Батут ӱмбалне тӧрштылмаш
Батут ӱмбалне тӧрштылмаш — спорт тӱрлык. Тыгай дисциплине-влаклан шелалтеш:
| Дисциплине | Палемдымаш |
|---|---|
| Шкет тӧрштылмаш | Олипиадын программышкыже 2000-ше ий гыч пуртымо. |
| Синхронла тӧрштылмаш | |
| Акробат корно | |
| Кокытан минитрамп |
Батут - тиде кӱшкӧ торштылашлан арвер. 20-шо курымын 20-шо ийлаштыже америкыште Джордж Ниссен шке конструктор пашажым тӱҥалын. Тачысе кечын могай батутым ужын кертына - тиде тудын пашаже. Тиде айдемынак тыршымыж дене батут ӱмбалне тӧрштылмашым спорт радамышке гына огыл пуртеныт, эше Кеҥежымсе Олимпиадын программышкыж ешареныт. Джордж Ниссен шке изобретенийжым эре саемден, да американ школлашке колтылын. Физрук-влак у спорт снарядын пайдажым акленыт, тыге школ-влак коклаште батут ӱмбалне тӧрштылмаш дене икымше турнир-влак эрташ тӱҥалыныт. Айдемылан батут моткоч кӱшкӧ тӧршташлан йӧным пуа. Тыге шке жапыште ик фотографий тӱняште чот шарлен ыле. Айдеме дене кенгуру иканаште кӱшкӧ тӧрштат. Но айдеме батут гыч. Тӧрштымӧ кӱкшытышт икгай. Тиде фотографийым ужмек тыгак тӧрштылаш шукыштын кумылышт шочын. Америкыште батут ӱмбалне тӧрштылмаш дене икымше кугу таҥасымаш 1948 ийыште лийын. Мемнан элыште (а тунам Совет Ушемыште) батут дене эн ончыч космонавт-влак ямдылалтмаш семын тӧрштылаш тӱҥалыныт. Вет лач 60-шо ийлаште батутым Совет мландыш конденыт. Космонавт тыге кӱшкӧ тӧрштылмыж годым невесомость але Тылзысе гравитацийлан сайын ямдылалт кертеш. А космонавтым ямдылымаш программышке тиде спорт арвер тачат пура.
Тачысе кечын[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]
Батутым тачысе кечын тиде кӱртньӧ рамышке пыжыктыме резине сынан материал гыч ыштыме сетке. Да батут ӱмбалне тӧрштылмашым Олимий модмаш программышке пуртеныт. Тидлан кугу надырым батутым ыштышыже Джордж Ниссен пыштен. Умыржӧ мучко шке ыштыме спорт арвер денже тӱрлӧ трюкым ыштылын. Кӧ пала, ала тидланак кӧра Ниссен 96 ийым илен, да тений гына пневмоний чер деч колен? А теве Олимпий программыште эше вӱдышкӧ тӧрштылмаш уло. Тиде спорт тӱрлык батут ӱмбалне тӧрштылмаш ден пенгыдын кылдалтын. Вет спортсменлан лач моторын тӧрштымыжлан, да южышыто трюкым ончыктымыжлан баллым пуат. Кушто эше тыгай техникым спортсмен поген кертеш? Лач батутышто гына. Але эше ик спорт тӱрлык - фристайл. Ечызе але сноубордист курык гыч вола, да трамплиныште тӧршта. Чоҥештымыж годым южышто тыгак тӱрлӧ трюкым ышта. Мастарлыкым нунат батут дене гына погат. А чынжым каласаш гын, кеч могай спортсменлан батут ӱмбалне тӧрштылмаш пайдам гына конден кертеш. Футболист, волейболист, тӧрштылшӧ-влак, моло спортсмен-влаклан ямдылалтмашште батут чот полша.
А батут-влакым спортзалышке шукырак шындаш, да сеткым саклташ гын, спейсболла модаш лиеш. Волейбол але пионербол модмаш гае, но спортсмен-влак батут ӱмбалне тӧрштылыт, мечым кугу кӱкшыт гыч пералтат. Слэмбол спортсмен-влак батутышто тӧрштылын баскетбол оҥгыш мечым кышкат.