. Кум ий наре Беломорканалым ыштымаште тыршен, тушто культработник лийын. 1935 ийыште веле шочмо кундемышкыже пӧртылын».
(Ончыко. 1987. 3 №. С. ?)
Макс Майн
(Н. Лекайн лӱмеш)
Шочмо калык верчын,
Ший гай Какшан верчын,
Пеледалтше шкенжын
У олаж верчат,
Роман ден стих верчын
Бронебойкыж дене
Воин Еремеев
Танк ӱмбак лӱя.
Шымлымаш паша-влак
Кылвер-влак
Палемдымаш-влак
<references>
Негыз
Писатели Марий Эл: биобибл. справочник. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008. С. 368–371.
- ↑ 1,0 1,1 Лекайн Никандр Сергеевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57
- ↑ Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 58
- ↑ Васин, Ким 1989: ХХ Курымын трагедийже. Саман № 2: 57