Кумлук

Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Кумлук (ыҥ-влак) ончал.

Кумлук (евклидово пространствыше) — кум велан кум кӧргӧ лукан геометрический фигура

Кумлукын элементше-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

A, B да C кӱкшытшӧ-влак дене кумлук тыге ончыкталтеш $\Delta ABC$ (сӱретым ончал). $\Delta ABC$ кумлукын кум велже уло:

$AB$ велже;
$BC$ велже;
$AC$ велже.

Кумлукын велже-влакын кужытышт (a, b, c) латин буква-влак дене ончыкталтыт:

$|AB|=c$ ;
$|BC|=a$ ;
$|AC|=b$ .

$\Delta ABC$ кумлукын тыгай лукшо-влак улыт:

$\angle A=\angle BAC$ лук — $AB$ да $AC$ велже-влак дене ышталтме лук; $BC$ велжылан ваштареш лийын шога;
$\angle B=\angle ABC$ лук — $AB$ да $BC$ велже-влак дене ышталтме лук; $AC$ велжылан ваштареш лийын шога;
$\angle C=\angle ACB$ лук — $BC$ да $AC$ велже-влак дене ышталтме лук; $AB$ велжылан ваштареш лийын шога.

Лук-влакын кугытышт(α, β, γ) грек буква-влак дене ончыкталтыт.

Кумлук-влакын типышт[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]


Кумлук-влакын типышт
Кошарлукан	Токмаклукан	Вияшлукан
Тӱрлӧвелан	Тӧрӧрдыжан	Тӧрвелан

Лук-влакын кугытышт дене[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Евклидово геометрийыште кумлукын кӧргӧ лукшо-влакын суммышт 180° лиеш. Тывеч — кумлукын кок лукшо кошарге (90° деч шагал) лиеш. Тыгай кумлук-влакым ойырат:

Кумлук, кудын кажне лукшо кошар, кошарлукан маналтеш;
Кумлук, кудын ик лукшо токмак (90° деч утла), токмаклукан маналтеш;
Кумлук, кудын ик лукшо вияш (90° лиеш), вияшлукан маналтеш.

Тӧр вел-влакын чотышт дене[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Кумлук, кудын кок велже иктӧр, тӧрӧрдыжан маналтеш.
Кумлук, кудык чыла велжат иктӧр, тӧрвелан маналтеш. Тӧрвелан кумлукын чыла лукшо-влакат 60° лийыт.